Pestycydy to substancje chemiczne, syntetyczne lub naturalne, wykorzystywane powszechnie do ochrony roślin, zwierząt i ludzi przed różnego rodzaju szkodnikami. Ich podstawowym celem jest zapewnienie wysokiej jakości plonu, a także ograniczanie strat związanych z występowaniem szkodników oraz chwastów na plantacjach uprawnych. Warto jednak pamiętać, że większość pestycydów nie pozostaje obojętna dla środowiska naturalnego i zdrowia konsumentów.
Pestycydy a herbicydy
Pestycydy to ogólne pojęcie służące do opisywania preparatów chemicznych, naturalnych lub mieszanych, wykorzystywanych jako środki ochrony roślin przed różnego rodzaju szkodnikami. Zwykle klasyfikuje się je zgodnie z tym, jakie organizmy zwalczają. W związku z tym wyróżniamy m.in. herbicydy (chwasty), insektycydy (owady) oraz fungicydy (grzyby). Podsumowując, herbicydy są rodzajem pestycydów.
Pestycydy – charakterystyka
Pestycyd to substancja chemiczna biologicznie czynna stosowana w środkach ochrony roślin. Może być naturalny, chemiczny lub mieszany. Teoretycznie działanie pestycydów powinno obejmować wysoką toksyczność dla szkodników, przy niskiej szkodliwości dla innych organizmów, szczególnie tych pożytecznych. Dodatkowo preparaty te powinny wyróżniać się krótką trwałością w ekosystemie oraz brakiem zdolności do kumulacji w glebie. W praktyce wygląda to jednak nieco inaczej, a spora część pestycydów nie spełnia tych wymagań.
Działanie pestycydów dzieli się na powierzchniowe i układowe. W przypadku działania powierzchownego, wykorzystywanego np. do zwalczana owadów, substancja szkodliwa osiada na powierzchni roślin i nie przenika do głębszych jej tkanek. Następnie wchłania się w ciało owada, przedostając się do jego organizmu i powodując jego śmierć. Z kolei przy działaniu układowym pestycyd przedostaje się do wnętrza rośliny, kumulując się w jej tkankach i w ten sposób chroniąc ją przed szkodliwymi organizmami lub niszcząc ją (jeśli związki ukierunkowane są na niszczenie chwastów od środka).
Wpływ pestycydów na zdrowie człowieka
Stosowanie pestycydów przez dłuższy czas prowadzi do ich kumulacji we wszystkich elementach środowiska: glebie, powietrzu, wodach powierzchniowych i gruntowych. Jest to ogromnym zagrożeniem dla organizmów niebędących przedmiotem zwalczania, czyli pożytecznych mikroorganizmów glebowych, owadów, ptaków, ryb, ssaków, roślin, a także dla człowieka.
Udowodniono, że pestycydy obecne w ludzkim organizmie powodują zmiany mutagenne, teratogenne i nowotworowe. Zaburzają gospodarkę hormonalną i enzymatyczną organizmu, są przyczyną chorób układu oddechowego, układu trawiennego, układu limfatycznego, a także znacznie zwiększają ryzyko licznych chorób skórnych. Stanowią jeden z głównych czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych oraz osłabiają odporność. Ponadto pestycydy wykazują działanie embriotoksyczne i mogą powodować upośledzenie rozrodu i rozwoju płodu. Właśnie dlatego tak ważne jest stałe monitorowanie użycia pestycydów i ich stężenia w plonach.
Zobacz również: Herbicydy.
Glifosat – związek rakotwórczy
W ostatnim czasie rozgłos zyskał pestycyd o nazwie glifosat. Jeszcze do niedawna był uznawany za bezpieczny i powszechnie wykorzystywany w rolnictwie. Udowodniono jednak, że jest on substancją neurotoksyczną, hamującą fotosyntezę. W 2015 r. Międzynarodowa Agencja Badania Raka stwierdziła, że może być substancją rakotwórczą. Potwierdzeniem miały być liczne badania na zwierzętach oraz dowody naukowe wykazujące związek między glifosatem a zachorowalnością na rzadką odmianę nowotworu ziarnicę złośliwą.
Pestycydy w żywności
W 2013 r. Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) opublikował listę 10 najbardziej skażonych pestycydami produktów. Lista (od produktu najbardziej narażonego na kumulację pestycydów) prezentuje się następująco:
- sałata;
- pomidor;
- ogórek;
- jabłka;
- por;
- nektarynki;
- truskawki;
- gruszki;
- winogrona zielone;
- żółta papryka.
Badane produkty znalazły się również w rankingu PAN Europe. Aby chronić się przed szkodliwym działaniem pestycydów, najlepiej całkowicie z nich zrezygnować. Jeśli jest to możliwe, ulubione warzywa warto uprawiać samodzielnie w przydomowym ogródku lub kupować je wyłącznie od sprawdzonych rolników, którzy nie stosują takich preparatów lub wykorzystują wyłącznie pestycydy naturalne.
Polecane produkty:
|
Chlorella – tabletki na oczyszczenie organizmu
Chlorella w tabletkach to naturalna alga z rozerwaną ścianą komórkową (chroniona patentem) w postaci suplementu diety. Została wytworzona wyłącznie z suszonych, jednokomórkowych mikroskopijnych alg. Chlorella pomaga wyeliminować metale ciężkie z organizmu Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Michota-Katulska E., Zegan M., Dziołak A., Boniecka I., Pestycydy jako zagrożenie występujące w żywności, Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 1/2015.
- Kowol J., Toksykologia pestycydów, Biblioteka Główna Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katoicach.
- Kowalska G., Kowalski R., Pestycydy – zakres i ryzyko stosowania, korzyści i zagrożenia. Praca przeglądowa, Annales Horticulturae, 2/2019.
- Grotowska M., Janda K., Jakubczyk K., Wpływ pestycydów na zdrowie człowieka, Pomeranian Journal of Life Sciences, 64/2018.
