Zeaksantyna jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do grona ksantofili. Te z kolei są podgrupą karotenoidów, żółto-pomarańczowych barwników znajdujących się w roślinach, o silnym działaniu antyoksydacyjnym. Ze względu na liczne właściwości zdrowotne zeaksantyna jest izolowana z surowców roślinnych i przekształcana do suplementów diety, polecanych szczególnie przy problemach ze wzrokiem.
Zeaksantyna – charakterystyka
Zeaksantyna jest związkiem chemicznym występującym powszechnie w świecie roślin (ale nie tylko). Posiada wzór sumaryczny C40H56O2 i masę molową około 568,88 g/mol. Wspólnie z luteiną w największych ilościach w ludzkim organizmie znajduje się w siatkówce oka, wpływając tym samym na prawidłowy proces widzenia. To nienasycony węglowodór polienowy składający się z 8 reszt izoprenowych oraz 40 atomów węgla. Stanowi izomer luteiny, której działanie i zastosowanie są podobne.
Źródła zeaksantyny
Zeaksantyna znajduje się w największych ilościach w produktach takich jak:
- pomidory;
- kukurydza;
- warzywa liściaste (sałata, jarmuż, kapusta, szpinak);
- brukselka;
- brokuły;
- szafran;
- groszek zielony;
- dynia;
- melony;
- arbuz;
- cukinia (zwłaszcza odmiana z żółtą skórką);
- papaja;
- żółtka jaj;
- papryka.
Takich owoców i warzyw jest jednak znacznie więcej. Wcale nie muszą być czerwone lub pomarańczowe, aby zawierać w swoim składzie zeaksantynę. Należy pamiętać, że omawiany związek nie jest produkowany w organizmie człowieka. Co się z tym wiąże, musimy dostarczać go każdego dnia wraz z dietą lub suplementami diety.
Zeaksantyna – działanie
Przede wszystkim zeaksantyna wpływa na prawidłowe widzenie, znajdując się w dużych ilościach w siatkówce oka, szczególnie w plamce żółtej. Udowodniono, że chroni oczy przed promieniowaniem UV (nawet na poziomie 40-90%), niweluje zbyt wysoki stres oksydacyjny oraz wykazuje silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Może nawet chronić przed ślepotą związaną z wiekiem. Regularne przyjmowanie zeaksantyny poprawia ostrość widzenia, łagodzi objawy kurzej ślepoty (ślepoty po zmierzchu), a także jest pomocniczo stosowana w leczeniu zwyrodnienia plamki żółtej.
Mimo iż zeaksantyna w największym stopniu wpływa na narząd wzroku, może działać antyoksydacyjnie również w odniesieniu do innych układów i tkanek organizmu. Aby odnieść jeszcze większe korzyści ze spożywania lub suplementowania zeaksantyny, najlepiej łączyć ją z luteiną oraz z tłuszczami. Biodostępność obu związków wzrasta podczas obróbki gotowania.
Zeaksantyna – dla kogo?
Suplementy diety z zeaksantyną są wskazane zwłaszcza w przypadku osób:
- z czynnikami ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej – palących papierosy, z nadciśnieniem tętniczym, niebieskookich, cierpiących na dalekowzroczność, ze zwyrodnieniem plamki żółtej w wywiadzie rodzinnym;
- starszych po 50. roku życia;
- regularnie oglądających telewizję, pracujących przed komputerem lub przemęczających wzrok w dowolny inny sposób;
- kierowców długodystansowych;
- z dowolnymi schorzeniami narządu wzroku, np. jaskrą, krótkowzrocznością, astygmatyzmem, nadmierną suchością oczu czy łzawieniem.
Takie osoby powinny dodatkowo każdego dnia wzbogacać swoją dietę w produkty spożywcze będące dobrymi źródłami zeaksantyny.
Czy zeaksantyna jest bezpieczna?
Zeaksantyna uznawana jest za substancję bezpieczną nawet w dużych dawkach, choć ze względów bezpieczeństwa nie należy przekraczać tych zaleconych przez lekarza i producenta suplementu diety. Nie powinny jej przyjmować również kobiety ciężarne i karmiące piersią z tego względu, że nie istnieją żadne badania wykazujące wpływ związku na organizm dziecka. Zeaksantyna może wchodzić w interakcję z lekami przeciwzakrzepowymi (zwiększa ryzyko krwawień), przeciwcukrzycowymi (dodatkowo obniża poziom cukru i zaburza działanie leków) oraz przeciwnowotworowymi (zmniejsza skuteczność leków). Jeśli stosujemy farmakoterapię, przed rozpoczęciem przyjmowania zeaksantyny należy skonsultować się z lekarzem.
Zeaksantyna – skutki uboczne
Skutki uboczne w przebiegu suplementacji zeaksantyny występują niezwykle rzadko i szybko ustępują tuż po odstawieniu preparatu. Można zaobserwować zmianę pigmentacji skóry (delikatne zażółcenie niewpływające na zdrowie), obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, obniżenie libido oraz nadmierny porost włosów na ciele.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Myszkowska-Ryciak J., Harton A., Gajewska D., Bawa S. Spożycie likopenu, luteiny i zeaksantyny w wybranej grupie młodych kobiet, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2014.
- Adamiec-Mroczek J., Zając-Pytrus H., Misiuk-Hojło M., Starcze zwyrodnienie plamki – czy możemy zapobiec progresji choroby?, Geriatria, 8/2014.
- Szajdek A., Borowska J., Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4/2004.
- Igielska-Kalwat J., Gościańska J., Nowak I., Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
