Homeostaza to termin odnoszący się do stałości środowiska wewnętrznego ustroju. Dotyczy między innymi objętości i składu płynów ustrojowych, ciepłoty oraz zaopatrzenia w substraty energetyczne. Do wytworzenia prawidłowej homeostazy niezbędne jest współdziałanie wszystkich układów organizmu, zwłaszcza układu nerwowego, układu dokrewnego, układu moczowego, układu krążenia i układu oddechowego.
Na czym polega homeostaza?
Homeostaza to zdolność utrzymywania dynamicznej równowagi środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Pojęcie to odnosi się do:
- równowagi płynów ustrojowych i ich pH;
- temperatury;
- kontroli ciśnienia osmotycznego;
- stężenia związków chemicznych w płynach ustrojowych;
- prężności gazów oddechowych;
- ciśnienia tętniczego krwi.
Kontrola wymienionych parametrów odbywa się poprzez receptory (głównie chemoreceptory), informujące o ich wartości. Informacje docierają do tzw. punktów odbiorczych, gdzie układ nerwowy podejmuje działania mające na celu wyrównanie homeostazy. W praktyce mechanizmy utrzymania homeostazy dzieli się na fizjologiczne i behawioralne. Fizjologiczne to np. zwiększenie częstotliwości skurczów serca i wywołanie drżeń mięśniowych celem podwyższenia temperatury ciała. Z kolei behawioralne to podświadome zachowania, np. wyjście z cienia na słońce lub nałożenie dodatkowego swetra, w celu podwyższenia temperatury ciała.
Organizm człowieka musi działać w zmieniających się warunkach zewnętrznych (temperatura, stres, emocje, sen) i do nich dostosować działanie poszczególnych układów. Przykładowo, w trakcie snu obserwuje się zwolnienie funkcji wszystkich układów, co stanowi idealną bazę do procesów regeneracyjnych. Po spożyciu posiłku lub przy odpoczynku aktywuje się przywspółczulny układ nerwowy, który inicjuje procesy trawienne. Z kolei przy aktywności fizycznej działa współczulny układ nerwowy, potęgujący skupienie i motywację. Dzięki temu organizm działa sprawnie, a wszystkie jego układy współpracują ze sobą.
Rytmy homeostazy
Do homeostazy można zaliczyć również wiele fizjologicznych rytmów organizmu. Przykładowymi są:
- rytm okołodobowy – zmiany w ciągu doby, np. odczuwanie senności wieczorem, zmiana temperatury ciała nad ranem itd.;
- rytm okołoroczny – np. odczuwanie objawów typowych dla depresji sezonowej, co wiąże się z pogodą za oknem i konkretną porą roku;
- rytm okołomiesięczny – charakterystyczny dla kobiet, mający związek z cyklem menstruacyjnym i zmianami związanymi ze stężeniem konkretnych hormonów w określonych dniach cyklu.
Można zatem podsumować, że homeostaza jest stanem, w którym organizm człowieka dąży do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego i zachowania prawidłowej zmienności poszczególnych rytmów.
Zaburzenia homeostazy
Zaburzenia homeostazy mogą pojawić się wskutek:
- złego odżywiania;
- przewlekłego stresu;
- chorób przewlekłych i wrodzonych;
- zaburzeń hormonalnych;
- przyjmowania niektórych leków;
- infekcji pasożytniczych, infekcji bakteryjnych, infekcji wirusowych lub infekcji grzybiczych;
- nieprawidłowej budowy anatomicznej narządów wewnętrznych.
Przykładami chorób, w przebiegu których dochodzi do zaburzenia homeostazy, są między innymi:
- kwasica metaboliczna;
- zasadowica;
- niewydolność wątroby;
- niewydolność nerek;
- insulinooporność.
W praktyce, mniejsze lub większe zaburzenia homeostazy obserwuje się w przebiegu niemal wszystkich chorób, zwłaszcza cywilizacyjnych. Odpowiedni tryb życia obejmujący aktywność fizyczną, zdrową dietę, unikanie używek i stresu jest w stanie przywrócić prawidłową homeostazę. Przy chorobach często jednak konieczna jest dodatkowa farmakoterapia.
Jak przywrócić homeostazę organizmu?
Chcąc przywrócić homeostazę organizmu w pierwszej kolejności należy zadbać o odpowiedni styl życia. Składa się na niego zdrowia, zbilansowana i urozmaicona dieta oraz suplementacja. Na utrzymanie homeostazy bardzo dobrze wpływa przyjmowanie witaminy D, kwasów tłuszczowych Omega 3 oraz Chlorelli, która wspomaga detoksykację organizmu. Należy pić przynajmniej 1,5 l płynów dziennie, unikać stresu i palenia papierosów, a także odpowiednio się wysypiać. Dodatkowo zaleca się regularne, kontrolne badania, np. raz w roku morfologia i raz w roku badanie ginekologiczne (u kobiet). Wszelkie choroby przewlekłe należy stabilizować.
Wzmacnianie odporności jest najlepszą drogą do równowagi wewnętrznej ustroju. W tym celu można hartować organizm (np. morsowanie, zimne prysznice, regularna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, suplementacja). Warto również wprowadzić regularne oczyszczanie organizmu z toksyn (ze zbędnych produktów przemiany materii, jak również zalegających metali ciężkich), np. za pomocą 3-dniowej diety sokowej lub stałej suplementacji Chlorelli.
Polecane produkty:
|
Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny
Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ziółko E., Podstawy fizjologii człowieka, Oficyna Wydawnicza PWSZ, Nysa 2006.
- Dobosiewicz A., Braun D., Kromrych K., Puszcz H., Ziółkowska K., Kozłowska M., Mechanizmy adaptacyjne zaburzeń homeostazy, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
