Homeostaza

Homeostaza to termin odnoszący się do stałości środowiska wewnętrznego ustroju. Dotyczy między innymi objętości i składu płynów ustrojowych, ciepłoty oraz zaopatrzenia w substraty energetyczne. Do wytworzenia prawidłowej homeostazy niezbędne jest współdziałanie wszystkich układów organizmu, zwłaszcza układu nerwowego, układu dokrewnego, układu moczowego, układu krążenia i układu oddechowego.

Na czym polega homeostaza?

Homeostaza to zdolność utrzymywania dynamicznej równowagi środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Pojęcie to odnosi się do:

• równowagi płynów ustrojowych i ich pH;
• temperatury;
• kontroli ciśnienia osmotycznego;
• stężenia związków chemicznych w płynach ustrojowych;
• prężności gazów oddechowych;
• ciśnienia tętniczego krwi.

Kontrola wymienionych parametrów odbywa się poprzez receptory (głównie chemoreceptory), informujące o ich wartości. Informacje docierają do tzw. punktów odbiorczych, gdzie układ nerwowy podejmuje działania mające na celu wyrównanie homeostazy. W praktyce mechanizmy utrzymania homeostazy dzieli się na fizjologiczne i behawioralne. Fizjologiczne to np. zwiększenie częstotliwości skurczów serca i wywołanie drżeń mięśniowych celem podwyższenia temperatury ciała. Z kolei behawioralne to podświadome zachowania, np. wyjście z cienia na słońce lub nałożenie dodatkowego swetra, w celu podwyższenia temperatury ciała.

Organizm człowieka musi działać w zmieniających się warunkach zewnętrznych (temperatura, stres, emocje, sen) i do nich dostosować działanie poszczególnych układów. Przykładowo, w trakcie snu obserwuje się zwolnienie funkcji wszystkich układów, co stanowi idealną bazę do procesów regeneracyjnych. Po spożyciu posiłku lub przy odpoczynku aktywuje się przywspółczulny układ nerwowy, który inicjuje procesy trawienne. Z kolei przy aktywności fizycznej działa współczulny układ nerwowy, potęgujący skupienie i motywację. Dzięki temu organizm działa sprawnie, a wszystkie jego układy współpracują ze sobą.

Rytmy homeostazy

Do homeostazy można zaliczyć również wiele fizjologicznych rytmów organizmu. Przykładowymi są:

• rytm okołodobowy – zmiany w ciągu doby, np. odczuwanie senności wieczorem, zmiana temperatury ciała nad ranem itd.;
• rytm okołoroczny – np. odczuwanie objawów typowych dla depresji sezonowej, co wiąże się z pogodą za oknem i konkretną porą roku;
• rytm okołomiesięczny – charakterystyczny dla kobiet, mający związek z cyklem menstruacyjnym i zmianami związanymi ze stężeniem konkretnych hormonów w określonych dniach cyklu.

Można zatem podsumować, że homeostaza jest stanem, w którym organizm człowieka dąży do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego i zachowania prawidłowej zmienności poszczególnych rytmów.

Zaburzenia homeostazy

Zaburzenia homeostazy mogą pojawić się wskutek:

• złego odżywiania;
• przewlekłego stresu;
• chorób przewlekłych i wrodzonych;
• zaburzeń hormonalnych;
• przyjmowania niektórych leków;
• infekcji pasożytniczych, infekcji bakteryjnych, infekcji wirusowych lub infekcji grzybiczych;
• nieprawidłowej budowy anatomicznej narządów wewnętrznych.

Przykładami chorób, w przebiegu których dochodzi do zaburzenia homeostazy, są między innymi:

• kwasica metaboliczna;
• zasadowica;
• niewydolność wątroby;
• niewydolność nerek;
• insulinooporność.

W praktyce, mniejsze lub większe zaburzenia homeostazy obserwuje się w przebiegu niemal wszystkich chorób, zwłaszcza cywilizacyjnych. Odpowiedni tryb życia obejmujący aktywność fizyczną, zdrową dietę, unikanie używek i stresu jest w stanie przywrócić prawidłową homeostazę. Przy chorobach często jednak konieczna jest dodatkowa farmakoterapia.

Jak przywrócić homeostazę organizmu?

Chcąc przywrócić homeostazę organizmu w pierwszej kolejności należy zadbać o odpowiedni styl życia. Składa się na niego zdrowia, zbilansowana i urozmaicona dieta oraz suplementacja. Na utrzymanie homeostazy bardzo dobrze wpływa przyjmowanie witaminy D, kwasów tłuszczowych Omega 3 oraz Chlorelli, która wspomaga detoksykację organizmu. Należy pić przynajmniej 1,5 l płynów dziennie, unikać stresu i palenia papierosów, a także odpowiednio się wysypiać. Dodatkowo zaleca się regularne, kontrolne badania, np. raz w roku morfologia i raz w roku badanie ginekologiczne (u kobiet). Wszelkie choroby przewlekłe należy stabilizować.

Wzmacnianie odporności jest najlepszą drogą do równowagi wewnętrznej ustroju. W tym celu można hartować organizm (np. morsowanie, zimne prysznice, regularna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, suplementacja). Warto również wprowadzić regularne oczyszczanie organizmu z toksyn (ze zbędnych produktów przemiany materii, jak również zalegających metali ciężkich), np. za pomocą 3-dniowej diety sokowej lub stałej suplementacji Chlorelli.

Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Ziółko E., Podstawy fizjologii człowieka, Oficyna Wydawnicza PWSZ, Nysa 2006.
2. Dobosiewicz A., Braun D., Kromrych K., Puszcz H., Ziółkowska K., Kozłowska M., Mechanizmy adaptacyjne zaburzeń homeostazy, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.
3. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
4. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.