Somnambulizm (inaczej: sennowłóctwo lub lunatyzm) należy do parasomnii, czyli nieprawidłowości podczas snu. Polega na występowaniu złożonych zachowań w trakcie snu wolnofalowego, których konsekwencją jest m.in. chodzenie podczas snu ze zmiennym stanem świadomości i zaburzeniami oceny. Problem częściej dotyczy dzieci, a jego diagnostyką i leczeniem zazwyczaj zajmuje się lekarz neurolog.
Somnambulizm – przyczyny
Somnambulizm to problem częściej spotykany wśród dzieci, w większości przypadków z wiekiem samoistnie ustępuje. Można jednak bez większych problemów zaobserwować go także u pacjentów dorosłych. Jego przyczyny nie zostały w pełni wyjaśnione i poznane, nie obserwuje się żadnych uszkodzeń mózgu czy układu nerwowego. Podkreśla się znaczenie czynników genetycznych oraz zaburzeń w obrębie produkcji i wydzielania serotoniny. Czynnikami ryzyka nasilającymi i wywołującymi epizody lunatykowania są przede wszystkim: deprywacja snu, alkohol i gorączka. Przypuszcza się, że wymienione czynniki wywołują wydłużeniu faz snu wolnofalowego i właśnie dzięki temu utrudniają wybudzenie, co sprzyja pojawianiu się epizodów sennowłóctwa.
Somnambulizm – objawy
Epizody somnambulizmu pojawiają się w I połowie nocy, w trakcie snu głębokiego (stadia 3 i 4 NREM, czasem w stadium 2). Charakterystycznymi objawami są m.in.:
- powtarzające się epizody wstawania z łóżka po zaśnięciu;
- chodzenie po sypialni, zwykle w okolicy łóżka, przez kilka lub kilkadziesiąt minut po zaśnięciu;
- zastygły wyraz twarzy podczas epizodu lunatykowania;
- względny brak reakcji wobec prób wybudzenia – nie należy tego robić, ponieważ czynność może mieć niekorzystne konsekwencje dla pacjenta;
- całkowita niepamięć wsteczna w odniesieniu do wydarzeń, które miały miejsce w czasie epizodu lunatykowania;
- brak potwierdzonego organicznego zaburzenia psychicznego, np. w postaci otępienia czy padaczki.
Epizod lunatykowania pojawia się najczęściej około 60-120 minut po zaśnięciu, przeważnie tylko 1 raz w ciągu całej nocy. Częstotliwość występowania epizodów może być jednak zmienna, od kilku razy na tydzień nawet do kilku razy rocznie i rzadziej. W trakcie lunatykowania można nawiązać prosty kontakt słowny ze śpiącą osobą, choć jej odpowiedzi są ogólnikowe, bardzo krótkie lub wręcz całkowicie pozbawione sensu.
Diagnostyka Somnambulizmu
Somnambulizm rozpoznaje się u pacjentów, u których zaobserwowano chodzenie podczas snu oraz przynajmniej jedną z następujących cech w trakcie snu:
- problemy z wybudzaniem pacjenta podczas epizodu;
- splątanie po wybudzeniu z epizodu;
- amnezja (całkowita lub częściowa) epizodu, czyli niepamiętanie o nocnym lunatykowaniu;
- rutynowe zachowania pojawiające się o niewłaściwym czasie;
- niewłaściwe lub bezsensowne zachowania;
- niebezpieczne lub potencjalnie niebezpieczne zachowania.
Jednocześnie obserwowane zaburzenie nie może być wyjaśnione obecnością innych zaburzeń snu, chorób, zaburzeń psychicznych i nie może wynikać z przyjmowania leków bądź jakichkolwiek substancji psychoaktywnych. Uzupełnieniem diagnostyki jest szereg badań: elektroencefalogram, elektrookulogram i elektromiogram, co określa się wspólnym mianem badania polisomnograficznego.
Zobacz również: Zaburzenia snu u dzieci.
Somnambulizm – leczenie
Nie ma skutecznych sposobów na całkowite wyleczenie problemu. W przypadku dzieci bardzo często ustępuje samoistnie podczas dorastania. U innych dzieci oraz u pacjentów dorosłych konieczne może stać się zastosowanie farmakoterapii, w tym leków z grupy benzodiazepin (zwłaszcza triazolamu, klonazepamu lub diazepamu). Niestety mogą one wywoływać uzależnienie, dlatego stosuje się je krótkoterminowo. Alternatywną opcją są niewielkie dawki trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, natomiast nie ma jednoznacznych potwierdzających skuteczność selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Leczenie somnambulizmu jest długotrwałe i opiera się na farmakoterapii oraz psychoterapii. Ze względów bezpieczeństwa należy usunąć z sypialni wszelkie przedmiotu, o które pacjent może się potknąć i przewrócić lub którymi mógłby sobie zrobić przypadkowo krzywdę (np. ostre krawędzie).
Polecane produkty:
|
Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny
Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Fliciński J., Steinborn B., Somnambulizm u dzieci, Neurol Dziec 2011; 20, 40: 69-78.
- Janowski K., Jelińska A., Waś A., Somnambulizm. Obraz kliniczny i terapia, Roczniki Psychologiczne, 1/2010.
- Fliciński J., Steinborn B., Żarowski M., Cieślik M., Somnambulizm – opis przypadku, Neurologia Dziecięca, 20/2011.
