Układ odpornościowy

Układ odpornościowy (inaczej: układ immunologiczny) składa się z narządów limfatycznych, naczyń limfatycznych oraz węzłów chłonnych, a także wszystkich komórek biorących udział w odpowiedzi immunologicznej. Jego prawidłowe funkcjonowanie pozwala człowiekowi przeżyć, umożliwia dostosowanie się do zmieniających się warunków zewnętrznych, chroni przez chorobotwórczymi patogenami i chorobami przewlekłymi, jak również odpowiada za wysoką odporność.

Układ odpornościowy – budowa

W rzeczywistości w skład układu odpornościowego wchodzi wiele narządów i tkanek. Przede wszystkim są to narządy limfatyczne, do których zaliczamy takie jak:

• grasica – produkuje ważne hormony oddziałujące na odporność i wszystkie inne układy ustroju, stanowi też miejsce dojrzewania limfocytów T;
• szpik kostny – zwłaszcza szpik kostny czerwony, w którym powstają erytrocyty, granulocyty, monocyty, trombocyty oraz limfocyty B;
• śledziona – odpowiada przede wszystkim za filtrowanie krwi i usuwanie z niej starych lub zniszczonych komórek. Dodatkowo produkuje limfocyty i zwalcza infekcje bakteryjne;
• grudki limfatyczne – struktury nieotoczone torebką, występujące pojedynczo lub mnogo w tkance łącznej. Uczestniczą w produkcji limfocytów;
• migdałki – powstają w nich limfocyty oraz plazmocyty.

Ważną rolę pełnią też węzły chłonne i naczynia limfatyczne. Węzły chłonne leżą na przebiegu naczyń limfatycznych, filtrują chłonkę i wyłapują wirusy, bakterie oraz inne patogeny. Ponadto są miejscem tworzenia się komórek limfatycznych. Z kolei naczynia limfatyczne rozchodzą się po całym organizmie. Odpowiadają za równowagę płynów oraz przewodzą limfę, kierując ją do węzłów chłonnych.

Komórki odpornościowe

Do komórek odpornościowych tworzących układ odpornościowy należą:

• limfocyty – limfocyty B produkują przeciwciała i przekształcają się w komórki pamięci immunologicznej, przez co drugi kontakt z patogenem uruchamia szybką odpowiedź układu immunologicznego. Z kolei limfocyty T zabijają komórki chorobotwórcze i regulują stany zapalne w organizmie;
• makrofagi – komórki żerne przeprowadzające fagocytozę, czyli pochłanianie i niszczenie drobnoustrojów oraz wszelkich chorobotwórczych mikroorganizmów;
• fagocyty – również przeprowadzają fagocytozę i chronią przed rozwojem infekcji;
• granulocyty – chronią przed patogenami, zwłaszcza pasożytami i komórkami nowotworowymi;
• przeciwciała – mają zdolność łączenia się z antygenem i prezentowania go innym komórkom odpornościowym, aktywują układ dopełniacza, inicjują stan zapalny oraz produkują immunoglobuliny;
• komórki NK (Natural Killer) – biorą udział we wczesnych fazach odpowiedzi nieswoistej, działają cytotokosycznie i niszczą nieprawidłowe komórki (zarówno chorobotwórcze, jak i zniszczone czy stare komórki organizmu).

Warto wiedzieć, że w ostatnich latach coraz częściej mówi się o wpływie jelit i mikroflory jelitowej na odporność organizmu. Z tego względu coraz więcej badaczy i specjalistów zalicza jelita do układu odpornościowego.

Zobacz również: Jak wzmocnić odporność?

Odpowiedź immunologiczna

Podstawowy podział wyróżnia odpowiedź immunologiczną swoistą i nieswoistą. Rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej wymaga upływu określonego czasu, jednak komórki odpornościowe są tutaj precyzyjne, kierują się bezpośrednio do rozpoznanego patogenu. Tymi komórkami są przede wszystkim limfocyty B i większość limfocytów T. Z kolei mechanizmy nieswoiste są mniej precyzyjne, jednak reagują szybko i tworzą pierwszą linię obrony. W reakcjach odpornościowych udział biorą między innymi: komórki żerne, układ dopełniacza, interferon, komórki zdolne do spontanicznej cytotoksyczności.

Obniżona odporność

Na obniżenie odporności wpływa wiele czynników. Przede wszystkim wiążą się one ze stylem życia:

• palenie papierosów;
• nadmierne spożywanie alkoholu;
• brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia;
• silny stres w życiu codziennym;
• picie niewystarczającej ilości wody;
• niezdrowa, mało urozmaicona dieta i niedobory pokarmowe;
• niewysypianie się;
• ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza;
• przyjmowanie zbyt dużej ilości leków;
• przewlekła antybiotykoterapia.

Odporność spada również w przebiegu rozmaitych chorób, zwłaszcza układu pokarmowego (np. zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna) oraz AIDS. Nowotwory, chemoterapia, radioterapia, choroby reumatologiczne również są poważnymi czynnikami ryzyka, a zalicza się je do schorzeń cywilizacyjnych. Za pomocą zdrowej diety i właściwego trybu życia w dużym stopniu jesteśmy w stanie wpływać na odporność.

Spirulina i chlorella Spirulina i chlorella wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, w tym również z metali ciężkich. Ponadto wspiera budowanie naturalnej odporności, odmładzanie organizmu, pomaga w likwidacji zaparć, przyspiesza metabolizm i regenerację uszkodzonych tkanek Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T., Immunologia, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2017.
2. Dymarska E., Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 19/2016.
3. Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.