Świąd skóry to objaw towarzyszący przede wszystkim rozmaitym schorzeniom dermatologicznym, ale nie tylko. Nie należy do dolegliwości specyficznych i może wskazywać na patologie toczące się w każdym układzie organizmu. Diagnostyką i leczeniem problemu zazwyczaj zajmuje się lekarz dermatolog. Istnieje ponadto szereg domowych metod łagodzących świąd skóry.
Co to jest świąd skóry?
Świąd skóry stanowi subiektywne, nieprzyjemne i uporczywe uczucie pochodzące z powierzchni skóry. Powoduje silną, trudną do zahamowania chęć drapania lub pocierania ciała. Może pojawiać się jako objaw izolowany, jednak równie dobrze mogą towarzyszyć mu inne objawy (w zależności od przyczyny powstawania świądu). Takimi objawami współtowarzyszącymi są najczęściej:
- zaczerwienienie skóry;
- opuchlizna;
- wysypka, plamy lub pęcherze;
- pieczenie skóry.
Przy świądzie skóry zwykle staje się ona przesuszona, pękająca, łuszcząca się czy odwodniona. Jest dużo bardziej podatna na uszkodzenia i działanie negatywnych czynników zewnętrznych. Jeśli świąd jest objawem chorób układowych lub ogólnoustrojowych, pojawiają się objawy typowe dla nich, np. wypadanie włosów i uczucie przewlekłego zmęczenia przy chorobach tarczycy, bladość skóry i zimne dłonie przy niedoborze żelaza, a także biegunki i nudności przy alergiach pokarmowych.
Świąd skóry – przyczyny
Świąd skóry najczęściej wskazuje na problemy dermatologiczne, takie jak:
- łuszczycowe zapalenie skóry;
- łojotokowe zapalenie skóry;
- odparzenia;
- atopowe zapalenie skóry;
- alergia kontaktowa;
- grzybica;
- wyprysk kontaktowy;
- trądzik;
- łupież;
- liszajec zakaźny;
- pokrzywka.
Równie dobrze może jednak pojawić się w przebiegu schorzeń niezwiązanych typowo z dermatologią. Są nimi m.in.:
- przewlekła niewydolność nerek;
- choroba Hodgkina;
- mastocytoza;
- niedobór żelaza;
- choroby tarczycy;
- zakażenie wirusem HIV;
- cholestaza;
- cukrzyca;
- innego rodzaju alergie, np. alergia pokarmowa, alergia na pyłki, alergia wziewna;
- nadczynność tarczycy;
- niektóre choroby nowotworowe;
- półpasiec;
- ospa wietrzna;
- odra;
- mocznica;
- toczeń rumieniowaty układowy.
I wiele innych. Co więcej, świąd skóry może pojawić się wskutek nadwrażliwości na promieniowanie słoneczne lub składniki kosmetyków i środków piorących, a także bywa konsekwencją przyjmowania niektórych leków. W niektórych przypadkach ma nawet podłoże psychogenne, pojawiając się w wyjątkowo stresujących sytuacjach.
Za klasyczne mediatory świądu uważa się histaminę, serotoninę, pochodne kinin, prostaglandyny oraz neuropeptydy. Najwięcej receptorów świądu lokalizuje się w warstwie brodawkowej skóry właściwej. Pobudzenie ich skutkuje powstaniem impulsu nerwowego, który kierowany jest do centralnego układu nerwowego, skąd wraca, inicjując subiektywne uczucie świądu.
Świąd skóry – diagnostyka
Diagnostyką świądu skóry (jak i leczeniem) zajmuje się zwykle dermatolog. W diagnostyce ważny jest szczegółowy wywiad zdrowotny z pacjentem oraz przeprowadzenie dokładnych oględzin skóry w miejscu, w którym pacjent odczuwa dolegliwości. Następnie wykonuje się badania krwi i badania moczu. W szczególności należy ocenić hormony tarczycy, hormony płciowe, hormony przysadki mózgowej, glikokortykoidy) oraz markery stanu zapalnego. Przy zmianach skórnych i trudnościach diagnostycznych można rozważyć wykonanie biopsji i badań histopatologicznych wycinka zmian skórnych. Równie ważne są badania pod kątem alergii (tzw. panel alergiczny). Jeśli mimo takiego pakietu badań wyniki dalej są niejasne, uzupełniająco zaleca się wykonanie panelu nerkowego, panelu wątrobowego, glikemii oraz badanie kału.
Leczenie świądu skóry
Leczenie powinno być uzależnione od przyczyn świądu. Najczęściej stosuje się leki przeciwalergiczne, antyhistaminowe i sterydy do stosowania miejscowego. Takie leki działają jednak objawowo, zatem wcześniej (lub w trakcie ich stosowania) należy znaleźć przyczynę problemu i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Przy alergiach zaleca się unikanie ekspozycji na alergeny oraz terapię odczulającą, zaś przy niewyrównanej cukrzycy wprowadza się stosowną dietę i terapię insuliną, aby móc utrzymać glikemię na stałym poziomie.
W przebiegu dermatologicznych chorób przewlekłych największe znaczenie ma codzienne postępowanie, czyli unikanie słodyczy i nadmiaru cukrów prostych w diecie, unikanie stresu i palenia papierosów, wysokie nawodnienie organizmu oraz właściwa pielęgnacja skóry. Zaleca się wizytę u kosmetologa, który dobierze kosmetyki do potrzeb danej osoby. Domowe sposoby łagodzące świąd skóry to:
- chłodne okłady;
- dokładne osuszanie skóry po prysznicu czy kąpieli i unikanie chodzenia z wilgotną skórą;
- unikanie noszenia obcisłych ubrań wykonanych ze sztucznych tworzyw;
- picie naparów ziołowych lub okłady z nich, przy czym najlepiej sprawdzają się: liść brzozy, kłącze tataraku, kora wierzby, mniszek lekarski oraz korzeń kozłka.
Istotne jest unikanie drapania się, nawet gdy świąd wydaje się być uporczywy. Drapanie jedynie nasila problem. Wspomagająco można suplementować witaminę C (np. w postaci aceroli) oraz olej z czarnuszki, który wykazuje silne działanie antyalergiczne i przeciwzapalne.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Świnoga M., Zalewska-Janowska A., Charakterystyka świądu i ocena zależności między jego nasileniem a wybranymi parametrami psychologicznymi u pacjentów z wypryskiem kontaktowym, Alergia Astma Immunologia, 20/2015.
- Krajnik M., Żylicz Z., Świąd w zaawansowanych chorobach wewnętrznych. Patogeneza i leczenie, Polska Medycyna Paliatywna, 2/2002.
- Szpringer E., Świąd skóry, Nowa Medycyna, 11/2000.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
