Prebiotyki stały się bardziej znane od 1995 roku, gdy ustalono ich dokładną definicję. Zgodnie z nią, prebiotyki stanowią nietrawione składniki żywności, korzystnie oddziałujące na gospodarza przez selektywną stymulacje wzrostu i/lub aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii bytujących w okrężnicy. Definicję tę zmodyfikowano w 2004 roku, uznając, że to selektywnie fermentowane składniki żywności oddziałujące na florę bakteryjną całego układu pokarmowego, a nie tylko okrężnicy.
Prebiotyki – charakterystyka
Aby składniki żywności mogły zostać nazwane prebiotykami, muszą spełnić szereg warunków. Między innymi muszą:
- selektywnie stymulować wzrost i aktywność wybranych szczepów bakterii korzystnie wpływających na samopoczucie i zdrowie człowieka;
- obniżać pH treści jelitowej;
- wykazywać udowodnione, korzystne działanie miejscowe w świetle jelita;
- być odporne na hydrolizę i działanie enzymów przewodu pokarmowego;
- nie ulegać wchłanianiu w górnym odcinku przewodu pokarmowego, a tym samym być w stanie dotrzeć do jego ostatniego odcinka;
- stanowić selektywny substrat dla mikroorganizmów w okrężnicy;
- wykazywać stabilność w procesach przetwórstwa spożywczego.
Co istotne, prebiotyk nie jest lekiem. Stanowi naturalny składnik występujący w wielu produktach spożywczych. Można pozyskiwać z produktów spożywczych i sztucznie wprowadzać do innych, aby wzbogacić ich skład.
Prebiotyki – funkcje
Prebiotyki są pożywką dla probiotyków (bakterie probiotyczne), wpływając korzystnie na zwiększanie populacji szczepów bakteryjnych mikroflory jelitowej bądź ich lepsze różnicowanie się. Jak wiadomo, mikroflora jelitowa spełnia wiele ważnych funkcji (a więc prebiotyki pośrednio również). Przede wszystkim bakterie te poprawiają trawienie, przyswajalność składników odżywczych, usuwanie szkodliwych związków z treści pokarmowej oraz przeciwdziałają zaparciom, regulując ruchy perystaltyczne jelit. Dodatkowo znacznie poprawiają odporność. Udowodniono, że wspomagają leczenie chorób dermatologicznych, przywracają równowagę gospodarki hormonalnej, a także przeciwdziałają depresji, poprawiając samopoczucie. Mówi się, że zdrowie całego organizmu pochodzi z jelit. Wszystko właśnie dzięki dobroczynnemu działaniu znajdującej się tam flory jelitowej, której kondycję wspierają prebiotyki.
Prebiotyki – przykłady
Przykładami prebiotyków są:
- inulina – znajdująca się w cebuli, czosnku, szparagach, karczochach, mniszku lekarskim i wielu innych roślinach;
- fruktooligosacharydy – znajdujące się m.in. w roślinach cebulowatych, np. cykorii, cebuli czy porach;
- laktuloza – połączenie galaktozy i fruktozy, często otrzymywane sztucznie celem wzbogacenia żywności;
- pochodne galaktozy;
- beta-glukany.
Prebiotyki mogą być błonnikiem pokarmowym, jednak błonnik niekoniecznie zawsze jest prebiotykiem. Przykładem błonnika pokarmowego będącego prebiotykiem jest choćby oligosacharyd. Oligosacharydy są odporne na działanie endogennych enzymów przewodu pokarmowego, dzięki czemu mogą być wykorzystywane przez bytujące tam bakterie, w tym Bifidobacterium i Lactobacillus. Efektem ich fermentacji przez bakterie jelitowe jest powstanie kwasu mlekowego oraz krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Właśnie dlatego oligosacharydy określane są jako czynniki bifidogenne. Innym rodzajem błonnika pokarmowego o działaniu prebiotycznym jest pektyna czy substancje otrzymywane z glonów morskich.
Prebiotyki a probiotyki
Nie należy mylić tych dwóch pojęć, ponieważ odnoszą się do zupełnie różnych kwestii. Prebiotyki, jak opisano wyżej, są substancjami znajdującymi się w produktach pochodzenia roślinnego. Nie zawierają w sobie żadnych bakterii, lecz dzięki swoim właściwościom docierają do bakterii tworzących mikroflorę układu pokarmowego, zwiększając jej ilość i zróżnicowanie gatunkowe. Z kolei probiotyki to inaczej bakterie probiotyczne – żywe drobnoustroje znajdujące się w żywności (np. w kefirze czy zakwasie wskutek fermentacji), a podane w odpowiednich ilościach docierają do mikroflory jelitowej, kolonizując ją i tym samym wspierając jej funkcjonowanie. Rekomenduje się spożywanie probiotyków i prebiotyków jednocześnie.
Polecane produkty:
|
Naturalne probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają 150 milionów wyselekcjonowanych żywych szczepów bakterii. Produkt polecany jest szczególnie w sezonie jesienno-zimowym oraz podczas podróży, a także antybiotykoterapii. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, Problemy Higieny i Epidemiologii, 3/2014.
- Ciborowska H., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Ruszkowski J., Szewczyk A., Witkowski J., Przegląd doustnych prebiotyków, probiotyków, synbiotyków i postbiotyków dostępnych na polskim rynku aptecznym, Farmakologia Polska, 2/2018.
