Patogen (inaczej: czynnik chorobotwórczy) to ciało obce bądź mikroorganizm wywołujący chorobę u danej osoby. Do grona patogenów możemy więc zaliczyć między innymi bakterie, wirusy, grzyby chorobotwórcze, pasożyty i wiele innych. Tego typu ciała obce znajdują się wśród nas każdego dnia, a to, czy organizm zareaguje na ich obecność, w dużej mierze zależy od układu odpornościowego.
Patogen – czym jest?
Patogenami nazywamy wszelkie ciała obce, drobnoustroje i inne cząstki wywołujące daną chorobę u określonych organizmów. Ze względu na ich zdolność do życia wyróżniamy patogeny:
- patogeny ożywione – mogą samodzielnie żyć w organizmie człowieka lub okresowo poza nim (zanim trafią do innego żywiciela). Wśród nich znajdują się bakterie (np. E. Coli, Salmonella), wirusy (np. HCV, polio), pasożyty (np. glista ludzka);
- patogeny nieożywione – np. substancje toksyczne, które dodatkowo dzielimy na chemiczne (różnego rodzaju związki chemiczne i toksyny) i fizyczne (wszelkie promieniowania czy pola magnetyczne).
Każdy patogen wykazuje chorobotwórczość, czyli zdolność do wywoływania patologicznych zmian w organizmie. W ostatnich latach coraz więcej mówi się o tak zwanych patogenach alarmowych, czyli drobnoustrojach, które na przestrzeni czasu wytworzyły mechanizmy oporności na antybiotyki i inne leki. W dużej mierze to właśnie one odpowiadają za zakażenia szpitalne. Patogenami alarmowymi o największym klinicznym znaczeniu są: gronkowiec złocisty, enterokoki, dwoinka zapalenia płuc oraz cała rodzina pałeczek Gram-ujemnych.
Działanie patogenów
Aby człowiek został zarażony danym patogenem chorobotwórczym, musi on pokonać mechanizmy obronne ustroju i przeniknąć do jego wnętrza. Dodatkowo gospodarz musi wykazywać podatność na dany patogen, co w przypadku człowieka jest bardzo częste. Wykazujemy podatność na rozmaite patogeny, wystarczy odpowiednia ekspozycja na nie oraz chwilowe osłabienie odporności. Przykłady patogenów i konsekwencji przeniknięcia ich do organizmu człowieka:
- gronkowiec złocisty – posocznica, bakteryjne zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia ran pooperacyjnych;
- wirus HSV – opryszczka wargowa lub opryszczka narządów płciowych;
- Escherichia coli – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zwłaszcza u noworodków), zapalenie płuc, sepsa, zatrucia pokarmowe;
- świdrowiec gambijski – śpiączka afrykańska;
- rtęć – trwałe uszkodzenie układu nerwowego oraz nerek, bezpłodność.
Na działanie patogenów szczególnie narażone są małe dzieci, seniorzy, osoby z osłabioną odpornością i przewlekle chore, a także stosujące antybiotykoterapię.
Zobacz również: Jak wzmocnić odporność?
Leczenie
Na niektóre choroby wywoływane patogenami wciąż nie ma lekarstwa. W przypadku innych możliwe jest wyleczenie, jednak konsekwencją zachorowania są trwałe zmiany w organizmie. Przeciw niektórym patogenom można się szczepić, a w momencie zachorowania dostępne są skuteczne leki. Wszystko zależy od wieku i stanu zdrowia organizmu, a przede wszystkim od rodzaju danego patogenu. Przykładowo, w przypadku infekcji bakteryjnych należy sięgnąć po antybiotyki (w niektórych przypadkach dobór leków poprzedza wykonanie antybiogramu). Z kolei przeciwko śwince czy różyczce istnieją skuteczne szczepienia ochronne, obowiązkowe w wieku dziecięcym.
Polecane produkty:
|
Spirulina i chlorella
Spirulina i chlorella wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, w tym również z metali ciężkich. Ponadto wspiera budowanie naturalnej odporności, odmładzanie organizmu, pomaga w likwidacji zaparć, przyspiesza metabolizm i regenerację uszkodzonych tkanek Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Daniszewski P., Charakterystyka patogenów mogących mieć zastosowanie w ataku bioterrorystycznym, International Letters of Social and Humanistic Sciences, 3/2013.
- Jaroszewska E., Pietracha D., Misiewicz A., Patogeny człowieka w żywności pochodzenia roślinnego – wady i zalety zastosowania techniki real-time PCR do ich wykrywania, Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego, 1/2014.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
