Kwas askorbinowy (inaczej: witamina C) to niezbędny składnik codziennej diety człowieka, warunkujący prawidłowe funkcjonowanie wszystkich układów organizmu. Należy do grona witamin rozpuszczalnych w wodzie i znaleźć go można w większości produktów spożywczych, dlatego współcześnie niedobory są rzadkie.
Kwas askorbinowy – co to jest?
Kwas askorbinowy jest związkiem krystalicznym, występującym w formie bezbarwnych lub prawie białych kryształów. Ma przyjemny, ostry i kwaśny smak. Jest substancją, której organizm ludzki nie potrafi syntetyzować i magazynować przez dłuższy czas, dlatego powinno się dostarczać ją wraz z pożywieniem. Najbogatszym znanym źródłem kwasu askorbinowego jest acerola, nazywana również wiśnią z Barbados. Uważa się, że może zawierać nawet do 4500 mg kwasu askorbinowego w 100 g świeżych owoców – żadna inna znana roślina nie może się tym poszczycić. Dobrymi źródłami tego związku są jednak także:
- czarna porzeczka;
- dzika róża;
- jagody goji;
- papryka;
- pomidory;
- pokrzywa;
- zielone warzywa liściaste, np. jarmuż, sałata;
- rabarbar;
- kiszonki;
- szczypiorek i natka pietruszki.
Witamina C jest też witaminą najczęściej przyjmowaną w postaci gotowych preparatów (sztuczna suplementacja). Należy pamiętać, że przetwarzanie żywności wiąże się ze stratami witaminy C – na przykład suszenie powoduje ubytek do 80%, gotowanie do 50%, a gotowanie z odsączaniem do 75% pierwotnej ilości. Całkowita zawartość witaminy C w organizmie ludzkim mieści się w zakresie od około 300 mg, co jest już stanem niedoboru, na granicy występowania objawów szkorbutu, do około 2-3 g.
Zobacz również: Najlepsza witamina C.
Kwas askorbinowy – działanie
Kwas askorbinowy jest kluczowy w syntezie kolagenu – podstawowego białka budulcowego organizmu. Uczestniczy ponadto w absorpcji żelaza, szczególnie tego pochodzenia roślinnego (niehemowego). Wysoki poziom spożycia produktów zawierających witaminę C obniża ryzyko zachorowania na wszystkie nowotwory złośliwe rozpatrywane łącznie (bez podziału ze względu na umiejscowienie). To silny antyoksydant, dlatego odpowiednie jego spożycie obniża stres oksydacyjny i poziom wolnych rodników tlenowych, zmniejszając ryzyko chorób cywilizacyjnych oraz opóźniając procesy starzenia się organizmu. Witamina C wzmacnia odporność i obniża podatność na różnego rodzaju infekcje.
Kwas askorbinowy bierze udział w syntezie lipidów skóry, przyczyniając się w ten sposób do prawidłowego funkcjonowania tego organu, a także karnityny, warunkującej prawidłowe działanie mięśni. Wiąże się z prawidłowym działaniem układu nerwowego przez udział w syntezie noradrenaliny, neuropeptydów i serotoniny.
Najbardziej znanym tradycyjnym zastosowaniem witaminy C jest profilaktyka i leczenie przeziębienia, jak również wzmacnianie odporności. Należy jednak wiedzieć, że zwiększone jej dawki można wykorzystywać w terapii rozmaitych chorób przewlekłych, które do tej pory uznawane były za nieuleczalne. Badania w tym zakresie wciąż trwają.
Niedobór kwasu askorbinowego
Obniżony poziom kwasu askorbinowego obserwuje się u osób palących papierosy i pijących duże ilości alkoholu. Prawdopodobnie wiąże się to z dietą tych osób, ubogą w produkty będące źródłem witaminy C. Niedobór tej witaminy powoduje nieprawidłowości w funkcjonowaniu naczyń krwionośnych (zasinienia, wybroczyny), osłabienie chrząstki stawowej, dziąseł, skóry i zębów. Przy znacznych niedoborach witaminy C nieprawidłowości związane z syntezą kolagenu są na tyle duże, że pojawiają się oznaki szkorbutu – trudno gojące się rany, obrzęki, ospałość, bóle mięśni czy podatność na różnego rodzaju złamania, podobnie jak ma to miejsce przy osteoporozie.
Nadmiar kwasu askorbinowego
Nadmiar witaminy C w diecie praktycznie nie występuje, jeśli jest ona dostarczana wraz z żywnością. Organizm nie ma zdolności do jej magazynowania, zatem wszelki nadmiar zostaje usunięty wraz z moczem. Nadmiar może pojawić się w sytuacji nieprawidłowej suplementacji. Wówczas wiąże się z wystąpieniem objawów takich jak nudności, biegunka, pokrzywka, a w skrajnych, długoterminowych przypadkach – upośledzenie czynności nerek.
Polecane produkty:
|
Acerola organiczna
Suplement diety Acerola to przede wszystkim źródło naturalnej witaminy C. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia i znużenia, pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bury P., Godlewski D., Wojtyś P., Witamina C a nowotwory złośliwe – praca przeglądowa, Współczesna Onkologia, 3/1999.
- Zawada K., Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism 1/2016.
- Kałwa K., Wilczyński K., Kwas askorbinowy – budowa, właściwości i funkcje w organizmie człowieka, Inżynieria Przetwórstwa Spożywczego, 4/2017.
- Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pom J Life Sci, 4/2015.
- Kilian-Pięta E., Witamina C jako niezbędny składnik dla skóry człowieka oraz czynniki determinujące jej wchłanianie, Kosmetologia Estetyczna, 1/2019.
