Reakcja anafilaktyczna (inaczej: wstrząs anafilaktyczny) może być miejscowa lub uogólniona, jednak zawsze stanowi poważne zagrożenie zdrowia i życia, wymagając szybkiej interwencji ratunkowej. Najczęstszą przyczyną wstrząsu anafilaktycznego jest reakcja alergiczna na określone czynniki, nazywane alergenami.
Reakcja anafilaktyczna – przyczyny
Reakcje anafilaktyczne dzielimy na:
- alergiczne – związane z mechanizmami immunologicznymi. Objawy pojawiają się przy powtórnym kontakcie z alergenem;
- niealergiczne – związane z mechanizmami nieimmunologicznymi. Objawy pojawiają się przy pierwszym kontakcie z czynnikiem wyzwalającym.
U dzieci najczęściej przyczyną reakcji anafilaktycznej jest pokarm, natomiast w przypadku osób dorosłych ekspozycja na jad zwierząt czy leki. Anafilaksja wiąże się z obecnością w organizmie antygenu, czyli czynnika wyzwalającego szereg nadmiernych reakcji immunologicznych. Nie do końca są poznane mechanizmy pozwalające przewidywać ciężką reakcję anafilaktyczną u osób uczulonych. Przykładowo czynnikami ryzyka ciężkiej anafilaksji po ukąszeniu owadów są:
- mastocytoza;
- podeszły wiek;
- zaawansowane i nieustabilizowane choroby sercowo-naczyniowe;
- duża dawka jadu przedostającego się do organizmu, np. ukąszenie przez rój os;
- atopia;
- nadużywanie alkoholu.
W odniesieniu do leków reakcję anafilaktyczną najczęściej wywołują: antybiotyki (penicylina), NLPZ, opioidy, preparaty przeciwpadaczkowe oraz leki anestezjologiczne. Z kolei w kontekście uczulających pokarmów, czynnikami ryzyka najsilniejszych reakcji anafilaktycznych są ryby, orzechy, owoce morza, mleko, jaja i soja.
Reakcja anafilaktyczna – objawy
Pierwsze objawy reakcji anafilaktycznej pojawiają się zazwyczaj po upływie kilku do kilkudziesięciu minut od zadziałania bodźca wyzwalającego. W przypadku reakcji anafilaktycznych na spożyty pokarm ma to jednak miejsce nawet do kilku godzin od posiłku. Najczęściej występują:
- uogólniony rumień, świąd skóry, pokrzywka;
- obrzęk poprzedzony mrowieniem dłoni i stóp oraz narządów płciowych;
- lęk i poczucie zagrożenia;
- nieżyt nosa;
- obrzęk języka, jamy ustnej, gardła, krtani oraz obturacji oskrzeli;
- chrypka i stridor krtaniowy;
- duszność;
- kaszel alergiczny i świszczący oddech;
- wyciek z nosa;
- obrzęk tkanek oczodołów;
- przekrwienie spojówek i nadmierne łzawienie oczu;
- nudności, wymioty, kurczowe bóle brzucha i inne objawy gastryczne;
- skurcze macicy u kobiet;
- blada, chłodna skóra;
- zapadnięcie żył podskórnych.
W większości przypadków reakcje anafilaktyczne wykazują umiarkowany przebieg, a objawy ustępują pod wpływem szybko wdrożonego leczenia. U każdego pacjenta istnieje jednak ryzyko wystąpienia dwufazowej reakcji anafilaktycznej, dlatego powinien on pozostać w szpitalu na obserwacji przez kolejnych 48 godzin od momentu wystąpienia pierwszych objawów.
Diagnostyka reakcji anafilaktycznych
Reakcje anafilaktyczne dzieli się (w zależności od wpływu czynników wyzwalających na mięsień sercowy) na kolejne stopnie:
- I – brak objawów;
- II – tachykardia i spadek ciśnienia tętniczego o przynajmniej 20 mmHg;
- III – wstrząs;
- IV – zatrzymanie krążenia.
Reakcję anafilaktyczną diagnozuje się na podstawie obrazu klinicznego oraz badań kardiologicznych. Po ustabilizowaniu stanu zdrowia należy odszukać przyczyny takiej reakcji (jeśli nie jest ona znana), najczęściej wykonując szczegółowe testy alergiczne.
Reakcja anafilaktyczna – leczenie
Przede wszystkim należy zatrzymać dalszą ekspozycję na czynniki wyzwalające reakcję anafilaktyczną. Poszkodowanego układa się w pozycji leżącej z uniesionymi kończynami, za wyjątkiem przypadków z dominującymi objawami obturacji dróg oddechowych. Lekiem pierwszego wyboru w przypadku każdej reakcji anafilaktycznej ocenionej na przynajmniej drugi stopień według powyższej skali jest adrenalina. Należy podać ją jak najszybciej po wystąpieniu pierwszych objawów. Uzupełnieniem leczenia jest tlenoterapia, wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i podaż leków przeciwhistaminowych w zależności od aktualnych potrzeb pacjenta.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Synowiec J., Nadolny K., Ślęzak D., (i inni), Postępowanie w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, Na Ratunek, 3/2018.
- Lachowska-Kotowska P., Grzywa-Celińska A., Prystupa A., (i inni), Anafilaksja – rozpoznawanie i leczenie w praktyce lekarskiej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2/2013.
- Soar J., Leczenie ratunkowe reakcji anafilaktycznych u dorosłych – podręczny przewodnik, Medycyna po Dyplomie, 6/2010.
