Retinoidy

Retinoidy stanowią dość dużą grupę aktywnych biologicznie związków. Są analogami retinolu i noszą wspólną nazwę: witamina A. Do wspomnianej grupy zalicza się także retinol, retinal i kwas retinowy oraz ich metabolity i izomery. Retinoidy do dziś są najbardziej efektywnymi substancjami opóźniającymi procesy starzenia. Znajdują też szerokie zastosowanie w medycynie, zwłaszcza w dermatologii.

Retinoidy – charakterystyka

Podstawowa struktura cząsteczek retinoidów składa się z cyklicznej grupy terminalnej (pierścień β-jononu) oraz polienowego łańcucha bocznego zakończonego grupą polarną, który warunkuje ich właściwości chemiczne i funkcje biologiczne. Układ sprzężonych wiązań podwójnych łańcucha polienowego odpowiada za barwę retinoidów – od żółtej przez pomarańczową, aż do czerwonej. W fizjologii wyróżnia się 3 generacje retinoidów:

• I – retinoidy naturalne (retinol i jego metabolity, retinal, tretinoina, alitretinoina, izotretinoina) działające nieselektywnie;
• II – retinoidy monoaromatyczne oraz syntetyczne analogi witaminy A (etretinat i acitretina);
• III – retinoidy poliaromatyczne, wyróżniające się selektywnym działaniem receptorowym (adapalen, beksaroten i tazaroten).

Dzienne zapotrzebowanie organizmu człowieka na witaminę A wynosi około 700-900 μg i jest większe u dzieci w okresie wzrostu organizmu. Retinol powinien być dostarczany wraz z pożywieniem w postaci nieaktywnej prowitaminy β-karoten lub estrów retinylu. β-karoten zostaje poddany metabolizowaniu w jelicie cienkim z udziałem monooksygenaz, wskutek czego powstaje retinal.

Retinoidy – źródła

Bogatymi źródłami pokarmowymi retinoidów są m.in.:

• jajka;
• marchewki;
• dynie;
• melony;
• pomidory;
• mięso i ryby;
• sery;
• mleko;
• zielone warzywa liściaste, w tym szpinak i sałata;
• brokuły;
• melony;
• pomarańcze;
• nektarynki.

I wiele innych. Przyjmuje się, że najlepiej przyswajalne retinoidy znajdują się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Popularnością cieszą się też leki na bazie retinoidów czy kosmetyki z dodatkiem tych związków.

Retinoidy w medycynie

Retinoidy hamują podziały komórkowe przy nadmiernej proliferacji oraz przyspieszają ten proces, gdy zachodzi on zbyt wolno. Mają zdolność modulowania odpowiedzi immunologicznej. Wykorzystuje się je w terapii następujących problemów zdrowotnych:
trądzik pospolity i trądzik różowaty;

• choroby rozrostowe, np. rogowiak kolczystokomórkowy;
• brodawki płaskie;
• toczeń rumieniowaty układowy;
• skóra pergaminowa i skóra barwnikowa;
• rogowacenie słoneczne;
• choroba Dariera;
• rybia łuska;
• łuszczyca;
• liszaj płaski;
• łupież czerwony mieszkowy.

Odgrywają kluczową rolę podczas wzrostu włosów, paznokci, kości czy tworzenia szkliwa nazębnego. Regulują rozłożenie melaniny w skórze oraz przyspieszają gojenie się ran, również tych przewlekłych i trudnych. Warto pamiętać, że w trakcie kuracji retinoidami należy maksymalnie unikać ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne oraz zrezygnować z kosmetyków zawierających kwasy AHA i BHA.

Retinoidy w kosmetologii

Retinoidy wykorzystuje się do produkcji rozmaitych kosmetyków (kremów, maseczek, serum) głównie ze względu na działanie korygujące i anti-aging. Opóźniają starzenie się skóry, wygładzają ją i przywracają młodzieńczy blask, jednocześnie wyrównując koloryt. W naskórku normalizują proces keratynizacji, czyli rogowacenia. Ze względu na właściwości złuszczające są cenionym składnikiem peelingów. Stymulują powstawanie nowych włókien kolagenowych i włókien elastynowych, a także stymulują tworzenie się nowych naczyń krwionośnych, dzięki czemu skóra jest lepiej dotleniona i odżywiona.

Olej z czarnuszki Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kaźmierska A., Bolesławska I., Przysławski J., Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie ich skutkom ubocznym, Hygeia Public Health, 3/2019.
2. Marona H., Gunia A., Pękala E., Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania, Farmakologia Polska, 3/2010.
3. Glenc-Ambroży M., Retinoidy w profilaktyce fotostarzenia, Aesthetic Cosmetology and Medicine, 6/2020.
4. Czarnota A., Retinoidy. mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna, 4/2018.