Piperyna jest alkaloidem stanowiącym główny składnik pieprzu. To właśnie tej substancji przyprawa zawdzięcza swój ostry smak. Uznaje się, że kształtuje ona aż 98% ogólnego wrażenia ostrości w pieprzu. Piperyna przede wszystkim pobudza smak i zwiększa doznania smakowe, posiada tym samym wiele właściwości zdrowotnych.
Piperyna – podstawowe informacje
Zawartość piperyny w ziarnach pieprzu wynosi od około 3 g do 8 g na 100 g przyprawy i kumuluje się ona głównie w wierzchniej okrywie ziarna. Warto dodać, że obecność piperyny (choć w znacznie mniejszym stężeniu) stwierdzono również w liściach różanecznika krótkoowocowego i nasionach kopru ogrodowego.
Po raz pierwszy piperynę wyizolowano w 1819 roku, a dokonał tego duński chemik Hans Christian Orsted. Kolejne badania nad związkiem miały miejsce dopiero po II Wojnie Światowej.
Piperyna jest żółtą, krystaliczną substancją nierozpuszczalną w wodzie. Ogólna temperatura jej topnienia waha się między 128 a 130 stopni Celsjusza.
Piperyna – działanie
Jak wspomniano wcześniej, piperyna zwiększa doznania smakowe poprzez pobudzanie zakończeń czuciowych w przewodzie pokarmowym. Ponadto wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i polepsza trawienie. To właśnie dlatego pieprz jest jedną z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych przypraw na całym świecie. Biorąc pod uwagę wpływ na układ pokarmowy, piperyna wykazuje działanie przeciwbiegunkowe. Ponadto zwiększa biodostępność wielu suplementów diety, ponieważ wpływa na mechanizm kontrolowania biodostępności składników odżywczych dla komórek. Innymi słowy, powoduje lepsze przyswajanie substancji odżywczych, witamin oraz składników mineralnych, głównie selenu, witamin grupy B oraz beta-karotenu.
Piperyna należy do termogeników, czyli substancji usprawniających naturalny proces termogenezy organizmu. Dodatkowo substancje aktywujące termogenezę aktywują także rozpad tłuszczu zapasowego, ponieważ jest on podstawowym paliwem dla termogenezy.
Pozostałe właściwości piperyny:
- działa immunostymulująco;
- działa utleniająco;
- wspomaga namnażanie się melanocytów skóry u osób z bielactwem nabytym;
- poprawia ukrwienie tkanek;
- zwiększa diurezę;
- działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie;
- zmniejsza stężenie hormonów tarczycowych przy leczeniu nadczynności tarczycy;
- działa antynowotworowo.
Podsumowując, piperynę uważa się za prozdrowotny związek biologicznie czynny o wielokierunkowym działaniu.
Piperyna – zastosowanie
Wyizolowana piperyna może stanowić składnik leków i suplementów diety, zwiększając ich biodostępność oraz wzmacniając lecznicze działanie. Z kolei pieprz, z którego izoluje się tę substancję stanowi najpopularniejszą przyprawę o uniwersalnym zastosowaniu i ostrym, piekącym smaku. Dzięki obecności związków fenolowych ma silne działanie przeciwutleniające, co zapewnia większą trwałość potraw. Może więc być wykorzystywany jako substancja konserwująca.
Piperyna dostępna jest w aptekach, sklepach z suplementami diety i sklepach ze zdrową żywnością pod postacią tabletek, przy czym najskuteczniejsze są te z zawartością substancji przekraczającą 95%. Tabletki należy przyjmować zgodnie z zaleceniami na opakowaniu lub ulotce, a prawidłowo stosowane nie powodują skutków ubocznych.
Piperyna – przeciwwskazania
Spożycie pieprzu oraz piperyny w większości przypadków nie powoduje skutków ubocznych. Zrezygnować ze spożycia powinny osoby nadwrażliwe na pieprz oraz z podrażnioną śluzówką jelit i wrzodami żołądka. Piperyna nie powinna być przyjmowana także przez kobiety w ciąży, jednak wyłącznie z powodu braku odpowiednich badań w tym kierunku.
Przedawkowanie piperyny lub stosowanie jej przez osoby nadwrażliwe może spowodować nudności, dolegliwości bólowe brzucha oraz podrażnienie błon śluzowych układu pokarmowego.
Bibliografia
- Klimowicz A., Jeziorna M., Nowak A., Bielecka-Grzela S., Wpływ wybranych roślin na aktywność glikoproteiny P, Postępy Fitoterapii, 3/2011.
- Lipiak D., Bioperyna (piperyna) naturalny związek zwiększający dostępność biologiczną suplementów diety, Świat Przemysłu Farmaceutycznego, 2/2009.
- Newerli-Guz J., Zawartość piperyny w różnych rodzajach pieprzu dostępnych na rynku trójmiasta, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2011.
- Krzystanek A., Różańska D., Piperyna – związek biologicznie czynny, Problemy Higieny i Epidemiologii, 3/2018.
- Newerli-Guz J., Śmiechowska M., Ocena zawartości piperyny w czarnym pieprzu ziarnistym, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2009.
