Herbicydy to związki chemiczne wykazujące zdolność do niszczenia i ograniczania wzrostu oraz rozwoju roślinności. Zazwyczaj wykorzystuje się je w produkcji rolniczej i ogrodniczej, jak również w pracach melioracyjnych, leśnictwie i na terenach użytkowanych przemysłowo. Herbicydy wnikają do roślin przez liście i/lub korzenie. Ich wysoka zawartość w roślinach jest niebezpieczna dla człowieka, dlatego użycie tych związków powinno być stale monitorowane.
Herbicydy – działanie
Herbicydy wnikają do roślin poprzez liście i/lub korzenie, po czym ulegają rozprowadzeniu systemem wiązek przewodzących po całej roślinie. W efekcie powodują zakłócenia procesów życiowych. Ich aktywność może być ogólna lub tylko lokalna, ograniczając się do miejsca, na które bezpośrednio trafiła ciecz opryskowa. Zdecydowana większość herbicydów wykazuje działanie selektywne, oddziałujące wyłącznie na określoną grupę roślin, np. wybrane gatunki dwuliścienne. Pozwala to na stosowanie herbicydów bez szkody dla roślin uprawnych i pożądanych na danym terenie.
Istnieją jednak herbicydy nieselektywne, czyli takie, które niszczą wszystkie gatunki roślinności, z którymi mają kontakt. Znajdują zastosowanie głównie tam, gdzie trzeba oczyścić z roślin całe partie terenu, np. na torach kolejowych, poboczach dróg lub przed założeniem plantacji, przygotowując pod nią teren.
Czy herbicydy są szkodliwe?
Herbicydy są obecnie powszechnie stosowane w produkcji roślinnej. Stwarza to ryzyko obecności pozostałości substancji aktywnych w glebie i płodach rolnych. Substancje aktywne zalegające w glebie mogą przyczyniać się do uszkodzenia wrażliwych roślin lub nawet zostać wymyte do wód gruntowych. Ponadto pozostałości obecne w plonie mogą wywierać niekorzystny efekt na zdrowie konsumentów. Pomimo że w Polsce regularnie notuje się przypadki wykrywania pozostałości herbicydów w roślinach, które następnie spożywamy, to w zdecydowanej większości przypadków nie przekraczają one dopuszczalnych wartości. Wykorzystanie herbicydów pozwala na znaczne ograniczenie straty plonu, co może spowodować konkurencyjne oddziaływanie chwastów. Jest więc rozwiązaniem ekonomicznym, mimo tego nie może być nadużywane.
Przekroczenie dopuszczalnych norm zanieczyszczeń herbicydowych w roślinach może wywołać u konsumenta:
- bóle głowy;
- zawroty głowy;
- nudności;
- nadmierne łzawienie oczu;
- bóle brzucha;
- zaburzenia widzenia.
Po dłuższym czasie może dojść do zatrucia herbicydami, co spowoduje obniżenie ciśnienia tętniczego, przyspieszenie akcji serca, a nawet objawy uszkodzenia wątroby. Z kolei bezpośrednie spożycie herbicydów bezpośrednio z opakowania (np. przypadkowo przez dziecko) jest trujące i może doprowadzić nawet do zgonu.
Zobacz również: Pestycydy.
Odporność roślin na herbicydy
Odporność chwastów na herbicydy może stanowić naturalną zdolność części roślin do przetrwania i dalszego rozwoju po zastosowaniu dawki takich preparatów, w ilości wskazanej jako śmiertelna dla danego gatunku. Najczęściej jest ona wynikiem przypadkowej mutacji, choć odporność możemy także uzyskać w sposób ukierunkowany lub z pomocą inżynierii genetycznej. Mówimy wówczas o tak zwanej odporności indukowanej.
W naturalnych warunkach odporność na herbicydy stosowane zgodnie z zasadą rotacji substancji aktywnych występuje niezmiernie rzadko. Dopiero podczas błędnego doboru środków ochrony roślin można u danej populacji chwastów występujących na polu zaobserwować mniejszą wrażliwość na stosowaną ochronę. Jest to konsekwencją stosowania przez kilka lat z rzędu herbicydów o takim samym mechanizmie działania.
Polecane produkty:
|
Chlorella – tabletki na oczyszczenie organizmu
Chlorella w tabletkach to naturalna alga z rozerwaną ścianą komórkową (chroniona patentem) w postaci suplementu diety. Została wytworzona wyłącznie z suszonych, jednokomórkowych mikroskopijnych alg. Chlorella pomaga wyeliminować metale ciężkie z organizmu Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Narewska N., Chwasty naszych pól. Odporność chwastów na herbicydy, Minikowo 2018.
- Nowak D., Zborowski D., Resiherb – system doradczy w zakresie zarządzania odpornością chwastów na herbicydy, Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 2/2021.
- Grygiel K., Sadowski J., Snopczyński T., Wysocki A., Pozostałości herbicydów w płodach rolnych i glebie, JEcolHealth, 4/2012.
