Brak apetytu

Brak apetytu to problem, którego doświadczają przeważnie dzieci oraz osoby starsze, choć nie tylko. Może wynikać z czynników fizjologicznych (stres, niewysypianie się, szybkie tempo życia), jak i chorobowych (nowotwory, chemioterapia, problemy psychiczne, zaburzenia trawienia). Diagnostyką i leczeniem najczęściej zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, choć w zależności od przyczyn braku apetytu może skierować pacjenta do wybranego specjalisty.

Brak apetytu – przyczyny

Brak apetytu może wynikać z rozmaitych przyczyn, zarówno patologicznych, jak i fizjologicznych. Dolegliwość pojawia się w przebiegu:

• infekcji wirusowych, infekcji bakteryjnych i infekcji grzybiczych, np. grypa, zapalenie płuc;
• cukrzycy;
• wypalenia zawodowego;
• chronicznego zmęczenia;
• nowotworów;
• anoreksji;
• depresji;
• niedokrwistości;
• niedoczynności tarczycy i nadczynności tarczycy;
• chorób zapalnych jelit;
• niedoborów witamin i minerałów;
• nadczynności przytarczyc;
• niedoczynności przysadki mózgowej.

I wielu innych. Szczególnym problemem jest brak apetytu u osób w starszym wieku, co nosi nazwę anoreksji wieku podeszłego. Szacuje się, że problem dotyczy aż 25% populacji powyżej 65. roku życia na terenie Europy. Przyczyną są zmiany fizjologiczne zachodzące wraz z wiekiem:

• zwiększona produkcja cholecystokininy u osób starszych, odpowiedzialnej za wczesne odczuwanie sytości;
• obniżenie stężenia greliny w osoczu, odpowiedzialnej za odczuwanie głodu;
• zwiększona produkcja peptydu YY, odpowiedzialnego za dłuższe przerwy pomiędzy kolejnymi posiłkami;
• obniżenie percepcji węchu i smaku, co z kolei zmniejsza apetyt poprzez brak intensywnego delektowania się smakiem i zapachem potraw;
• opóźnione opróżnianie żołądka;
• przyjmowanie leków, których skutkiem ubocznym jest utrata apetytu czy nudności, np. inhibitory acetylocholinoesterazy, antybiotyki, digoksyna, leki nasenne.

Brak apetytu może również mieć związek z fizjologicznymi kwestiami, np. pojawia się w przebiegu silnego stresu, traumy, przemęczenia, przepracowania czy nawet obniżonej podaży wody (niedostateczne nawodnienie). Bywa, że apetyt nie dopisuje nam wówczas, gdy mocno się martwimy lub niepokoimy, a także wtedy, gdy jest nam bardzo smutno. Choroba lokomocyjna, choroba morska, przyjmowanie niektórych leków lub życie w pośpiechu są kolejnymi czynnikami ryzyka.

Konsekwencje braku apetytu

Brak apetytu nie ma większych, negatywnych konsekwencji, jeśli ma charakter chwilowy i wiąże się np. z tremą przed ważnym wystąpieniem czy egzaminem. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, gdy brak apetytu trwa przez dłuższy czas lub często się powtarza. Wówczas niedostateczne spożycie pokarmu wiąże się z obniżeniem podaży energii oraz składników odżywczych m.in. białka, błonnika, witamin, składników mineralnych, ale także niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Niedożywienie jakościowe i ilościowe prowadzi między innymi do:

• utraty masy ciała (w tym masy mięśniowej);
• upośledzenia funkcji układu oddechowego i układu odpornościowego, większej podatności na infekcje;
• zwiększenia ryzyka translokacji bakteryjnej;
• zaburzeń trawienia, tendencji do zaparć;
• obniżenia poziomu energii, przewlekłego zmęczenia i ospałości;
• pogorszenia kondycji skóry, włosów i paznokci;
• zaburzeń cyklu miesiączkowego w przypadku kobiet;
• obniżenia libido i problemów z płodnością;
• pogorszenia gojenia się ran i uszkodzeń tkanek;
• częstych stanów zapalnych i krwawienia z dziąseł.

Długotrwale i nieleczone niedożywienie może prowadzić do znacznego upośledzenia odporności, zaniku błony śluzowej jelita, stłuszczenia wątroby, a także wielu innych poważnych problemów zdrowotnych.

Brak apetytu – leczenie

Jeśli brak apetytu ma związek z chorobami, podstawą jest wdrożenie leczenia przyczynowego. Ma ono na celu likwidację choroby jeśli jest to możliwe lub ustabilizowanie jej (w przypadku schorzeń o charakterze przewlekłym). Leki związane z brakiem apetytu warto odstawić lub zamienić na inne. Istnieje wiele domowych metod poprawiających apetyt:

• napary z anyżu, mięty czy kopru włoskiego;
• dodawanie do potraw ziół takich jak kolendra siewna, koper, kminek, majeranek czy oregano;
• spożywanie małych porcji pożywienia lecz częściej (zaleca się 5 niewielkich posiłków w preferowanej formie);
• koktajle owocowo-warzywne w sytuacji, gdy nie mamy ochoty na tradycyjny posiłek;
• unikanie dań ciężkostrawnych, zamiana mięsa smażonego na duszone, pieczone i gotowane;
• suplementacja uzupełniająca ewentualne niedobory witamin, minerałów i innych składników odżywczych, np. Spiruliną, Chlorellą, olejem z czarnuszki;
• przebywanie na świeżym powietrzu i aktywność fizyczna;
• unikanie stresu.

Jeśli brak apetytu wiąże się z traumą, stresem bądź innymi emocjami związanymi z psychiką, dobrym rozwiązaniem będzie psychoterapia.

Spirulina i chlorella Spirulina i chlorella wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, w tym również z metali ciężkich. Ponadto wspiera budowanie naturalnej odporności, odmładzanie organizmu, pomaga w likwidacji zaparć, przyspiesza metabolizm i regenerację uszkodzonych tkanek Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Wernio E., Dardzińska J., Małgorzewicz S., Anoreksja wieku podeszłego – epidemiologia, przyczyny, konsekwencje zdrowotne, Geriatria, 10/2016.
2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
3. Komorowska-Szczepańska W., Plata A., Podgórska M., Problem zaburzeń odżywiania, Żywienie a Środowisko, Gdańsk 2016.