Metabolizm

Metabolizm to pojęcie odnoszące się do całokształtu przemiany materii i energii, co zachodzi każdego dnia w organizmie człowieka (ale również zwierząt i roślin). Zjawisko to dzieli się na anabolizm (procesy tworzenia) oraz katabolizm (procesy rozpadu). We wszystkich komórkach zachodzą niezliczone reakcje chemiczne, dzięki którym możliwe jest utrzymanie aktywności życiowej tych struktur, przejawiającej się wzrostem, ruchem, przetrwaniem, regeneracją, rozmnażaniem i reagowaniem na bodźce. Właśnie te reakcje chemiczne nazywa się ogólnie metabolizmem.

Metabolizm

Co to jest metabolizm?

Zgodnie z definicją metabolizm to całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących im przemian energii, zachodzących w komórkach żywych organizmów – roślin, zwierząt, ludzi, a nawet bakterii. Reakcje chemiczne to inaczej przemiana jednych substancji, zwanych substratami, w inne substancje, zwane produktami. Istotą całego procesu jest przemiana substancji o określonych właściwościach w inne substancje o nowych właściwościach. Jak wspomniano wcześniej, wyróżnia się:

  • anabolizm – czyli tzw. reakcje anaboliczne. To takie procesy, w trakcie których dochodzi do powstania bardziej złożonych związków chemicznych ze związków prostszych. Charakterystycznymi, klasycznymi przykładami są tu np.: gojenie się ran, synteza glikogenu z cząsteczek glukozy, synteza białek z mniejszych aminokwasów. Tego typu procesy wymagają nakładu energii w postaci ATP;
  • katabolizm – czyli tzw. reakcje rozpadu (lub rozkładu). To takie procesy, w przebiegu których miejsce ma rozpad bardziej złożonych związków chemicznych na prostsze struktury, pojedyncze związki i cząsteczki. W trakcie uwalniana jest energia w postaci ATP, można więc powiedzieć, że jest jednym z produktów końcowych. Przykładami katabolizmu są m.in.: rozkład glukozy w trakcie glikolizy, oddychanie komórkowe zachodzące w mitochondriach bądź rozpad białek na aminokwasy w procesie trawienia.

Inna nazwa metabolizmu może brzmieć „przemiana materii”. Innymi słowy są to wszystkie reakcje, zarówno prowadzące do powstawania, jak i degradacji związków chemicznych, dzięki którym organizmy mogą żyć, rozwijać się, funkcjonować. Zarówno anabolizm, jak i katabolizm ma bardzo ważne znaczenie.

Znaczenie metabolizmu

Metabolizm w organizmie człowieka przekształca dostarczane wraz z pokarmem składniki odżywcze w energię niezbędną do pracy wszystkich komórek. Ta zaś zużywana jest między innymi w trakcie pracy mięśni (bieganie, skakanie, chodzenie, prace manualne, bicie serca itd.), oddychania, aktywności mózgu, trawienia i wielu innych procesów biologicznych. Nawet tych, o których nie mówi się tak często, jak np. utrzymywanie stałej temperatury ciała czy produkcja hormonów przez komórki endokrynne. Procesy anaboliczne wliczane w metabolizm pozwalają na prawidłowe gojenie się ran, odbudowę tkanek po urazach i operacjach, wzrost organizmu, co jest kluczowe zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży.

Metabolizm odpowiada jednak również za detoksykację organizmu, czyli usuwanie z niego zbędnych, szkodliwych produktów przemiany materii. Tym samym wspiera czynność płuc, wątroby i nerek. Dzięki metabolizmowi organizm reguluje poziom cukru we krwi, utrzymuje odpowiedni poziom hormonów, równoważy ilość soli, wody i wspiera właściwe pH krwi. Można więc podsumować, że wszystkie reakcje w komórkach (od syntezy DNA, po przewodzenie impulsów nerwowych) zależą od prawidłowego metabolizmu.

Zobacz również: Oczyszczanie organizmu.

Co wpływa na metabolizm?

Metabolizm każdego człowieka może być różny, a wpływ na to ma wiele czynników. Począwszy od tych indywidualnych (predyspozycje genetyczne, na które nie mamy wpływu), kończąc na tych związanych ze stylem życia. Warto zaznaczyć, że metabolizm zwalnia po około 30.-40. roku życia, wskutek czego fizjologicznie maleć może masa mięśniowa na rzecz tkanki tłuszczowej. Wówczas szczególnie należy przyłożyć się do systematycznej aktywności fizycznej i zdrowego trybu życia. Mężczyźni z reguły mają szybszy metabolizm niż kobiety. Ponadto mięśnie „zużywają” więcej energii niż tłuszczu, nawet w spoczynku. Dlatego im więcej mięśni ma organizm (są one większe, wytrenowane), tym szybszy metabolizm.

Metabolizm zwalnia u osób prowadzących siedzący tryb życia, z nadwagą i otyłych, stosujących głodówki i bardzo restrykcyjne diety (z nieodpowiednią, zbyt małą podażą kalorii), śpiących niewystarczającą ilość godzin na dobę, silnie stresujących się. Wolny metabolizm obserwuje się ponadto u pacjentów z niedoczynnością tarczycy.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
  2. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.

Może Cię zainteresować

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *