Badania histopatologiczne

Badania histopatologiczne stanowią jeden z najważniejszych elementów współczesnej diagnostyki medycznej. Polegają na szczegółowej analizie narządów, fragmentów tkanek lub pojedynczych komórek pobranych od pacjenta (lub ze zwłok), zarówno w ujęciu makroskopowym, jak i mikroskopowym. Celem badania jest postawienie rozpoznania patomorfologicznego, które pozwala lekarzom ustalić charakter i zaawansowanie choroby. To właśnie dzięki badaniom histopatologicznym możliwe jest wczesne wykrycie wielu poważnych schorzeń, w tym nowotworów, co w wielu przypadkach znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i pełny powrót do zdrowia.

Badania histopatologiczne – na czym polegają?

Badania histopatologiczne polegają na mikroskopowej analizie tkanek, które zostały pobrane od pacjenta – najczęściej podczas biopsji, operacji lub endoskopii. Ich najważniejszym, podstawowym celem jest analiza struktury komórek i tkanek, aby wykryć zmiany chorobowe, takie jak nowotwory, stany zapalne, zwyrodnienia czy infekcje. Całą omawianą procedurę diagnostyczną można opisać następująco:

• pobranie materiału biologicznego bezpośrednio od pacjenta – np. fragmentu guza, polipa, skóry, błony śluzowej;
• utrwalenie próbki – najczęściej w formalinie, aby zachować strukturę tkanki;
• zatopienie w parafinie – umożliwia wykonanie bardzo cienkich skrawków;
• barwienie preparatu – np. hematoksyliną i eozyną, by uwidocznić komórki;
• analiza laboratoryjna pod mikroskopem – patolog analizuje próbkę, szukając nieprawidłowości;
• opis wyniku – zawiera diagnozę, typ zmiany, jej charakter (np. łagodny vs. złośliwy) i ewentualne zalecenia.

Wynik badania histopatologicznego zawsze powinien być jeszcze dokładnie sprawdzony przez lekarza prowadzącego. Zna on historię chorobową pacjenta, jego objawy, dolegliwości, z którymi się zmaga, przyjmowane leki. Na tej podstawie rzetelnie ustali dalsze postępowanie.

Badania histopatologiczne – wskazania

Najczęstszym wskazaniem do wykonania badania histopatologicznego jest podejrzenie nowotworu lub wykrycie guzowatej zmiany, którą należy dokładniej ocenić. Badanie pozwala stwierdzić, czy dana zmiana jest rakowa oraz czy jest złośliwa, czy łagodna. Także w autoimmunologii biopsje i badania histopatologiczne również są przydatne. Wykonuje się je w przebiegu chorób takich jak toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa bądź zapalenie naczyń.

Do badań histopatologicznych standardowo przesyła się wycięte przez dermatologa zmiany skórne, np. krwawiące, nierównomierne, niepokojące pieprzyki, które dają nieprawidłowy obraz w dermatoskopii. Tym samym można sprawdzić, czy są one rakowe i tym samym czy pacjent potrzebuje leczenia onkologicznego.

Dość częste w medycynie są biopsje narządowe, np. biopsja wątroby, nerki, tarczycy, prostaty, szpiku kostnego. Celem tego badania jest wówczas ocena funkcji i struktury narządu w chorobach przewlekłych, aby śledzić ich postęp i szybko wykrywać ewentualne powikłania. Podsumowując, badanie histopatologiczne jest często decydujące dla dalszego leczenia – ustala on na tej podstawie, czy potrzebna jest operacja, chemioterapia, radioterapia czy leczenie zachowawcze.

Badania histopatologiczne – najczęstsze pytania

Najczęstsze pytania dotyczące badań histopatologicznych mogą być następujące:

• Jak długo czeka się na wynik badania histopatologicznego? – Wyniki zazwyczaj udostępniane są pacjentowi w ciągu 7-14 dni;
• Jak wygląda pobranie materiału biologicznego? – Biopsja, czyli pobranie materiału biologicznego, najczęściej polega na zeskrobaniu części nabłonka, naskórka czy błony śluzowej bądź na chirurgicznym wycięciu zmiany czy kawałka narządu;
• Czy badanie histopatologiczne można powtórzyć? – Tak, jeśli są wątpliwości, można wykonać ponowną biopsję lub poprosić o konsultację w innym laboratorium;
• Ile kosztuje badanie histopatologiczne? – Cena uzależniona jest od wielu czynników, może sięgać od kilkudziesięciu złotych nawet do kilku tysięcy złotych. Badania histopatologiczne wykonywane są również nieodpłatnie, w ramach NFZ.

W razie jakichkolwiek pytań warto skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym. Z pewnością nie należy samodzielnie interpretować wyników.

Bibliografia

1. Ponikowska M., Procedury pobierania materiału i przygotowywania preparatów do badań histopatologicznych, Życie Weterynaryjne, 2/2020.
2. Kruś S., Skrzypek-Fakhoury E., Patomorfologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.