Cynk

Cynk (łac. zincum, symbol: Zn) jest pierwiastkiem występującym we wszystkich komórkach i płynach ustrojowych organizmu człowieka. Stanowi niezbędny element do prawidłowego wzrostu i rozwoju, pełniąc przy tym szereg ważnych funkcji.

Źródła cynku

Cynk dostarczany jest do organizmu głównie z produktami pochodzenia zwierzęcego. Są to mięso, jaja, ryby i owoce morza, np. ostrygi. Natomiast do produktów spożywczych pochodzenia roślinnego bogatych w cynk należą przede wszystkim otręby pszenne, kiełki pszenicy, nasiona dyni i nasiona słonecznika, cebula oraz czosnek. Należy wiedzieć, że przyswajalność tego pierwiastka zwiększa witamina A.

Cynk w organizmie człowieka

W organizmie człowieka znajduje się około 2-4 g cynku. Gromadzi się on przede wszystkim w skórze, kościach i tkance mięśniowej. Spore ilości można znaleźć również w niektórych narządach wewnętrznych, takich jak wątroba, nerki, trzustka, a także śledziona.

Jego zawartość w wymienionych wyżej tkankach i narządach różni się w zależności od stosowanej diety, poziomu stresu oraz przebytych infekcji, a nawet od warunków klimatycznych. Stężenie we krwi ulega także wahaniom w ciągu dnia. W związku z tym najwyższe obserwuje się późnym popołudniem, zaś najniższe po przebudzeniu w godzinach porannych.

Cynk ulega absorpcji (wchłanianiu) w jelicie cienkim, a dokładniej w dwunastnicy. Jego przyswajalność waha się w granicach od 20 do 40%, przy czym jest większa z produktów pochodzenia zwierzęcego. Pierwiastek po spełnieniu swoich funkcji wydalany jest wraz z moczem i przez przewód pokarmowy.

Dzienne zapotrzebowanie na cynk

Zalecana dawka dzienna cynku jest zmienna w zależności od źródła. Zazwyczaj uznaje się, że dorosły człowiek powinien dostarczać do organizmu około 10-15 mg cynku, przy czym inne źródła podają, że dawka ta dla kobiet wynosi 6,8 mg, natomiast dla mężczyzn 9,4 mg.

Cynk – właściwości

Cynk jest niezbędny do funkcjonowania wielu enzymów katalizujących reakcje biochemiczne w organizmie. Odpowiada między innymi za wygląd i stan skóry oraz jej przydatków. W związku z tym przyspiesza także regenerację trudno gojących się ran i jest niezbędny w leczeniu trądziku. Dzieje się tak, ponieważ wpływa na produkcję prostaglandyn, które są niezbędne w utrzymaniu zdrowej, pięknej skóry.

Pełni także znaczącą rolę w utrzymaniu odporności organizmu, ponieważ wpływa na zwiększenie produkcji przeciwciał. Dodatkowo jest niezbędny w procesie syntezy tymuliny (hormonu grasicy). Hormon ten stymuluje aktywność cytotoksyczną limfocytów T i produkcję interleukiny.

Ponadto, cynk:

• wykazuje właściwości antyoksydacyjne i wspomaga usuwanie metali ciężkich oraz toksyn z organizmu;
• uczestniczy w przemianach białek, tłuszczów, węglowodanów i niektórych witamin;
• bierze udział w wytwarzaniu i uwalnianiu niektórych hormonów, np. insuliny;
• wpływa na utrzymanie prawidłowej struktury i integralności błon komórkowych;
• stanowi niezbędny czynnik warunkujący utrzymanie prawidłowego stężenia witaminy A we krwi;
• jest niezbędny do podziałów komórkowych;
• utrzymuje równowagę jonową w organizmie;
• bierze udział w biosyntezie RNA i DNA.

Zobacz również: Wolne rodniki.

Szczególne znaczenie ma jego rola jako aktywatora enzymów. Wchodzi on bowiem w skład (lub jest aktywatorem) aż około 80 cynkoenzymów, co przekłada się na funkcjonowanie niemal wszystkich układów ustroju. Ciekawostką jest, że suplementacja cynku może łagodzić objawy i przebieg przeziębienia i grypy.

Nadmiar cynku

Zbyt duża ilość cynku w organizmie również nie jest zjawiskiem korzystnym. Może bowiem prowadzić do rozwoju niedokrwistości i występowania przewlekłego osłabienia czy wymiotów.

Niedobór cynku

Niedobór cynku powoduje nadmierne rogowacenie skóry, jej przesuszenie, a w ekstremalnych przypadkach może nawet prowadzić do jej pękania. Brak cynku może przyczynić się ponadto do nasilenia łojotoku, wrażliwości skóry na zakażenia, łamliwości włosów i paznokci, a także większej skłonności do rozstępów. Do innych objawów klinicznych niedoboru cynku należą:

• zmniejszenie liczby wytwarzanych przeciwciał oraz w efekcie tego obniżenie odporności;
• zahamowanie wzrostu i opóźnienie procesu dojrzewania;
• brak apetytu, spadek masy ciała;
• zaburzenia seksualne;
• atrofia grasicy;
• zaburzenia widzenia;
• wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy;
• zaburzenia psychiczne, w tym depresja.

Stan przewlekłego niedoboru cynku nazywany jest hipocynkemią. Może do niego prowadzić wiele czynników, między innymi ciąża, okres karmienia piersią, znaczny wysiłek fizyczny, a także schorzenia jelit i biegunki. Należy wiedzieć, że ilość cynku w organizmie maleje wraz z wiekiem. Oszacowano, że co trzecia osoba zmaga się z niedoborem tego pierwiastka, dlatego wszelkie preparaty i suplementy diety z cynkiem stają się coraz bardziej popularne.

Spirulina + Cynk Suplement diety Spirulina + Cynk w postaci tabletek został wytworzony z suszonych, sproszkowanych, mikroskopijnych alg, należących do gatunku Spirulina platensis. Stanowi źródło organicznie związanego, naturalnie pozyskanego cynku. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kaniewska M., Kosmetologia Podstawy, Wydawnictwo WsiP, Warszawa 2011.
2. Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M., Funkcje biologiczne wybranych pierwiastków. III. Cynk – składnik i aktywator enzymów, Polski Merkuriusz Lekarski, 161/2009.
3. Mońka I., Wiechuła D., Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego w aspekcie suplementacji tego pierwiastka, Annales Academiae Medicae Siles, 71/2017.
4. Szcześniak M., Grimling B., Meler J., Cynk – pierwiastek zdrowia, Fizjoterapia praktyczna, 7/2014.
5. Gapys B., Raszeja-Specht A., Bielarczyk H., Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu, Journal of Laboratory Diagnostics, 1/2014.
6. Kuras M., Zielińska-Pisklak M., Perz K., Szeleszczuk Ł., Żelazo i cynk – główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, Lek w Polsce, 5/2015.
7. Kuras M., Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, Lek w Polsce, 12/2013.