Krzem (łac. silicium, symbol: Si) to pierwiastek chemiczny znajdujący się w przyrodzie w ogromnych ilościach, zwłaszcza w skorupie ziemskiej oraz skałach i materii nieożywionej. Jest też niezbędny do prawidłowego rozwoju roślin, a nawet dla zachowania zdrowia ludzi. Co warto o nim wiedzieć?
Krzem – charakterystyka
Krzem jest półmetalem o wzorze Si i pozycji w układzie okresowym pierwiastków 14, 3, p. Może występować w wielu stopniach utlenienia: -IV, -II, 0, II, IV. W warunkach naturalnych znajduje się w zewnętrznych strefach Ziemi, stanowiąc nawet do 27% jej objętości. Wykazano, że jest drugim (tuż po tlenie) najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem na świecie. Zwykle krzem dostępny jest w postaci krzemionki. Niektóre rośliny i zwierzęta wykorzystują go do tworzenia swoich szkieletów lub do wzrostu (poprawia wytrzymałość ścian komórek). Udowodniono też, że krzem zmniejsza negatywne skutki działania czynników stresogennych, co wskazuje na uruchomienie w roślinach procesów o charakterze regeneracyjnym lub obronnym.
Krzem w organizmie człowieka
W organizmie każdego człowieka występuje do 2 g krzemu. Największe jego ilości umiejscawiają się w tchawicy, aorcie, ścięgnach, skórze i kościach. Jest ważnym składnikiem kompleksów glikozaminoglikanów z białkami, biorąc udział w tworzeniu wytrzymałej i solidnej struktury tkanki łącznej. Najważniejsze funkcje krzemu w ciele człowieka:
- zwiększanie elastyczności i wzmacnianie tkanek, które tworzy;
- udział w syntezie kolagenu i elastyny;
- udział w mineralizacji tkanki kostnej;
- działanie przeciwmiażdżycowe i przeciwcukrzycowe;
- wspieranie regeneracji uszkodzonych tkanek;
- wiązanie metali ciężkich, a więc potencjalne działanie detoksykacyjne (wymaga dalszych badań).
Wraz z wiekiem dochodzi do spadku zawartości krzemu w organizmie. Wówczas pojawiają się objawy związane z jego niedoborami, takie jak:
- zwiększenie ryzyka miażdżycy i spadek elastyczności tętnic;
- deformacje kośćca i zaburzenia jego mineralizacji, w tym opóźnienie tworzenia się zrostów kostnych po złamaniach;
- przyspieszenie starzenia się skóry i innych tkanek;
- łamliwość włosów i paznokci;
- pogorszenie ogólnej odporności organizmu.
Niedobór krzemu jest dość rzadki, pojawia się głównie u osób skrajnie niedożywionych, głodzących się, anorektyków. Ryzyko jego wystąpienia pojawia się też u ludzi, którzy przez długi czas spożywają wyłącznie wysokoprzetworzone pokarmy. Niebezpieczny jest jednocześnie nadmiar krzemu, ponieważ wiąże się z rozwojem kamicy moczowej i upośledzeniem czynności nerek. Najczęstszą przyczyną jest przyjmowanie nadmiaru krzemu wraz z lekami i/lub suplementami diety. Przyjmuje się, że średnie dzienne spożycie krzemu nie powinno przekraczać 20-30 mg.
Krzem w produktach spożywczych
Spośród związków krzemu najlepiej (niemal w połowie) absorbowany jest rozpuszczalny w wodzie kwas ortokrzemowy. W takiej postaci występuje jednak wyłącznie w płynach, takich jak woda mineralna lub piwo. W produktach spożywczych największe stężenia krzemu znajdują się w ziarnach zbóż, zwłaszcza owsa, jęczmienia, mące pszennej i niektórych frakcjach ryżu, jednak jest to postać trudniej dostępna dla organizmu. Głównym źródłem krzemu w diecie typowej dla świata zachodniego, w tym także w Polsce, są płatki zbożowe (30%), następnie zaś owoce, napoje i warzywa, które łącznie dają 75% całości dziennej podaży tego pierwiastka.
Co to jest ziemia okrzemkowa?
Ziemia okrzemkowa jest naturalnie występującą w przyrodzie formą krzemu, a dokładniej, jest to zmielony i sproszkowany diatomit (skała powstała ze skamieniałych pancerzyków okrzemek). Jest dobrym źródłem nie tylko krzemu, ale i innych składników mineralnych. Ziemia okrzemkowa bywa stosowana jako suplement diety, ponieważ:
- wzmacnia kości, chrząstki i naczynia krwionośne;
- poprawia kondycję skóry;
- dodatkowo oczyszcza zęby, jest więc składnikiem past;
- zmniejsza zaparcia;
- przyspiesza metabolizm i pomaga zrzucić zbędne kilogramy;
- przyspiesza gojenie się ran skóry;
- wzmacnia czynność serca, głównie poprzez regulację poziomu cholesterolu;
- oczyszcza organizm z toksyn.
Ziemia okrzemkowa występuje pod postacią białego proszku. Rekomenduje się więc stosowanie jej po zmieszaniu z wodą lub z sokiem, ewentualnie dodając bezpośrednio do posiłku. W ostatnim przypadku nie powinna jednak przekraczać 1% masy całego pożywienia. Należy pamiętać o systematyczności i odpowiednio długim czasie suplementacji (kilka miesięcy). Ziemia okrzemkowa jest też wykorzystywana jako wartościowy nawóz dla roślin. Stosuje się ją wówczas w formie posypowej, miesza z wierzchnią warstwą gleby lub wykorzystuje jako oprysk (po rozpuszczeniu w wodzie).
Polecane produkty:
![]() |
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... |
![]() |
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Tłustochowicz W., Krzem jako brakujący element w leczeniu osteoporozy, Forum Reumatol. 2020, Tom 6, nr 4, 160-166.
- Ziemia okrzemkowa jako źródło wysokiej jakości krzemu, Perma-Guard Agro sp. z o.o., 5/2018.