Wolne rodniki

Wolne rodniki odgrywają w organizmie ludzkim istotną rolę, mogą jednak również być przyczyną wielu schorzeń. To atomy lub cząsteczki zdolne do samodzielnego istnienia. Posiadają jeden (bądź więcej) niesparowany elektron, który powoduje przyciąganie rodników przez pole magnetyczne. Dużą grupę wolnych rodników stanowią związki tlenu, spotkać można również związki azotu.

Jak działają wolne rodniki?

Wolne rodniki biorą udział w regulowaniu metabolizmu, oczyszczaniu oraz przekazywaniu sygnałów, a także wspomagają system odpornościowy organizmu. Odgrywają istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu komórek, uczestniczą w wielu procesach, np. w skurczu mięśni, wydzielaniu hormonów lub regulacji napięcia naczyniowego. Ich niewielkie stężenie nie jest szkodliwe, działa nawet leczniczo. Zbyt duże ilości wpływają jednak szkodliwie.

Wolne rodniki mogą być przyczyną między innymi nowotworów, miażdżycy oraz różnego rodzaju stanów zapalnych. Wpływają na przyspieszony proces starzenia się organizmu. Szkodliwe działanie wolnych rodników spowodowane jest tak zwanym stresem oksydacyjnym. Tego typu stres może wystąpić w wielu sytuacjach, zwykle podczas ekspozycji komórek lub tkanek na dodatkowe źródła wolnych rodników.

Jeśli wolne rodniki nie są neutralizowane przez antyoksydanty mogą być przyczyną np. przedwczesnej degeneracji siatkówki oka.

Źródła powstawania

Głównym źródłem powstawania w organizmie ludzkim wolnych rodników są różnego rodzaju przemiany metaboliczne. Drugą wyróżnianą grupą są zewnętrzne czynniki fizyczne, do których zaliczamy:

• promieniowanie jonizujące – zarówno naturalne jak i sztuczne
• promieniowanie nadfioletowe
• ultradźwięki
• ozonowanie wody
• pożary – właśnie dlatego strażacy znajdują się w grupie szczególnie narażonej na działanie tych czynników
• palenie tytoniu
• zanieczyszczenia powietrza

Walka z wolnymi rodnikami

Organizmy żywe bronią się przed nadmiarem wolnych rodników za pomocą różnych systemów antyoksydacyjnych. Można je podzielić na następujące grupy:

• enzymy ochronne – rozkładają wolne rodniki na drodze katalitycznej i przyspieszają ich dysproporcjonowanie
• inne związki wielkocząsteczkowe – np. proteiny czy niektóre polipeptydy
• przeciwutleniacze – antyoksydanty niskocząsteczkowe pochodzenia roślinnego

Antyoksydanty są najliczniejszą grupą, można je dostarczać do organizmu wraz z żywnością. Do najbardziej znanych zalicza się kwas askorbinowy (witamina C), cysteina, kreatynina, antocyjany, pterydyna oraz kwas moczowy. Oprócz antyoksydantów hydrofilowych znane są również antyoksydanty hydrofobowe: witamina E, zredukowana forma koenzymu Q-10 czy karotenoidy.

Można zatem powiedzieć, że podstawą walki z nadmiarem wolnych rodników w organizmie jest dobrze zbilansowana i urozmaicona dieta, bogata w produkty zawierające przeciwutleniacze. Dobrym rozwiązaniem jest regularna suplementacja spiruliny, witaminy C lub włączenie do diety następujących produktów:

• wino czerwone
• owoce jagodowe – jeżyny, maliny, borówki, czarna porzeczka i truskawki
• warzywa – czosnek, jarmuż, szpinak, brukselka, brokuł, burak, papryka czerwona
• nasiona roślin strączkowych – zwłaszcza soi, a także nasiona roślin oleistych
• zielona herbata

Warto wiedzieć, które produkty spożywcze posiadają znaczne ilości np. witaminy C. Ich wprowadzenie do diety może wpłynąć na walkę z wolnymi rodnikami. Do bogatszych źródeł witaminy C (a tym samym przeciwutleniaczy) zalicza się jagody goji, acerolę, owoc dzikiej róży, rokitnik, natkę pietruszki czy czarną porzeczkę.

Acerola organiczna Suplement diety Acerola to przede wszystkim źródło naturalnej witaminy C. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia i znużenia, pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Karbarz M., Źródła powstawania i oddziaływanie środowiskowe wolnych rodników, Zeszyty Naukowe SGSP Nr 40.
2. Kaczmarek H., Sionkowska A., Wolne rodniki w chemii, biologii i medycynie, UMK Toruń 2013.
3. Gumiela E., Szulińska M., Bogdański P., Wpływ suplementacji spiruliny na wybrane parametry antropometryczne i biochemiczne, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 4/2013.
4. Karpińska A., Gromadzka G., Stres oksydacyjny i naturalne mechanizmy antyoksydacyjne – znaczenie w procesie neurodegeneracji. Od mechanizmów molekularnych do strategii terapeutycznych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 67/2013.
5. Stolarzewicz I., Ciekot J., Fabiszewska A., Białecka-Florjańczyk E., Roślinne i mikrobiologiczne źródła przeciwutleniaczy, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 67/2013.