Hematopoeza to proces wytwarzania i różnicowania się elementów morfotycznych krwi. Nie należy mylić tego pojęcia z hemopoezą (wytwarzanie grupy hemowej hemoglobiny) oraz z homeostazą (wewnętrzna równowaga ustroju). Głównym miejscem zachodzenia hematopoezy jest szpik kostny czerwony.
Hematopoeza – przebieg
U osób dorosłych krwinki czerwone, trombocyty oraz wiele krwinek białych produkowanych jest głównie w szpiku kostnym czerwonym. U płodu komórki krwi syntezowane są dodatkowo w wątrobie i śledzionie, gdzie zachodzi hematopoeza u osób dorosłych, u których doszło do zniszczenia lub zwłóknienia szpiku kostnego.
W przypadku dzieci komórki krwi są intensywnie syntezowane w jamach szpikowych wszystkich kości. W okolicach 20. roku życia szpik kości długich (z wyjątkiem ich nasad) przestaje być aktywny. Zmienia się ze szpiku czerwonego w szpik żółty, bogaty w komórki tłuszczowe. Za produkcję elementów krwi odpowiadają hematopoetyczne komórki pnia. Mogą z nich powstać wszystkie inne rodzaje komórek krwi, dlatego współczesna medycyna zaczyna się nimi coraz bardziej interesować. Z komórek pnia powstają tzw. komórki progenitorowe, a z nich mogą powstać:
- megakariocyty;
- limfocyty;
- erytrocyty;
- eozynofile;
- bazofile;
- neutrofile;
- monocyty;
- osteoklasty;
- komórki Kupffera;
- komórki tuczne;
- komórki dendrytyczne;
- komórki Langerhansa.
Szpik kostny czerwony u osoby dorosłej znajduje się w nasadach kości długich (zwłaszcza kości udowej i żebrach), a także w kościach płaskich (mostek, miednica, kości czaszki). Znajdziemy go także w obrębie kręgów kręgosłupa.
Hematopoeza – uwalnianie komórek
Elementy krwi wytworzone w narządach krwiotwórczych są uwalniane do krwi, gdzie przebywają, pełniąc swoją rolę przez cały okres swojego życia. Każda komórka wyróżnia się innym okresem przeżycia. Przykładowo, erytrocyty żyją we krwi obwodowej około 4 miesiące, natomiast trombocyty zaledwie 10 dni. Proces uwalniania komórek ze szpiku kostnego regulują komórki śródbłonka naczyń szpiku (dzięki nim przepuszczane są wyłącznie dojrzałe formy). Bariera ta nie istnieje w wątrobie i w śledzionie, dlatego jeśli wskutek zniszczenia szpiku kostnego to właśnie w tych narządach zachodzi hematopoeza, we krwi pacjenta zaobserwować można także formy niedojrzałe komórek krwi.
Hematopoeza – funkcje
Hematopoeza z pewnością jest jednym z najważniejszych procesów zachodzących w organizmie człowieka. Dzięki niej możliwe jest sprawne przeprowadzanie procesów i reakcji takich jak:
- walka z drobnoustrojami chorobotwórczymi, utrzymywanie wysokiego poziomu odporności organizmu;
- produkcja przeciwciał;
- inicjacja reakcji alergicznych;
- szybkie gojenie się ran i uszkodzeń tkankowych;
- kontrola krzepnięcia krwi;
- transport tlenu do wszystkich komórek organizmu;
- transport wszelkich związków odżywczych do wszystkich komórek organizmu;
- usuwanie toksyn, metabolitów, metali ciężkich z ustroju;
- tworzenie się pamięci immunologicznej.
I wiele innych, za które odpowiadają przede wszystkim trombocyty, erytrocyty i leukocyty.
Polecane produkty:
Acerola organiczna
Suplement diety Acerola to przede wszystkim źródło naturalnej witaminy C. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia i znużenia, pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
- Stęplewska-Mazur K., Patologia układu krwiotwórczego, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2000.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.