Glikokortykoidy to hormony steroidowe produkowane przez korę nadnerczy. Pełnią w organizmie człowieka istotne funkcje, a ich niedobór zawsze negatywnie oddziałuje na zdrowie. Znalazły również zastosowanie w medycynie, są pozyskiwane i sprzedawane w formie leków do stosowania wewnętrznego oraz zewnętrznego. Co warto o nich wiedzieć?
Glikokortykoidy – charakterystyka
Głównymi glikokortykoidami w organizmie człowieka są kortyzol, kortyzon i kortykosteron. Wydzielane są przez korę nadnerczy do krwi, gdzie wiążą się z białkami osocza. Hormony niezwiązane z białkami osocza są fizjologicznie aktywne. Zawartość wolnych glikokortykoidów we krwi jest regulowana dzięki:
- wydzielaniu ACTH przez część gruczołową przysadki;
- wazopresynie uwalnianej do sieci pierwotnej przysadkowych naczyń wrotnych;
- produkcji i wydzielaniu transkortyny przez wątrobę.
Glikokortykoidy metabolizowane są właśnie w wątrobie, a następnie wydalane wraz z moczem jako metabolity związane z resztą kwasu glukuronowego lub jako 17-ketosteroidy związane z resztą kwasu siarkowego.
Synteza i wydzielanie glikokortykoidów w organizmie człowieka wiąże się z rytmem dobowym, choć wiele czynników może wpływać na ich nadmierne wydzielanie (zwłaszcza stres). Wszystkie tego typu hormony oddziałują na receptory wewnątrzkomórkowe, wpływając na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. Wyróżnia się glikokortykoidy naturalne i syntetyczne. Naturalne to opisane wyżej hormony, zaś syntetyczne pozyskuje się w laboratorium i wykorzystuje w medycynie jako związki o działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym i przeciwalergicznym.
Działanie glikokortykoidów
Działanie glikokortykoidów poznano bardzo dobrze. Udowodniono, że związki te:
- oddziałują na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów w tkankach całego organizmu;
- przyspieszają syntezę glikogenu w wątrobie, zwiększając tym samym poziom glukozy;
- utrzymują prawidłową pobudliwość mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych, mięśni gładkich i mięśnia sercowego;
- zwiększają wydzielanie soków żołądkowych i przesączanie kłębuszkowe w nerkach, współdziałając w wydalaniu wody z organizmu.
Jeśli jednak glikokortykoidy oddziałują na organizm przez długi czas i w dużych ilościach, pojawiają się negatywne konsekwencje tego stanu. Związki te zmniejszają stężenie jonów wapnia w ustroju poprzez hamowanie powstawania i aktywności osteoklastów. Doprowadza to do osteoporozy, gdyż spowalnia tworzenie nowej tkanki kostnej i nasila resorpcję. Dodatkowo węzły chłonne i grasica pod wpływem glikokortykoidów zmniejszają swoje rozmiary, ponieważ część komórek ginie w tkankach limfoidalnych, szczególnie pod wpływem kortyzolu. Zmniejsza to odporność organizmu.
Negatywne działanie dotyczy głównie glikokortykoidów przyjmowanych w postaci leków, dlatego powinny być one przepisywane jedynie w określonych przypadkach, gdy inne formy leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Przewlekłe przyjmowanie tabletek ze sterydami zwiększa masę ciała, uszkadza narządy wewnętrzne (zwłaszcza wątrobę), osłabia odporność oraz organizm. Z kolei przewlekłe stosowanie maści ze sterydami może prowadzić do ścieńczenia skóry i licznych problemów dermatologicznych z tym związanych.
Glikokortykoidy w medycynie
Glikokortykoidy w postaci leków wykorzystuje się w leczeniu między innymi:
- łuszczycowego zapalenia skóry;
- atopowego zapalenia skóry;
- ciężkich egzem;
- gorączki reumatycznej;
- mieszanej choroby tkanki łącznej;
- zespołu Sjogrena;
- ciężkich chorób płuc (w postaci inhalacji);
- zapalenia wielomięśniowego;
- zespołu antyfosfolipidowego;
- reumatoidalnego zapalenia stawów;
- tocznia rumieniowatego układowego;
- twardziny układowej.
I innych chorób z autoagresji. Glikokortykosteroidy ograniczają aktywność układu immunologicznego przez obniżenie zarówno aktywności krążących komórek immunologicznych, jak i produkcji limfocytów w szpiku kostnym. Mimo że leki te są pomocne w łagodzeniu objawów, przyjmowanie ich w dużych dawkach może doprowadzić do rozwoju zespołu Cushinga i wielu innych powikłań.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mackiewicz S., Glikokortykosteroidy – mity i fakty, Reumatologia, 4/2007.
- Kaszuba A., Pastuszka M., Kaszuba A., Miejscowe glikokortykosteroidy w leczeniu chorób skóry – zalecane standardy postępowania, Forum Medycyny Rodzinnej, 5/2009.
- Grzanka A., Jarząb J., Niegenomowy mechanizm działania glikokortykosteroidów, Pneumonologia i Alergologia Polska, 77/2009.
