Antocyjany to niebieskie, fioletowe lub czerwone barwniki gromadzone w centralnej wakuoli w komórkach kwiatów, owoców i liści. Stanowią glikozydy, których barwnym aglikonem jest najczęściej cyjanidyna, pelargonidyna lub definidyna. Związki te należą do grupy flawonoidów.
Co to są antocyjany?
Barwniki antocyjanowe zalicza się do tak zwanych naturalnych substancji nieodżywczych pochodzenia roślinnego. Związki te dobrze rozpuszczają się w wodzie. Dotychczas wyizolowano kilkaset różnych antocyjanów, przy czym około 100 otrzymano syntetycznie. W produktach pochodzenia naturalnego antocyjany znajdują się w postaci monoglikozydów i triglikozydów, przy czym te pierwsze występują znacznie częściej.
Antocyjany – źródła
Na skalę światową największą ilość tych barwników pozyskuje się z winogron czerwonych. W Polsce, za najbogatsze źródła uznaje się aronię, borówkę czernicę i czarną porzeczkę. Ponadto, antocyjany znajdują się w większości owoców i warzyw o zabarwieniu niebieskim, fioletowym lub czerwonym. Są to między innymi:
- truskawki i maliny;
- śliwki;
- czarna marchew;
- buraki;
- rabarbar;
- czereśnie;
- wiśnie;
- jabłka.
Antocyjany zawierają także algi. Najbardziej rozpowszechnioną algą o ogromnej zawartości antocyjanów jest Spirulina. To właśnie omawianym związkom zawdzięcza ona swoją charakterystyczną barwę i wiele właściwości zdrowotnych.
Antocyjany – właściwości
Antocyjany wprawdzie nie dostarczają do organizmu cennych substancji odżywczych, a nawet zmniejszają biodostępność wielu z nich. Jednak pełnią one inną, ważną rolę. Wykazują bowiem właściwości antyoksydacyjne, czyli posiadają zdolność eliminowania reaktywnych form tlenu (wolne rodniki).
Antocyjany hamują peroksydację lipidów i samoutlenianie kwasów tłuszczowych. Wykazano, że działają przeciwutleniająco znacznie silniej niż popularna witamina C, witamina E czy beta-karoten. Dzięki temu chronią organizm przed rozwojem stresu oksydacyjnego oraz zmniejszają ilość nadmiernych, krążących po organizmie reaktywnych form tlenu. Wszystko to przyczynia się do prewencji chorób, głównie układu sercowo-naczyniowego, układu immunologicznego i układu nerwowego. Antocyjany zapobiegają rozwojowi otyłości, depresji i schorzeń o podłożu zapalnym. Wpływają również korzystnie na samopoczucie i wygląd zewnętrzny (ponieważ opóźniają procesy starzenia się organizmu).
Do pozostałych właściwości tych związków zaliczyć można między innymi:
- regulację apoptozy;
- uczestnictwo w aktywacji enzymów;
- uczestnictwo w indukcji sygnałów;
- aktywację receptorów.
Dodatkowo antocyjany mogą chelatować jony metali. Z jednej strony to zjawisko negatywne, ponieważ zmniejsza biodostępność niektórych korzystnie działających jonów, z drugiej strony zaś ogranicza wnikanie do organizmu toksyn i jonów działających szkodliwie. Warto zatem tak komponować posiłki, aby spożywać w ciągu dnia dużą ilość witamin, minerałów i innych ważnych składników, lecz również dostarczać z niektórymi posiłkami dużej ilości antyoksydantów.
Antocyjany w kosmetykach
Antocyjany znajdują coraz szersze zastosowanie również w przemyśle kosmetycznym. Dodaje się je do kremów i żelów, których celem jest ochrona skóry przed negatywnymi skutkami promieniowania słonecznego. Są więc składnikiem kremów z filtrami UV. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne mogą stanowić także składnik kosmetyków przeznaczonych do cery dojrzałej.
Na koniec warto wspomnieć, że omawiane związki coraz częściej stosowane są jako dodatek do suplementów diety. Preparaty te najczęściej mają przeznaczenie poprawy samopoczucia, wspomagania odchudzania, poprawy widzenia lub minimalizowania objawów przeziębienia. Niektóre wyciągi z owoców zawierające antocyjany (np. ekstrakt z owoców aronii) są bezpieczne również dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Polecane produkty:
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szaniawska M., Taraba A., Szymczyk K., Budowa, właściwości i zastosowanie antocyjanów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2015.
- Piątkowska E., Kopeć A., Leszczyńska T., Antocyjany – charakterystyka, występowanie i oddziaływanie na organizm człowieka, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4/2011.
- Saluk-Juszczak J., Antocyjany jako składnik żywności funkcjonalnej stosowanej w profilaktyce chorób układu krążenia, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 64/2010.