Lęki nocne to zbiór zaburzeń snu manifestujący się nietypowymi zachowaniami podczas spania oraz doświadczaniem wizji, koszmarów nocnych. Zalicza się je do grona parasomnii, czyli różnorodnych zaburzeń snu odnoszących się do nieprawidłowych bądź niepożądanych zachowań podczas jego trwania. Z problemem tym zmagają się zwłaszcza dzieci oraz osoby, które przeżyły traumatyczne wydarzenie.
Lęki nocne – przyczyny
Lęki nocne stanowią bardzo częste zaburzenie w wieku dziecięcym, szacuje się, że mogą występować u do 5% dzieci. W większości przypadków ustępują po ukończeniu 5. roku życia. Znacznie rzadziej pojawiają się u starszych dzieci, młodzieży czy osób dorosłych, choć ich pojawienie się nie jest całkowicie wykluczone. Dokładne przyczyny pojawiania się lęków nocnych wciąż nie zostały w pełni poznane, choć wiąże się je z zaburzonym wybudzaniem się ze snu wolnofalowego w fazie 3 i 4 w pierwszej części nocy. Lęki nocne występują w pierwszej 1/3 snu nocnego, właściwie do okresu, gdy przeważa ten typ snu.
Czynnikami ryzyka pojawiania się lęków nocnych (zwłaszcza u osób dorosłych i młodzieży) są traumatyczne wydarzenia doświadczone w przeszłości (a także zespół stresu pourazowego), silny stres w życiu codziennym, problemy emocjonalne oraz różnego rodzaju zaburzenia psychiczne, w tym depresja. Lęki nocne nierzadko współwystępują z innymi parasomniami, np. lunatykowaniem.
Zobacz również: Zaburzenia snu u dzieci.
Lęki nocne – objawy
Lęki nocne określa się jako niepadaczkowe, przemijające, napadowe zaburzenia pojawiające się we wczesnym okresie nocy podczas snu wolnofalowego. Pacjenci często budzą się z krzykiem, wystraszeni. Potwierdzeniem ich lęków nocnych są wyraźne objawy wegetatywne, takie jak:
- poszerzone źrenice;
- nadmierna potliwość ciała;
- zaczerwienienie skóry;
- przyspieszenie bicia serca;
- trudności w złapaniu oddechu.
Dzieci mogą wypowiadać niezrozumiałe słowa, często wyrażające lęk. Nie można nawiązać z nimi kontaktu, aż do momentu wstępnego uspokojenia się, co trwa średnio 15 minut. Jeśli z dzieckiem nie ma kontaktu, warto rozważyć, czy aktualnie nie doświadcza epizodu lunatykowania. Wówczas wybudzanie takiego dziecka jest przeciwwskazane. W przeważającej liczbie przypadków pacjent nie pamięta rano faktu lęku nocnego lub jego szczegółów.
Zobacz również: Problemy ze snem.
Lęki nocne – leczenie
Przy powtarzających się lękach nocnych kluczowe znaczenie mają nawyki dotyczące właściwej higieny snu, a zwłaszcza regularnego zasypiania i odpowiedniej liczby godzin nocnego odpoczynku. Jeśli lękom nocnym towarzyszą epizody lunatykowania, należy zadbać o bezpieczeństwo w sypialni, usuwając z niej luźno stojące przedmioty, o które pacjent mógłby się potknąć czy uderzyć. W przypadku dzieci niezmiernie ważne są następujące zalecenia:
- unikanie deprywacji snu, związanej np. z podróżami w nocy;
- nienarażanie dziecka na zbyt silne psychologiczne bodźce, w szczególności do godziny przed snem;
- unikanie nieodpowiednich dla wieku treści bajek telewizyjnych, gier komputerowych czy czytanych przed snem tekstów.
Farmakoterapia lęków nocnych nie jest wskazana. Jeszcze do niedawna podawano pacjentom Benzodiazepin (klonazepam), który teoretycznie obniżał częstotliwość i głębokość lęków nocnych, jednak wiązał się z licznymi działaniami niepożądanymi, np. zaburzeniami snu. W lękach nocnych warto skorzystać z różnorodnych form psychoterapii, np. psychoterapii psychodynamicznej. Dodatkowo doraźnie pomocne są domowe metody, z których korzystają rodzice, np.:
- pozostawianie dziecku na noc włączonej lampki;
- zasypianie z dzieckiem aż do osiągnięcia wieku, w którym lęki nocne staną się łagodniejsze i przeminą;
- budowanie pewności siebie dziecka poprzez wspólną zabawę i spędzanie wolnego czasu.
Wszelkie nietypowe i niepokojące objawy lęków nocnych powinny zostać skonsultowane z neurologiem. Należy wykluczyć ewentualne nocne napady padaczkowe i uszkodzenie struktur ośrodkowego układu nerwowego. O potrzebie wykonania badań dodatkowych (EEG podczas snu, polisomnografii) decyduje zawsze neurolog dziecięcy lub psychiatra.
Polecane produkty:
|
Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny
Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wendorff J., Połatyńska K., Lęki nocne u dzieci, Pediatria po Dyplomie, 3/2012.
- Skalski M., Zaburzenia snu i czuwania, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2017.
- Talarczyk M., Lęk nocny i zaburzenia snu u dzieci – model pracy terapeutycznej z dzieckiem i rodzicami, Psychoterapia, 4/2009.
