Rośliny oleiste

Rośliny oleiste to rośliny zawierające w owocach lub nasionach spore ilości tłuszczów. Ich produkcja na świecie i w Polsce systematycznie rośnie. Z części takich roślin można pozyskiwać cenne oleje, niezwykle bogate w witaminy, minerały, antyoksydanty oraz przede wszystkim NNKT (Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe). Spożycie olejów roślinnych w odpowiednich ilościach powinno być codziennym nawykiem każdego człowieka.

Rośliny oleiste – charakterystyka

Rośliny oleiste to szeroka grupa gatunków roślin przemysłowych, zawdzięczających swoją popularność dużej zawartości związków tłuszczowych w owocach lub nasionach. Stanowią one nawet do 70% składu surowców, dzięki czemu można tłoczyć z nich wartościowe, spożywcze oleje. Takie rośliny mają jednak znacznie szersze wykorzystanie niż tylko produkcja olejów jadalnych. Używa się ich także w produkcji przypraw, farmaceutyków, kosmetyków, paszy dla zwierząt, tłuszczów technicznych, w tym głównie biopaliw, smarów, farb, emulgatorów i wielu innych.

Uprawa roślin oleistych nierzadko jest wymagająca. Większość takich roślin potrzebuje do wzrastania odpowiednich warunków. Przykładowo rzepak preferuje gleby żyzne, porowate, bogate w próchnicę i o pH na poziomie 6-7. Z kolei soja jest rośliną ciepłolubną, podatną na mrozy, wymagającą bardzo żyznych gleb.

Rośliny oleiste – przykłady

Najbardziej rozpowszechnionymi roślinami oleistymi uprawianymi w Polsce są między innymi:

• len zwyczajny (olej lniany);
• rącznik pospolity (olej rycynowy);
• słonecznik zwyczajny (olej słonecznikowy);
• rzepak (olej rzepakowy);
• modrak abisyński (olej abisyński).

Innymi znanymi roślinami oleistymi w Europie są np.:

• rzepik ozimy;
• pachnotka zwyczajna;
• czarnuszka siewna (nazywana również czarnym kminkiem);
• gorczyca (biała, czarna, sarepska);
• mak;
• soja;
• kukurydza;
• bawełna;
• sezam indyjski;
• palma kokosowa;
• kakaowiec;
• oliwka europejska;
• migdałowiec zwyczajny;
• krokosz barwierski.

Jest ich jednak znacznie więcej.

Znaczenie roślin oleistych

Rośliny oleiste mają ogromne znaczenie zwłaszcza w gastronomii i medycynie alternatywnej. Każdy olej z nich pozyskany wykazuje nieco inne właściwości i inny skład. Z roślin oleistych pozyskuje się oleje rafinowane, które nadają się do obróbki termicznej (smażenia, grillowania, pieczenia, duszenia) oraz oleje nierafinowane zimnotłoczone, które są jednym z najcenniejszych źródeł składników aktywnych w diecie człowieka. W zależności od swojego pochodzenia mogą zawierać ogromne ilości kwasów tłuszczowych Omega 3, Omega 6 i Omega 9, a także związki takie jak:

• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach;
• karotenoidy;
• polifenole;
• składniki mineralne.

Codzienne spożycie takich olejów roślinnych wpływa szczególnie korzystnie na układ sercowo-naczyniowy oraz układ nerwowy. Poprawia pamięć, koncentrację, akcję serca, kondycję skóry i włosów oraz wzrok. Dodatkowo nienasycone tłuszcze są niezbędne do prawidłowego trawienia, produkcji hormonów steroidowych w organizmie czy wchłaniania wielu innych związków odżywczych w układzie pokarmowym. Są kluczowe dla wysokiej odporności. Oleje roślinne są dostępne w formie olejów płynnych lub suplementów diety (np. kapsułki).

Zobacz również: Olej rafinowany czy nierafinowany?

Rośliny oleiste są także cenne dla współczesnej kosmetologii. Służą do wykonywania metody OCM oraz olejowania włosów, są również składnikiem różnego rodzaju kosmetyków. Przykładowo olej migdałowy wygładza i nawilża skórę, olej arganowy opóźnia procesy starzenia się skóry i zmniejsza widoczność zmarszczek mimicznych, olej z czarnuszki działa przeciwzapalnie i łagodzi objawy problemów dermatologicznych, natomiast olej jojoba reguluje pracę gruczołów łojowych i normalizuje produkcję sebum.

Olej z czarnuszki Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bojanowska M., Pabich M., Rośliny oleiste w Polsce i na świecie w ostatnich latach, Bezpieczeństwo i Ekologia.
2. Michniewicz P., Tradycyjne gatunki roślin uprawnych wykorzystywane do produkcji olejów, Olsztyn 2020.
3. Kołodziejczak A., Kosmetologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.