Pasożyty

Pasożyty to niepożądane organizmy, których obecność w organizmie prowadzi do licznych konsekwencji zdrowotnych. Nazwa „pasożyt” pochodzi od greckiego słowa parasitos, co oznacza „darmozjad”. W praktyce pojęcie to jest trudne do zdefiniowania. Choroby pasożytnicze mogą mieć różny obraz kliniczny, jednak zawsze wymagają leczenia.

Pasożyty – charakterystyka

Cechą szczególną pasożytów jest to, że ich właściwym (choć przeważnie nie jedynym) środowiskiem jest inny żywy organizm, bez którego nie mogą istnieć. Wyróżniamy wiele rodzajów pasożytów:

• zewnętrzne – żerują na swoim żywicielu, jednak wciąż pozostają w kontakcie ze środowiskiem zewnętrznym. Znajdują się na błonach śluzowych, skórze czy w jamach oskrzelowych (u zwierząt). Przykładem pasożytów zewnętrznych są wszy;
• wewnętrzne tkankowe – zasiedlają światła i ścianki narządów wewnętrznych oraz narządy miąższowe;
• wewnętrzne komórkowe – zasiedlają światła i ścianki narządów wewnętrznych oraz narządy miąższowe, a dodatkowo mają zdolność penetracji do wnętrza komórek;
• parazytoidy – składają jaja na powierzchni lub do wnętrza organizmu żywiciela, po czym rozwijające się larwy „wyjadają” od środka swojego żywiciela, zachowując jego żywotność aż do zakończenia swojego rozwoju.

Szacuje się, że w ludzkim organizmie może przebywać nawet ponad 300 gatunków pasożytów. Przyjmuje się, że żyją głównie w jelitach, w rzeczywistości jednak można je znaleźć w każdej części ciała (w skórze, płucach, mięśniach, stawach, wątrobie, mózgu).

Infekcje pasożytnicze – przyczyny

Pasożyty najczęściej przenoszone są przez zwierzęta. Do najbardziej powszechnych gatunków, zamieszkujących tereny silnie zurbanizowane, takie jak centra wielkich miast, należą: szczur wędrowny i mysz domowa. Także domowi ulubieńcy (koty, psy, domowe gryzonie) mogą być nosicielami. Do zakażenia człowieka dochodzi poprzez kontakt z zarażonym zwierzęciem lub jego wydzielinami.

Równie poważnym czynnikiem ryzyka są:

• spożywanie owoców i warzyw bez ich wcześniejszego umycia;
• niedostateczna obróbka termiczna mięsa i ryb;
• picie nieprzegotowanej wody lub wody z nieznanych źródeł;
• brak higieny osobistej, unikanie mycia rąk po powrocie z miejsc publicznych.

Nie zawsze konieczne jest spożycie jaj lub larw, aby doszło do zakażenia. Czasem wystarczy po prostu przebywać obok osoby będącej nosicielem danych pasożytów, co ma miejsce np. w przypadku wszy.

Przykładowe pasożyty

Do najczęstszych pasożytów populacji polskiej zaliczamy:

• owsik ludzki – bytuje w jelicie grubym. Wywołuje świąd odbytu, bezsenność, ogólne zmęczenie, nadpobudliwość ruchową oraz zapalenie pochwy u kobiet i dziewcząt;
• włosogłówka ludzka – bytuje w jelicie grubym oraz ślepym. Wywołuje bóle brzucha, śluzowe biegunki, stany nerwicowe, bóle głowy i niedokrwistość. W kale można zaobserwować domieszkę krwi;
• glista ludzka – bytuje w jelicie cienkim, larwy mogą jednak wędrować po całym organizmie. Wywołuje zmiany płucne, pokrzywkę, świąd skóry, suchy kaszel, zapalenie spojówek i objawy charakterystyczne dla alergii;
• tasiemiec bąblowcowy – bytuje w jelicie cienkim. Obraz kliniczny jest różnorodny, ponieważ pasożyt ten może przemieszczać się między narządami. Jeśli dotrze do mózgu, jest bezpośrednim zagrożeniem życia.

Istnieje również szereg pasożytniczych pierwotniaków, takich jak Toxoplasma gondii, Wielkouściec jelitowy czy Pełzak czerwonki. Do grona pasożytów zewnętrznych zaliczamy m.in. wszy, pchły, obrzeżki gołębie oraz roztocza.

Pasożyty – leczenie

Przy infekcjach pasożytniczych największe znaczenie mają leki przeciwpasożytnicze dobrane przez lekarza. Mogą mieć postać szamponów i wcierek do skóry głowy (przy wszach) lub tabletek, czopków czy syropów (przy pasożytach wewnętrznych). Z całą pewnością człowiek nie jest w stanie pozbyć się ich bez zastosowania farmakoterapii, a bagatelizowanie problemu może mieć wiele poważnych skutków ubocznych. Większość leków dostępnych jest bez recepty. Do leczenia owsicy najczęściej stosuje się pyrantel, natomiast do leczenia tasiemczycy prazykwantel lub niklozamid.

Uzupełniająco należy szczególnie zadbać o higienę osobistą (częste mycie rąk, używanie jednego ręcznika, częste pranie pościeli i odzieży) oraz wprowadzić odpowiednią dietę. W zwalczaniu pasożytów pomagają m.in. buraki, szczaw, marchew, niektóre zioła (tymianek, szałwia, koper włoski), ostre przyprawy (chrzan, imbir, pieprz cayenne) oraz kiszonki i probiotyki. Warto suplementować Omega 3 i Chlorellę. Przeciwwskazane jest natomiast spożywanie słodyczy, które są pożywką dla pasożytów.

Olej z czarnuszki Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Popielska J., Marczyńska M., Najczęstsze zarażenia pasożytnicze w Polsce, Pediatria po Dyplomie, 5/2012.
2. Własienko A., Kuchar E., Diagnostyka, leczenie i profilaktyka najczęstszych chorób pasożytniczych u dzieci – problemy współczesnego pediatry i specjalisty medycyny rodzinnej, Lekarz POZ, 2/2017.
3. Korzeniewski K., Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2016.
4. Pojmańska T., Pasożytnictwo, Pasożyty i Żywiciele, Problemy Nauk Biologicznych, 1/2005.