Likopen to intensywnie czerwony barwnik naturalny z licznymi skumulowanymi wiązaniami podwójnymi w łańcuchu węglowodorowym. Jest jednym z czerwonych barwników występujących w pomidorach i jako ekstrakt z pomidorów stosuje się go do barwienia żywności. Likopen posiada wiele właściwości zdrowotnych.
Likopen – co to jest?
Likopen zaliczany jest do grupy karotenoidów, czyli związków polienowych (wielonienasyconych) będących żółtymi, pomarańczowymi lub czerwonymi związkami biorącymi udział w procesie fotosyntezy. Karotenoidy chronią komórki i tkanki roślinne przed różnego rodzaju uszkodzeniami, np. świetlnymi.
Likopen może być syntezowany przez rośliny i niektóre mikroorganizmy. Jest związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach, jednocześnie nie można go rozpuścić w wodzie. W przeciwieństwie do karotenu i kryptoksantyny nie przekształca się w organizmie człowieka do retinolu.
Likopen – źródła
Najwięcej omawianego związku znajduje się w pomidorach. Barwnik ten stanowi w nich do 90% wszystkich karotenoidów. W nieco mniejszych ilościach można go znaleźć również w:
- owocach guawy;
- arbuzach;
- papai;
- grejpfrutach;
- marchwi;
- dyni;
- suszonych morelach;
Zawartość likopenu w poszczególnych owocach czy warzywach zależy w dużej mierze od etapu rozwoju rośliny i temperatury wzrostu. Optymalna wynosi 16-26 stopni Celsjusza. Przy temperaturze wyższej niż 35 stopni Celsjusza likopen przekształca się do beta-karotenu.
Należy wiedzieć, że produktem spożywczym zawierającym największą ilość tego związku jest koncentrat pomidorowy. Może on posiadać prawie do 40 mg likopenu na 100 g produktu, przy czym surowe pomidory posiadają około 4 mg tego barwnika w 100 g.
Biodostępność
Na biodostępność likopenu znacznie wpływa temperatura. W związku z tym termiczna obróbka produktów zawierających ten barwnik w dużym stopniu zwiększa jego biodostępność. Dzieje się tak, ponieważ gorące otoczenie wpływa na degenerację macierzy komórkowej i uwolnienie znacznych ilości likopenu do fazy lipidowej pokarmu.
Wchłanianie w organizmie
Likopen ulega wchłonięciu w jelicie cienkim oraz okrężnicy. Do tego procesu niezbędna jest obecność związków tłuszczowych, co tłumaczy się lipofilowym charakterem związku. Po rozpuszczeniu w substancji oleistej likopen jest pobierany przez komórki nabłonka jelitowego na zasadzie dyfuzji. Po wchłonięciu likopen przedostaje się do wątroby, po czym ulega dystrybucji do pozostałych narządów i tkanek, np. nerek czy śledziony.
Na wchłanianie omawianego barwnika nie ma wpływu obecność innych karotenoidów. Jednak obecność błonnika lub steroli roślinnych może zmniejszać biodostępność nawet do 40%.
Likopen – właściwości
Likopen jest najbardziej ceniony za swoje silne działanie przeciwutleniające. Może on dezaktywować wolne rodniki tlenowe i chronić komórki przed oddziaływaniem reaktywnych metabolitów. Ponadto chroni inne związki krążące po organizmie przed utlenianiem, np. cholesterol. Wykazano, że już niewielkie porcje produktów pomidorowych spożywane każdego dnia zmniejszają ryzyko utleniania cholesterolu LDL aż do 22%.
Udowodniono, że antyoksydacyjne działanie likopenu jest 2 razy silniejsze niż w przypadku beta-karotenu i aż 10 razy silniejsze niż w przypadku witaminy E.
Do pozostałych właściwości związku zalicza się między innymi:
- działanie antyproliferacyjne i proapoptotyczne (co wiąże się z hamowaniem ekspresji genów kodujących białka cyklu komórkowego);
- zmniejszanie migracji komórek nowotworowych;
- hamowanie syntezy cholesterolu.
Dzięki swoim korzystnym właściwościom likopen wykorzystywany jest coraz częściej w przemyśle gastronomicznym. Dodaje się go do różnych przetworów i produktów, nie tylko ze względu na intensywne zabarwienie, które nadaje tym produktom oczekiwany kolor. Celem jest również zwiększenie atrakcyjności składu.
Polecane produkty:
|
Chlorella – tabletki na oczyszczenie organizmu
Chlorella w tabletkach to naturalna alga z rozerwaną ścianą komórkową (chroniona patentem) w postaci suplementu diety. Została wytworzona wyłącznie z suszonych, jednokomórkowych mikroskopijnych alg. Chlorella pomaga wyeliminować metale ciężkie z organizmu Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wawrzyniak D., Wawrzyniak O., Chomczyński P., Oziewicz S., Barciszewski J., Likopen w chemoprofilaktyce chorób nowotworowych oraz sercowo-naczyniowych, Nauka, 3/2015.
- Kowalczyk D., Baraniak B., Zawartość likopenu i właściwości przeciwutleniające wybranych ketchupów łagodnych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2012.
- Skiepko N., Chwastowska-Siwiecka I., Kondratowicz J., Właściwości likopenu i jego wykorzystanie do produkcji żywności funkcjonalnej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6/2015.
