Guarana jest gatunkiem pnącza występującym naturalnie w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej. Owoce tej rośliny często wykorzystuje się jako stymulanty ze względu na wysoki poziom kofeiny.
Guarana – skład
Owoce guarany są bogate w kofeinę, tak jak i jej nasiona. Są one prażone i mielone w celu uzyskania proszku, który następnie sprzedaje się jako produkt spożywczy. Zawiera on niekiedy aż 4-krotnie więcej kofeiny niż kawa mielona. Uznaje się, że owoce guarany posiadają jeden z najwyższych naturalnie występujących poziomów kofeiny dochodzący do około 8%.
Pozostałe składniki to:
- teofilina i teobromina;
- terpeny;
- saponiny;
- garbniki;
- skrobia;
- śladowe ilości manganu;
- flawonoidy.
Guarana – właściwości
Guarana spożywana jest przede wszystkim przez osoby wyczerpane, zmęczone, pragnące zwiększyć poziom swojej energii. Często poleca się ją osobom ciężko pracującym oraz studentom w trakcie intensywnej nauki, jako zdrowszy zamiennik kawy. Guarana nie tylko pobudza, ale także poprawia koncentrację.
Ponadto, guarana:
- leczy kaca;
- zmniejsza apetyt ułatwiając tym samym utrzymanie prawidłowej masy ciała;
- spowalnia starzenie się organizmu;
- poprawia wytrzymałość organizmu i jego witalność;
- wzmacnia odporność;
- wykazuje działanie bakteriobójcze;
- zwiększa popęd seksualny;
- zmniejsza ryzyko rozwoju depresji;
- łagodzi migrenę i niektóre choroby reumatyczne;
- zmniejsza zaparcia, biegunkę i napięcie przedmiesiączkowe.
Guarana znajduje zastosowanie także w stomatologii. Ze względu na swoje działanie przeciwdrobnoustrojowe wodny ekstrakt może być stosowany w postaci płynów do płukania jamy ustnej. W efekcie umożliwia kontrolę stanu płytki nazębnej i zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy.
Guarana – skutki uboczne
Nadmierne spożycie guarany może powodować nudności, nerwowość, drżenie mięśni i drażliwość. Ponadto może dojść do podrażnienia żołądka oraz kołatania serca. Objawy nadmiernego spożycia występują zwłaszcza wtedy, gdy wraz z guaraną spożyje się jeszcze inne produkty bogate w kofeinę. Ze względu na jej dużą zawartość, guarana może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. Jej spożycie należy zatem skonsultować z lekarzem.
Przeciwwskazania
Z guarany i produktów z jej zawartością powinny zrezygnować osoby cierpiące na padaczkę. Może zaostrzać napady padaczkowe, obniżać próg drgawkowy lub wydłużać czas trwania napadów. Leki z omawianą rośliną nie są zalecane osobom z wrzodami żołądka i dwunastnicy, nadczynnością tarczycy oraz chorobami układu krążenia (w tym nadciśnieniem tętniczym i arytmiami). Ponadto nie powinny sięgać po nią kobiety w ciąży i podczas karmienia piersią.
Guarana – zastosowanie
Guarana znajduje zastosowanie głównie w gastronomii i farmaceutyce. Sprzedaje się ją w postaci herbat, proszków, a także całych nasion. W aptekach można spotkać liczne suplementy diety wzmacniające koncentrację i uwagę na bazie guarany, a nawet przyspieszające odchudzanie. Znane (choć nierozpowszechnione) są suche ekstrakty do stosowania miejscowego. Roślinę tę również często wykorzystuje się do produkcji napojów energetycznych. Guarana w proszku może być dodawana do jogurtu, koktajlów czy innych produktów spożywczych. Herbaty natomiast stanowią alternatywę dla innych napojów o działaniu pobudzającym.
Zastosowanie znajdują praktycznie wszystkie części rośliny, jednak w medycynie największe uznanie zyskały nasiona. To właśnie z nich pozyskuje się m.in. ekstrakty, które następnie mogą stać się składnikiem leków i suplementów diety. Suplementy na bazie guarany cieszą się popularnością wśród osób aktywnych fizycznie i regularnie trenujących. Stosowane są jako tzw. przedtreningówki. Spożyte około 45 minut przed ćwiczeniami zwiększą poziom energii oraz efektywność ćwiczącego. Uznaje się, że dzienna, bezpieczna dawka guarany dla zdrowych osób dorosłych wynosi 400 mg.
Bibliografia
- Aquino J., Souza C., Santos J., Joachim-Bravo I., Adding guarana powder to medfly diets: an alternative for improving the Sterile Insect Technique, Scientia Agricola, 3/2016.
- Marques L., Ferreira E., Paula M., Klein T., Mello J., Paullinia cupana: a multipurpose plant – a review, Revista Brasileira de Farmacognosia, 1/2019.
- Silva G., Canuto K., Ribeiro P., Brito E., Nascimento M., Zocolo G., Coutinho J., Jesus R., Chemical profiling of guarana seeds (Paullinia cupana) from different geographical origins using UPLC-QTOF-MS combined with chemometrics, Food Research International, 102/2017.
- Woods D., Guarana, Journal of Primary Health Care, 2/2012.
