Oparzenia słoneczne dotyczą uszkodzenia skóry oraz zlokalizowanych pod nią naczyń krwionośnych, co wiąże się z nadmierną, zbyt długą ekspozycją ciała na promieniowanie UV. W efekcie skóra staje się obrzęknięta, zaczerwieniona, zaczyna boleć i piec. Stan ten już jednorazowo jest niebezpieczny i zwiększa ryzyko raka skóry (czerniaka).
Oparzenia słoneczne – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną oparzeń słonecznych jest nadmierna lub zbyt długa ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne, a dokładniej na promieniowanie UVB. Mechanizm powstawania dolegliwości został dobrze poznany. Wskutek promieniowania UVB dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych w warstwie brodawkowatej i uwalniania hormonów tkankowych oraz czynników reakcji zapalnej. Jest to odruch obronny organizmu, któremu nie sposób zapobiec, wychodząc na słońce bez odpowiedniego zabezpieczenia skóry. W efekcie tworzą się zmiany na poziomie naskórka i skóry, czego konsekwencją są charakterystyczne objawy oparzenia słonecznego.
Do mediatorów odgrywających kluczową rolę w oparzeniu słonecznym należą prostaglandyny. Ich inhibitory (np. indometacyna i aspiryna) mogą hamować rozwój rumienia przez zmianę stopnia uszkodzenia keratynocytów. W konsekwencji uszkodzenia keratynocytów dochodzi do uwalniania cytokin, w tym TNF-α i IL-6, które z kolei przyczyniają się do uwalniania białek ostrej fazy, takich jak białko C-reaktywne. Odpowiada ono za objawy ogólnego złego samopoczucia, towarzyszące oparzeniu słonecznemu.
Oparzenie słoneczne – objawy
Po upływie około 4-6 godzin od nadmiernej ekspozycji ciała na promieniowanie słoneczne pojawia się rumień, którego najintensywniejsze nasilenie obserwuje się po 12-24 godzinach. Na początku przebiega on z obrzękiem, uczuciem gorąca i ogólnym złym samopoczuciem. Po około 3 dniach silny rumień zaczyna ustępować, a na jego miejsce pojawiają się pęcherze i złuszczanie naskórka. Jeśli oparzenie ma charakter bardzo łagodny, zaczerwienienie przemienia się w brązowe zabarwienie skóry, czyli opaleniznę. Pomijany jest etap pęcherzy i złuszczania naskórka. Natomiast w cięższych postaciach oparzenia słonecznego lub gdy zajmuje ono większą powierzchnię ciała, obserwuje się objawy ogólne, takie jak bóle głowy, wymioty, nudności, gorączka, osłabienie. Omawiając dolegliwość dokładniej, wyróżnia się 3 stopnie oparzeń słonecznych:
- I – dotyczy wyłącznie zewnętrznej warstwy skóry, która po 2-3 dniach zaczyna się złuszczać. Nie pojawiają się pęcherze;
- II – oparzenie obejmuje naskórek oraz skórę właściwą. Pojawia się obrzęk, pęcherz wypełniony płynem surowiczym. Może towarzyszyć temu częściowa martwica naskórka. Gojenie trwa do 6 tygodni;
- III – oparzenie obejmuje naskórek, skórę właściwą, tkankę podskórną, nerwy. Skóra nie reaguje na dotyk. Stan ten wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Warto zaznaczyć, że nie ma bezpiecznej dawki promieniowania słonecznego w przypadku opalania się. Każde opalanie (także w solarium) uznawane jest za szkodliwe. Aby dostarczyć skórze odpowiedniej ilości światła do produkcji witaminy D3 oraz aby wspierać zdrowie i samopoczucie wystarczy 20-minutowa codzienna ekspozycja ciała na słońce, jednak pomijając godziny jego najintensywniejszego świecenia (11:00-15:00). Wówczas wystarczy odsłonić przedramiona, twarz i podudzia. Każde dłuższe opalanie się może przynieść więcej szkód, niż pożytku.
Jak zapobiegać oparzeniom słonecznym?
Aby uniknąć oparzeń słonecznych, należy unikać przebywania na silnym słońcu latem w godzinach 11:00:15:00, a wychodząc z domu (bez względu na porę roku), warto aplikować na skórę krem z filtrem UV. Jesienią i wiosną może być to krem SPF 15 lub 20, zaś zimą i latem – SPF 30 lub 50+. Planując dłuższe przebywanie na zewnątrz, kremowanie skóry powtarza się co 2-3 godziny lub każdorazowo po wyjściu z wody (takie kremy nie są wodoodporne). Jednocześnie należy pamiętać o zakładaniu kapelusza i okularów przeciwsłonecznych, aby chronić głowę i oczy. Ważne jest nawadnianie, organizm może potrzebować nawet 2,5-3 l wody w zależności od czasu przebywania na słońcu. Zaleca się unikanie ekspozycji na promieniowanie UV po zastosowaniu maści czy kosmetyków fotouczulających.
Zobacz również: Ochrona przeciwsłoneczna.
Oparzenia słoneczne – leczenie
Przy oparzeniach słonecznych I i przeważnie też II stopnia wystarczy postępowanie domowe. Obejmuje stosowanie chłodnych kompresów (dobrze sprawdzić się może okład z naturalnej, schłodzonej maślanki), picie dużej ilości płynów (nie wliczając w to alkoholu) z elektrolitami, a także stosowanie pianek zawierających D-pantenol. W oparzeniach II stopnia konieczne bywa, użycie maści z hydrokortyzonem. Oparzenia III stopnia zawsze wymagają fachowej pomocy lekarskiej, a niekiedy nawet hospitalizacji.
Polecane produkty:
|
Kolagen do picia
Kolagen do picia w proszku to naturalny suplement diety o smaku porzeczkowym. Opatentowana formuła Peptiplus sprawia, że biodostępność w organizmie jest na bardzo wysokim poziomie. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Stworzyliśmy dla Państwa najwyższej jakości i z najprostszym, a co najważniejsze naturalnym składem kwas hialuronowy na stawy i skórę. Jest on pozyskiwany w pełni naturalnie i otrzymywany na drodze biofermentacji roślinnej. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Matusiak Ł., Baran E., Oparzenia słoneczne – problem wciąż aktualny, Medycyna po Dyplomie, 7/2007.
- Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H., Dermatologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
