Jod

Jod (łac. iodum, symbol: I) jest śladowym pierwiastkiem niezbędnym do życia. Występuje głównie w rybach morskich i roślinach rosnących na terenach nadmorskich. Dzięki niemu możliwe jest zachowanie zdrowia i dobrego samopoczucia.

Metabolizm jodu

Metabolizm jodu można przedstawić w 3 krokach:

• zatrzymanie jodu – przechodzi on z naczyń włosowatych do komórek pęcherzyków gruczołowych tarczycy;
• synteza i wydzielanie tyreoglobuliny – utrzymuje ona większość jodu zgromadzonego w tarczycy;
• utlenianie jodku – podczas tego procesu tworzą się atomy jodu konieczne do produkcji hormonów tarczycy.

Jak zatem widać, narządem niezbędnym do metabolizmu jodu i jego wykorzystania przez organizm jest tarczyca.

Jod w organizmie człowieka

Organizm człowieka zawiera średnio 15-20 mg jodu, z czego 70-80% znajduje się w tarczycy. Pierwiastek ten wchłania się w układzie pokarmowym i przedostaje do osocza krwi, gdzie wychwytywany jest przez tarczycę.

Dzienne zapotrzebowanie na jod

Optymalne dobowe spożycie jodu powinno wynosić:

• 90 µg – u dzieci do 5. roku życia;
• 120 µg – u dzieci między 6. a 12. rokiem życia;
• 150 µg – u dzieci powyżej 12. roku życia oraz u osób dorosłych bez względu na płeć;
• 250 µg – u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Spożycie jodu w Polsce jest zdecydowanie zbyt małe. Z tego względu zaleca się suplementację tego pierwiastka.

Źródła jodu

Jod w stałych ilościach występuje w morskiej wodzie, dlatego najlepszym jego źródłem są ryby i skorupiaki morskie. Zawierają one od 10 nawet do 200 µg jodu w 100 g. Największe ilości pierwiastka można spotkać w:

• makrelach;
• małżach;
• dorszach;
• ostrygach.

Znacznie mniejsze ilości występują w roślinach, w tym przypadku obecność jodu zależy głównie od jego obecności w glebie, na której uprawiano daną roślinę oraz od warunków klimatycznych. Jeśli rośliny były uprawiane na terenach nadmorskich lub gleby pod uprawę były nawożone czy pierwotnie bogate w jod, pierwiastek ten można spotkać w otrębach pszennych, brokułach, nasionach grochu itd.

Funkcje jodu

Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Przy prawidłowej podaży tego pierwiastka jego pula zgromadzona w tarczycy w postaci zmagazynowanych hormonów jest spora, ponieważ wynosi 8-10 g. W postaci pierwiastka stabilnego zaś wynosi 10-20 mg. Jest to zabezpieczenie na wypadek niedoboru jodu w diecie.

Jod wykorzystywany jest przez każdy receptor w organizmie. Jego brak powoduje zaburzenia hormonalne, które można zauważyć praktycznie w przypadku każdego hormonu w organizmie. Jod pomaga syntetyzować hormony tarczycy i zapobiega zarówno niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy.

Pierwiastek ten wykorzystywany jest w medycynie głównie przy leczeniu nadczynności tarczycy. Działa on na nadczynną tarczycę poprzez hamowanie hydrolizy tyreoglobuliny i hamowanie działania TSH.

Dodatkowo jod:

• działa antybakteryjnie, antywirusowo i przeciwgrzybiczo;
• działa antyseptycznie, przez co wykorzystywany jest do odkażania różnych powierzchni, np. w szpitalach;
• wspomaga leczenie zmian skórnych;
• oczyszcza układ krwionośny z patogenów i szkodliwych substancji;
• zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę u diabetyków;
• pomaga zmniejszyć bliznowacenie tkanek;
• wspiera syntezę białek;
• rozrzedza śluz, przez co między innymi łagodzi katar;
• reguluje produkcję estrogenów w jajnikach;
• zwiększa syntezę ATP;
• działa antyoksydacyjnie, przez co między innymi zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów.

Jod działa korzystnie na wszystkie komórki i tkanki organizmu. Tym samym można powiedzieć, że jego obecność w organizmie jest niezbędna bez względu na wiek czy płeć.

Niedobór jodu

Skutki niedoboru jodu są różne w zależności od wieku. U osób dorosłych niedobór jodu objawia się upośledzeniem funkcji psychicznych, mniejszą wydolnością w pracy, rozwojem wola guzowatego, niedoczynnością tarczycy (w warunkach ciężkiego i umiarkowanego niedoboru). Dodatkowo dla wszystkich grup wiekowych charakterystyczne są wole i podwyższenie wrażliwości na skutki promieniowania.

W przypadku płodu i noworodków istnieje większe ryzyko poronienia czy urodzenia martwego dziecka oraz wystąpienia wad wrodzonych. Z kolei u dzieci i nastolatków zauważa się upośledzenie rozwoju umysłowego i somatycznego.

Najbardziej typowym objawem niedoboru jodu są zdecydowanie wole. Ryzyko pojawienia się tej dolegliwości wiąże się ze spożyciem jodu poniżej 50 µg dziennie.

Koenzym Q10 naturalny Koenzym Q10 bioalgi to wysokiej jakości, naturalny suplement diety. Innowacją jest wyjątkowo wysoka biodostępność (wchłanialność). Jest ona aż 500 procent wyższa niż w przypadku jakiegokolwiek, konwencjonalnego koenzymu Q10. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Wiernicka A., Socha J., Socha P., Rola jodu w żywieniu dzieci, Standardy Medyczne, 8/2011.
2. Gietka-Czernel M., Profilaktyka niedoboru jodu, Postępy Nauk Medycznych, 12/2015.
3. Sircus M., Samodzielna i bezpieczna terapia jodem, Wydawnictwo Vital, Białystok 2019.
4. Liskowska M., Leczenie chorób tarczycy, Łódź 2018.
5. Pyka B., Zieleń-Zynek I., Kowalska J., Ziółkowski G., Hudzik B., Gąsior M., Zubelewicz-Szkodzińska B., Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu – w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami, Folia Cardiologica, 2/2019.