Kurkumina

Kurkumina jest głównym barwnikiem wchodzącym w skład kurkumy. Kurkuma z kolei stanowi cenną przyprawę pozyskiwaną z ostryżu długiego, zwanego także szafranem indyjskim. Cząsteczka kurkuminy po raz pierwszy w historii została wyizolowana w 1815 roku. To krystaliczny proszek o zabarwieniu żółtopomarańczowym.

Co to jest kurkuma?

Kurkuma, którą pozyskuje się z kłącza ostryżu długiego, jest przyprawą produkowaną na masową skalę, zwłaszcza w Azji. To właśnie tam stanowi jeden z najpopularniejszych dodatków do wielu tradycyjnych dań. Powszechnie znana jest jako główny składnik słynnej mieszanki przypraw o nazwie curry. Kurkuma idealnie nadaje się zarówno do dań wytrawnych, jak i deserów. Na etykietach żywnościowych oznaczona jest symbolem E100 i jest dopuszczona jako naturalny środek barwiący.

Kurkuma zawiera aż do 7% olejków eterycznych, które odpowiadają za jej aromat. Zawiera również kurkuminoidy, które stanowią do 5% produktu i uznawane są za jego najbardziej aktywny składnik. To właśnie kurkumina stanowi ich podstawę i jest najbardziej ceniona ze względu na swoje właściwości.

Kurkumina – przyswajalność

Substancja ta pod wpływem promieniowania UV czy środowiska zasadowego ulega degradacji. Jej biodostępność po podaniu doustnym jest niewielka, ponieważ wykazuje niską absorpcję w jelitach. Ponadto jest bardzo szybko rozkładana w wątrobie. W rezultacie stężenie w osoczu wynosi przeciętnie poniżej 1 μmol. Aby poprawić biodostępność kurkuminy stosuje się kompleksy z jonami pierwiastków, między innymi cynkiem, magnezem czy selenem. Zwiększają ją także piperyny. Kurkumina w organizmie człowieka kumuluje się w nerkach, wątrobie oraz błonach śluzowych.

Kurkumina – właściwości lecznicze

Kurkumina wykazuje wielokierunkowe korzystne działanie na organizm człowieka. Przede wszystkim posiada działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Udowodniono, że jej działanie przeciwutleniające można z powodzeniem porównać do działania witaminy C i witaminy E. Kurkumina wpływa na skuteczne likwidowanie wolnych rodników, przyczynia się tym samym do prewencji wielu chorób.

Z uwagi na te właściwości można ją wykorzystywać w zapobieganiu i leczeniu między innymi astmy, cukrzycy czy niektórych nowotworów. W przypadku nowotworów zmniejsza zdolność komórek rakowych do migracji i przerzutów. Dodatkowo potęguje działanie niektórych leków przeciwnowotworowych.

Wykazano także, że substancja ta korzystnie wpływa na układ pokarmowy, gdyż zapobiega problemom trawiennym, zmniejsza wzdęcia i ogranicza wymioty. Posiada również działanie przeciwwrzodowe, a podana w odpowiedniej dawce stymuluje ściany żołądka do syntezy substancji powlekającej, która je chroni. Ponadto, kurkumina:

• powoduje wzrost poziomu wewnątrzkomórkowego glutationu;
• wpływa korzystnie na układ krążenia, m.in. poprzez obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego i frakcji LDL oraz ochronę śródbłonka naczyniowego. Nie wpływa przy tym na poziom frakcji HDL;
• chroni wątrobę;
• wpływa korzystnie na przebieg leczenia niektórych chorób oczu;
• ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze;
• pobudza wydzielanie żółci.

Kurkumina – zastosowanie w gastronomii

Zabarwienie produktów spożywczych jest niezwykle ważnym aspektem podczas produkcji, ponieważ zwiększa jakość danego produktu. Coraz częściej producenci decydują się na stosowanie naturalnych barwników kosztem sztucznych. Kurkumina to jeden z najpopularniejszych naturalnych barwników, który zabarwia żywność na żółto lub pomarańczowo.

Kurkuma – zastosowanie

Kurkumę z kolei można stosować jako składnik pieczonych mięs czy potrawek, a także owsianek czy koktajlów. Odrobina dodana do gotującego się ryżu zapewni mu charakterystyczną, żółtą barwę.

Kurkumina – przeciwwskazania

Stosowana regularnie w dużych ilościach kurkumina może wchodzić w interakcję z różnymi lekami. Ograniczyć ją powinny również kobiety w ciąży, zwłaszcza na początku i pod koniec, gdyż kurkumina może wpływać na skurcze macicy prowadząc do poronienia czy przedwczesnego porodu.

Do innych przeciwwskazań można zaliczyć kamicę nerkową i cukrzycę (gdyż może obniżać poziom glukozy we krwi). Dodatkowo z kurkuminy zrezygnować powinny osoby przygotowujące się do wszelkich operacji, ponieważ wpływa na krzepliwość krwi.

Bibliografia

1. Deptuła T., Wpływ podstawników polieterowych na aktywność biologiczną kurkuminy, Warszawa 2016.
2. Kania M., Baraniak J., Właściwości lecznicze roślin przyprawowych na przykładzie ostryżu długiego, Postępy Fitoterapii, 2/2015.
3. Malec M., Właściwości przeciwnowotworowe kurkuminy, Fizjoterapia Praktyczna, 8/2019.
4. Przybylska S., Kurkumina – prozdrowotny barwnik kurkumy, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2/2015.
5. Terlikowska K., Witkowska A., Terlikowski S., Kurkumina w chemoprewencji raka piersi, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 68/2014.
6. Urbańczyk-Lipkowska Z., Łukasik E., Kurkumina – nadzieja w prewencji i leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, Gazeta Farmaceutyczna, 12/2014.
7. Wolanin K., Piwocka K., Kurkumina – od medycyny naturalnej do kliniki, Problemy Nauk Biologicznych, 1/2008.