Uczulenie na słońce to potoczne sformułowanie wykorzystywane w odniesieniu do rozmaitych zmian skórnych wywołanych ekspozycją na promieniowanie UV. Tego typu dolegliwości zalicza się do grona fotodermatoz, czyli nadwrażliwości na to promieniowanie. Reakcje fototoksyczne powstają wskutek uszkodzenia tkanek przez substancje aktywne na światło.
Uczulenie na słońce – przyczyny
W zależności od przyczyn wyróżniamy następujące fotodermatozy:
- idiopatyczne – ich przyczyny nie są znane. Przykładem jest choćby wielopostaciowa osutka świetlna, pokrzywka słoneczna czy świerzbiączka letnia;
- egzogenne – spowodowane czynnikami zewnętrznymi. Do ich rozwoju niezbędna jest obecność substancji fotouczulających. Przyczynami są więc: przyjmowanie niektórych leków, stosowanie kosmetyków, picie naparów ziołowych i soków roślinnych;
- endogenne – uwarunkowane genetycznie bądź mające związek z chorobami. Przykładowe przyczyny endogenne: niedobór witamin (zwłaszcza witaminy z grupy B), porfiria, pelagra.
Z kolei do grona substancji o działaniu fotouczulającym zaliczamy przede wszystkim następujące:
- psoraleny;
- niektóre antybiotyki, np. tetracykliny;
- NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne);
- leki moczopędne;
- chemiczne filtry przeciwsłoneczne, np. pochodne kwasu p-aminobenzoesowego;
- olejki eteryczne (zwłaszcza olejek cedrowy, olejek lawendowy, olejek cytrynowy, olejek waniliowy, olejek sandałowy, a także kosmetyki zawierające wyciągi z tych roślin);
- retinoidy;
- dziurawiec;
- nawłoć;
- rumianek pospolity;
- krwawnik;
- nagietek lekarski.
I wiele innych. Należy pamiętać, że choroby, które nasilają się pod wpływem ekspozycji na słońce, nie są uczuleniem na nie. Przykładami takich chorób są m.in.:
- toczeń rumieniowaty układowy;
- zapalenie skórno-mięśniowe;
- choroba Dariera.
Uczulenie na słońce – objawy
Przede wszystkim należy odróżnić reakcję fototoksyczną od reakcji fotoalergicznej. Reakcja fototoksyczna jest przewidywalna, występuje u wszystkich osób eksponowanych. Do wywołania objawów niezbędne są 2 czynniki, czyli duże dawki promieniowania słonecznego oraz fotosensybilizator. Reakcje przebiegają bez udziału układu odpornościowego, a uszkodzone komórki są sygnałem do wytworzenia czynników reakcji zapalnej. Objawy występują bezpośrednio po kontakcie skóry z promieniami słonecznymi lub po kilku godzinach od ekspozycji. Przypominają oparzenie słoneczne – pojawia się rumień, obrzęk, rozległe pęcherze (czemu towarzyszy uczucie pieczenia). Zmiany skórne mogą pozostawiać trwałe przebarwienia.
Natomiast reakcja fotoalergiczna nie jest przewidywalna i występuje wyłącznie u osób predysponowanych. Występuje stosunkowo rzadko, a do wywołania objawów potrzebne są niewielkie dawki promieniowania i fotoalergenu. Reakcje te przebiegają z zaangażowaniem układu immunologicznego. Objawy pojawiają się po 24-48 godzinach od ekspozycji na słońce, a w niektórych przypadkach nawet po kilku tygodniach. Zmiany skórne przypominają fotoalergiczny wyprysk kontaktowy (grudki, świąd) zarówno w miejscach eksponowanych na słońce, jak i osłoniętych. Pacjent odczuwa silny świąd skóry.
Zobacz również: Alergia na pyłki.
Uczulenie na słońce – leczenie
W leczeniu fotodermatoz najczęściej stosuje się: beta-karoten, fotochemioterapię PUVA, hartowanie poprzez UVB, środki promieniochronne, leki przeciwhistaminowe, w stanach ostrych Prednizon (o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwalergicznych). Preparaty steroidowe powinny być ostatecznością ze względu na liczne działania niepożądane. Uzupełniająco stosuje się preparaty doustne i miejscowe zawierające wapń i witaminę C. Chłodne okłady przynoszą skórze ulgę i zmniejszają intensywność objawów. Można je wykonywać np. z soli fizjologicznej i wodnego roztworu kwasu bornego.
Wszystkie powyższe metody działają jednak objawowo. Nie ma skutecznej i sprawdzonej metody całkowitego, przyczynowego wyleczenia uczulenia na słońce. Zaleca się więc unikanie nadmiernej ekspozycji na nie, stosowanie kremów z filtrami UV oraz wzmacnianie odporności i dbanie o zbilansowaną, zdrową dietę. Wychodząc na zewnątrz, należy unikać kremów, maści i kosmetyków mogących zawierać substancje fotouczulające.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Muzykiewicz A., Nowak A., Klimowicz A., Florkowska K., Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2017.
- Galas N., Fotodermatozy – „uczulenia na słońce”, Kosmetologia Estetyczna, 4/2015.
- Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna, 3/2017.
