Kobalt (łac. cobaltum, symbol: Co) to błyszczący metal o srebrzystobiałej barwie. W zależności od stężenia i formy w której występuje, może być szkodliwy lub korzystny dla zdrowia. Kobalt jest podstawowym składnikiem tworzącym witaminę B12 (kobalaminę).
Kobalt w organizmie człowieka
Szacuje się, że współcześnie konsumenci dostarczają 1,7-100 μg kobaltu dziennie wraz z pokarmem. Z kolei całkowitą zawartość omawianego pierwiastka w organizmie człowieka ocenia się na 1,2-1,5 mg, bez względu na wiek. Wydalany jest wraz z moczem i (w mniejszym stopniu) z kałem.
Kobalt lokalizuje się we wszystkich tkankach ustroju, w szczególności w płynach ustrojowych i narządach wewnętrznych. Ciekawostką jest, że wyższe stężenie kobaltu występuje u nałogowych palaczy.
Źródła kobaltu w pożywieniu
Kobalt może przyjmować postać nieorganiczną i organiczną. Ta pierwsza występuje w formie zjonizowanej i jest szkodliwa dla zdrowia. Można ją spotkać np. w biżuterii, sprzętach elektronicznych czy stopach metali, z których wykonuje się monety. Z kolei kobalt organiczny występuje powszechnie w produktach spożywczych. Można go znaleźć w zielonych częściach roślin, skorupiakach, mięczakach, rybach i w wodzie. Największe ilości znajdują się w produktach pochodzenia zwierzęcego, np. mięsie i mleku. Wśród surowców roślinnych za bogate źródło tego pierwiastka można uznać:
- ziarna zbóż;
- kukurydzę;
- sałatę;
- szpinak;
- kapustę.
Kobalt przedostaje się do organizmu człowieka różnymi drogami: pokarmową, oddechową lub przez skórę. Może również zostać chirurgicznie wszczepiony do organizmu, ponieważ często jest składnikiem wszczepianych biomateriałów.
Wpływ kobaltu na zdrowie człowieka
Kobalt pełni w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim jest kluczowym elementem witaminy B12, czyli kobalaminy. Witamina ta odpowiada między innymi za prawidłowe wytwarzanie erytrocytów, czyli krwinek czerwonych. Jej niedobór jest jedną z przyczyn niedokrwistości. Jednocześnie kobalt wspiera syntezę kwasu foliowego.
Dodatkowo kobalt warunkuje tworzenie aminokwasów i niektórych białek osłonki mielinowej komórek nerwowych. Jest zatem niezwykle istotny w powstawaniu neuroprzekaźników, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i wszystkich innych układów organizmu.
Niedobór kobaltu
W związku z tym, że źródłem tego pierwiastka są przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, jego niedobór może wystąpić u osób stosujących diety wegańskie czy diety wegetariańskie. Także wszelkiego rodzaju choroby jelitowe (zwłaszcza związane z biegunkami, czy zmniejszonym wchłanianiem jelitowym) mogą być przyczyną niedoborów kobaltu.
Stan obniżonego stężenia kobaltu w organizmie objawia się niedokrwistością (ponieważ jednocześnie występuje niedobór witaminy B12) oraz zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie błony śluzowej żołądka. Dzienne zapotrzebowanie na kobalt jest minimalne, z tego względu przy urozmaiconej diecie i braku problemów zdrowotnych ciężko o wystąpienie niedoboru.
Alergia na kobalt
W populacji ogólnej alergia na kobalt występuje stosunkowo często. Szacuje się nawet, że może dotyczyć aż 8% mieszkańców Europy. Objawy mogą pojawić się zarówno po spożyciu kobaltu, jak również wyłącznie przy kontakcie skórnym, np. nosząc biżuterię zawierającą ten pierwiastek. Alergia kontaktowa występuje najczęściej u małych dzieci do 3. roku życia, znacznie rzadziej u osób dorosłych. Kontakt skóry z kobaltem może powodować rozsiane alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.
Natomiast w przypadku alergii pokarmowej zauważa się objawy takie jak refluks przełykowy, astma, suchość oczu i rzadziej bóle głowy. Niekiedy alergia manifestuje się nawet objawami natury psychicznej, np. skłonnością do depresji.
Warto wspomnieć również o narażeniu zawodowym na pyły tego pierwiastka. Pojawia się ono przy przewlekłej ekspozycji na dymy spawalnicze. Wiąże się z szybszym rozwojem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i rozedmy płucnej. Zwiększa się także ryzyko rozwoju wielu innych chorób płucnych, w tym pylicy i astmy oskrzelowej.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Żelazo
Suplement diety Spirulina + Żelazo w postaci tabletek został wytworzony z suszonych, sproszkowanych, mikroskopijnych alg, należących do gatunku Spirulina platensis. Stanowi źródło organicznie związanego, naturalnie pozyskanego żelaza. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sapota A., Darago A., Kobalt i jego związki nieorganiczne – w przeliczeniu na Co, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 3/2011.
- Langauer-Lewowicka H., Pawlas K., Rola kobaltu w ekosystemie – prawdopodobieństwo niepożądanego działania, Medycyna Środowiskowa, 4/2012.
- Lewicka E., Kobalt – wyjątkowy metal wielu zastosowań, Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 2/2007.
