Jod

Jod (łac. iodum, symbol: I) jest śladowym pierwiastkiem niezbędnym do życia. Występuje głównie w rybach morskich i roślinach rosnących na terenach nadmorskich. Dzięki niemu możliwe jest zachowanie zdrowia i dobrego samopoczucia.

Jod

Metabolizm jodu

Metabolizm jodu można przedstawić w 3 krokach:

  • zatrzymanie jodu – przechodzi on z naczyń włosowatych do komórek pęcherzyków gruczołowych tarczycy;
  • synteza i wydzielanie tyreoglobuliny – utrzymuje ona większość jodu zgromadzonego w tarczycy;
  • utlenianie jodku – podczas tego procesu tworzą się atomy jodu konieczne do produkcji hormonów tarczycy.

Jak zatem widać, narządem niezbędnym do metabolizmu jodu i jego wykorzystania przez organizm jest tarczyca.

Jod w organizmie człowieka

Organizm człowieka zawiera średnio 15-20 mg jodu, z czego 70-80% znajduje się w tarczycy. Pierwiastek ten wchłania się w układzie pokarmowym i przedostaje do osocza krwi, gdzie wychwytywany jest przez tarczycę.

Dzienne zapotrzebowanie na jod

Optymalne dobowe spożycie jodu powinno wynosić:

  • 90 µg – u dzieci do 5. roku życia;
  • 120 µg – u dzieci między 6. a 12. rokiem życia;
  • 150 µg – u dzieci powyżej 12. roku życia oraz u osób dorosłych bez względu na płeć;
  • 250 µg – u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Spożycie jodu w Polsce jest zdecydowanie zbyt małe. Z tego względu zaleca się suplementację tego pierwiastka.

Źródła jodu

Jod w stałych ilościach występuje w morskiej wodzie, dlatego najlepszym jego źródłem są ryby i skorupiaki morskie. Zawierają one od 10 nawet do 200 µg jodu w 100 g. Największe ilości pierwiastka można spotkać w:

  • makrelach;
  • małżach;
  • dorszach;
  • ostrygach.

Znacznie mniejsze ilości występują w roślinach, w tym przypadku obecność jodu zależy głównie od jego obecności w glebie, na której uprawiano daną roślinę oraz od warunków klimatycznych. Jeśli rośliny były uprawiane na terenach nadmorskich lub gleby pod uprawę były nawożone czy pierwotnie bogate w jod, pierwiastek ten można spotkać w otrębach pszennych, brokułach, nasionach grochu itd.

Funkcje jodu

Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Przy prawidłowej podaży tego pierwiastka jego pula zgromadzona w tarczycy w postaci zmagazynowanych hormonów jest spora, ponieważ wynosi 8-10 g. W postaci pierwiastka stabilnego zaś wynosi 10-20 mg. Jest to zabezpieczenie na wypadek niedoboru jodu w diecie.

Jod wykorzystywany jest przez każdy receptor w organizmie. Jego brak powoduje zaburzenia hormonalne, które można zauważyć praktycznie w przypadku każdego hormonu w organizmie. Jod pomaga syntetyzować hormony tarczycy i zapobiega zarówno niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy.

Pierwiastek ten wykorzystywany jest w medycynie głównie przy leczeniu nadczynności tarczycy. Działa on na nadczynną tarczycę poprzez hamowanie hydrolizy tyreoglobuliny i hamowanie działania TSH.

Dodatkowo jod:

  • działa antybakteryjnie, antywirusowo i przeciwgrzybiczo;
  • działa antyseptycznie, przez co wykorzystywany jest do odkażania różnych powierzchni, np. w szpitalach;
  • wspomaga leczenie zmian skórnych;
  • oczyszcza układ krwionośny z patogenów i szkodliwych substancji;
  • zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę u diabetyków;
  • pomaga zmniejszyć bliznowacenie tkanek;
  • wspiera syntezę białek;
  • rozrzedza śluz, przez co między innymi łagodzi katar;
  • reguluje produkcję estrogenów w jajnikach;
  • zwiększa syntezę ATP;
  • działa antyoksydacyjnie, przez co między innymi zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów.

Jod działa korzystnie na wszystkie komórki i tkanki organizmu. Tym samym można powiedzieć, że jego obecność w organizmie jest niezbędna bez względu na wiek czy płeć.

Niedobór jodu

Skutki niedoboru jodu są różne w zależności od wieku. U osób dorosłych niedobór jodu objawia się upośledzeniem funkcji psychicznych, mniejszą wydolnością w pracy, rozwojem wola guzowatego, niedoczynnością tarczycy (w warunkach ciężkiego i umiarkowanego niedoboru). Dodatkowo dla wszystkich grup wiekowych charakterystyczne są wole i podwyższenie wrażliwości na skutki promieniowania.

W przypadku płodu i noworodków istnieje większe ryzyko poronienia czy urodzenia martwego dziecka oraz wystąpienia wad wrodzonych. Z kolei u dzieci i nastolatków zauważa się upośledzenie rozwoju umysłowego i somatycznego.

Najbardziej typowym objawem niedoboru jodu są zdecydowanie wole. Ryzyko pojawienia się tej dolegliwości wiąże się ze spożyciem jodu poniżej 50 µg dziennie.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Wiernicka A., Socha J., Socha P., Rola jodu w żywieniu dzieci, Standardy Medyczne, 8/2011.
  2. Gietka-Czernel M., Profilaktyka niedoboru jodu, Postępy Nauk Medycznych, 12/2015.
  3. Sircus M., Samodzielna i bezpieczna terapia jodem, Wydawnictwo Vital, Białystok 2019.
  4. Liskowska M., Leczenie chorób tarczycy, Łódź 2018.
  5. Pyka B., Zieleń-Zynek I., Kowalska J., Ziółkowski G., Hudzik B., Gąsior M., Zubelewicz-Szkodzińska B., Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu – w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami, Folia Cardiologica, 2/2019.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

0

Twój koszyk jest pusty

Brak produktów w koszyku.