Brak apetytu

Brak apetytu to problem, którego doświadczają przeważnie dzieci oraz osoby starsze, choć nie tylko. Może wynikać z czynników fizjologicznych (stres, niewysypianie się, szybkie tempo życia), jak i chorobowych (nowotwory, chemioterapia, problemy psychiczne, zaburzenia trawienia). Diagnostyką i leczeniem najczęściej zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, choć w zależności od przyczyn braku apetytu może skierować pacjenta do wybranego specjalisty.

Brak apetytu

Brak apetytu – przyczyny

Brak apetytu może wynikać z rozmaitych przyczyn, zarówno patologicznych, jak i fizjologicznych. Dolegliwość pojawia się w przebiegu:

  • infekcji wirusowych, infekcji bakteryjnych i infekcji grzybiczych, np. grypa, zapalenie płuc;
  • cukrzycy;
  • wypalenia zawodowego;
  • chronicznego zmęczenia;
  • nowotworów;
  • anoreksji;
  • depresji;
  • niedokrwistości;
  • niedoczynności tarczycy i nadczynności tarczycy;
  • chorób zapalnych jelit;
  • niedoborów witamin i minerałów;
  • nadczynności przytarczyc;
  • niedoczynności przysadki mózgowej.

I wielu innych. Szczególnym problemem jest brak apetytu u osób w starszym wieku, co nosi nazwę anoreksji wieku podeszłego. Szacuje się, że problem dotyczy aż 25% populacji powyżej 65. roku życia na terenie Europy. Przyczyną są zmiany fizjologiczne zachodzące wraz z wiekiem:

  • zwiększona produkcja cholecystokininy u osób starszych, odpowiedzialnej za wczesne odczuwanie sytości;
  • obniżenie stężenia greliny w osoczu, odpowiedzialnej za odczuwanie głodu;
  • zwiększona produkcja peptydu YY, odpowiedzialnego za dłuższe przerwy pomiędzy kolejnymi posiłkami;
  • obniżenie percepcji węchu i smaku, co z kolei zmniejsza apetyt poprzez brak intensywnego delektowania się smakiem i zapachem potraw;
  • opóźnione opróżnianie żołądka;
  • przyjmowanie leków, których skutkiem ubocznym jest utrata apetytu czy nudności, np. inhibitory acetylocholinoesterazy, antybiotyki, digoksyna, leki nasenne.

Brak apetytu może również mieć związek z fizjologicznymi kwestiami, np. pojawia się w przebiegu silnego stresu, traumy, przemęczenia, przepracowania czy nawet obniżonej podaży wody (niedostateczne nawodnienie). Bywa, że apetyt nie dopisuje nam wówczas, gdy mocno się martwimy lub niepokoimy, a także wtedy, gdy jest nam bardzo smutno. Choroba lokomocyjna, choroba morska, przyjmowanie niektórych leków lub życie w pośpiechu są kolejnymi czynnikami ryzyka.

Konsekwencje braku apetytu

Brak apetytu nie ma większych, negatywnych konsekwencji, jeśli ma charakter chwilowy i wiąże się np. z tremą przed ważnym wystąpieniem czy egzaminem. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, gdy brak apetytu trwa przez dłuższy czas lub często się powtarza. Wówczas niedostateczne spożycie pokarmu wiąże się z obniżeniem podaży energii oraz składników odżywczych m.in. białka, błonnika, witamin, składników mineralnych, ale także niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Niedożywienie jakościowe i ilościowe prowadzi między innymi do:

  • utraty masy ciała (w tym masy mięśniowej);
  • upośledzenia funkcji układu oddechowego i układu odpornościowego, większej podatności na infekcje;
  • zwiększenia ryzyka translokacji bakteryjnej;
  • zaburzeń trawienia, tendencji do zaparć;
  • obniżenia poziomu energii, przewlekłego zmęczenia i ospałości;
  • pogorszenia kondycji skóry, włosów i paznokci;
  • zaburzeń cyklu miesiączkowego w przypadku kobiet;
  • obniżenia libido i problemów z płodnością;
  • pogorszenia gojenia się ran i uszkodzeń tkanek;
  • częstych stanów zapalnych i krwawienia z dziąseł.

Długotrwale i nieleczone niedożywienie może prowadzić do znacznego upośledzenia odporności, zaniku błony śluzowej jelita, stłuszczenia wątroby, a także wielu innych poważnych problemów zdrowotnych.

Brak apetytu – leczenie

Jeśli brak apetytu ma związek z chorobami, podstawą jest wdrożenie leczenia przyczynowego. Ma ono na celu likwidację choroby jeśli jest to możliwe lub ustabilizowanie jej (w przypadku schorzeń o charakterze przewlekłym). Leki związane z brakiem apetytu warto odstawić lub zamienić na inne. Istnieje wiele domowych metod poprawiających apetyt:

  • napary z anyżu, mięty czy kopru włoskiego;
  • dodawanie do potraw ziół takich jak kolendra siewna, koper, kminek, majeranek czy oregano;
  • spożywanie małych porcji pożywienia lecz częściej (zaleca się 5 niewielkich posiłków w preferowanej formie);
  • koktajle owocowo-warzywne w sytuacji, gdy nie mamy ochoty na tradycyjny posiłek;
  • unikanie dań ciężkostrawnych, zamiana mięsa smażonego na duszone, pieczone i gotowane;
  • suplementacja uzupełniająca ewentualne niedobory witamin, minerałów i innych składników odżywczych, np. Spiruliną, Chlorellą, olejem z czarnuszki;
  • przebywanie na świeżym powietrzu i aktywność fizyczna;
  • unikanie stresu.

Jeśli brak apetytu wiąże się z traumą, stresem bądź innymi emocjami związanymi z psychiką, dobrym rozwiązaniem będzie psychoterapia.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Wernio E., Dardzińska J., Małgorzewicz S., Anoreksja wieku podeszłego – epidemiologia, przyczyny, konsekwencje zdrowotne, Geriatria, 10/2016.
  2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
  3. Komorowska-Szczepańska W., Plata A., Podgórska M., Problem zaburzeń odżywiania, Żywienie a Środowisko, Gdańsk 2016.

Może Cię zainteresować

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *