Choroby cywilizacyjne to liczna grupa chorób i problemów zdrowotnych, których rozwój ściśle wiąże się z rozwojem cywilizacji (stąd nazwa). Są więc znacznie częstsze w państwach wysokozurbanizowanych, gdzie technologia i nowoczesność stanowią ważny element dla społeczeństwa. Przykładami takich chorób są m.in. miażdżyca, nowotwory, depresja czy otyłość.
Przyczyny chorób cywilizacyjnych
Choroby cywilizacyjne stanowią ogromny problem na całym świecie, w tym także w Polsce. W ich kontekście wyróżnia się:
- modyfikowalne czynniki ryzyka (można na nie wpływać, a więc im zapobiegać) – niezdrowe odżywianie, stres, życie w biegu, narażenie na spaliny i toksyny, brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia, uzależnienie od alkoholu, palenia papierosów, narkotyków;
- niemodyfikowalne czynniki ryzyka (człowiek nie ma na nie wpływu) – płeć, wiek, uwarunkowania genetyczne.
Wszystkie one prowadzą do poważnych zagrożeń zdrowotnych, takich jak nadciśnienie tętnicze krwi, nadmierny przyrost masy ciała, powiększenie obwodu talii, wysokie stężenie glukozy lub lipidów we krwi. Choroby cywilizacyjne w większości wiążą się właśnie z nieodpowiednim trybem życia. Z opublikowanych w grudniu 2020 roku przez WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) danych wynika, że choroby niezakaźne będące jednocześnie chorobami cywilizacyjnymi stanowią 7 z 10 najistotniejszych przyczyn zgonów występujących na świecie. W 2019 roku stanowiły aż 44% wszystkich zgonów.
Choroby cywilizacyjne – lista
Do najczęściej diagnozowanych chorób cywilizacyjnych XXI wieku zalicza się następujące:
- udar mózgu – będący jednocześnie 3. co do częstości przyczyną zgonów i niepełnosprawności u osób powyżej 40. roku życia;
- otyłość – w szczególności otyłość typu brzusznego;
- cukrzyca typu 2 – związana z występowaniem wysokiego poziomu glukozy we krwi oraz oporności na insulinę;
- zawał serca – przeważnie spowodowany zablokowaniem dopływu krwi do mięśnia sercowego;
- nadciśnienie tętnicze – wynikające m.in. z braku ruchu, stresu i spożywania nadmiaru soli, alkoholu, tłuszczów nasyconych;
- depresja – choroba psychiczna przebiegająca z epizodami utraty energii, poczuciem bezsensowności, przygnębieniem i utratą sensu życia. W skrajnych przypadkach wiąże się z próbami samobójczymi;
- miażdżyca – związana z odkładaniem się w światłach naczyń krwionośnych tzw. blaszek miażdżycowych utworzonych m.in. z cholesterolu;
- nerwica – zaburzenie psychiczne (ale niepsychotyczne), w którym pacjent zachowuje właściwą ocenę rzeczywistości, jednak odczuwa napady lęku, zaburzenia koncentracji, objawy związane z silnym stresem;
- choroba zwyrodnieniowa stawów – związana ze stopniowym niszczeniem chrząstki stawowej, co prowadzi do sztywności i bólu stawów w coraz młodszych grupach wiekowych;
- dyskopatia – wypukliny i przepukliny kręgosłupa na każdym jego odcinku;
Istnieje również grono nowych chorób cywilizacyjnych, które wykreowały się dopiero w ostatnich latach w związku z dalszym postępem rozwoju cywilizacji. Przedstawicielem wśród nich może być tzw. syndrom SMS-owej szyi, w związku z codziennym, długotrwałym korzystaniem z urządzeń elektronicznych, takich jak tablet czy smartfon. Do grona popularnych chorób cywilizacyjnych zaliczyć można także: nowotwory, wiele różnych chorób sercowo-naczyniowych (m.in. choroba niedokrwienna serca), zaburzenia lekowe i fobie, alergie, astma oskrzelowa, choroby układu pokarmowego (zwłaszcza zespół jelita drażliwego, celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) i wiele innych.
Choroby cywilizacyjne – diagnostyka
Choroby cywilizacyjne można rozpoznać bardzo szybko, jeśli pacjent systematycznie uczęszcza na badania kontrolne. Między innymi właśnie dlatego tak duży nacisk kładzie się na regularne cytologie u kobiet, dzięki którym rozpoznać można raka szyjki macicy lub coroczne badania krwi, na podstawie których diagnozuje się m.in. cukrzycę czy zaburzenia lipidowe.
Leczenie chorób cywilizacyjnych
Leczenie chorób cywilizacyjnych powinno być przyczynowe, choć w wielu przypadkach nie ma takiej możliwości. Wówczas stosuje się farmakoterapię objawową i modyfikację trybu życia, a więc oddziałuje na czynniki ryzyka możliwe do modyfikacji. W ten sposób dąży się do ustabilizowania choroby (zwykle mają one charakter przewlekły).
Podsumowanie
Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją, choroby cywilizacyjne to globalnie i powszechnie występujące choroby, których przyczyną rozwoju oraz rozprzestrzenienia jest postęp współczesnej cywilizacji. Właśnie dlatego tak często określa się je mianem „chorób XXI wieku”. Jednocześnie stanowią przyczynę ponad 80% wszystkich zgonów na całym świecie. Wynikają w największym stopniu z nieprawidłowego żywienia, małej aktywności fizycznej, stresu oraz palenia papierosów.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kitajewska W., Szeląg W., Kopański Z., Maslyak Z., Sklyarov I., Choroby cywilizacyjne i ich prewencja, Journal of Clinical Healthcare 1/2014.
- Gładczuk J., Kleszczewska E., Choroby cywilizacyjne – działania profilaktyczne i interwencyjne, Hygeia Public Health 2021, 56(1): 14-23.
