Fotoalergeny to substancje, które po ekspozycji na promieniowanie słoneczne wywołują nadmierną reakcję organizmu człowieka, czyli reakcję alergiczną. Mogą być przez daną osobę spożyte lub naniesione bezpośrednio na ciało, np. w formie kremu czy mgiełki zapachowej. Co ważne, reakcja alergiczna po ich zastosowaniu występuje u osób predysponowanych, a nie u każdego, co odróżnia reakcję fotoalergiczną od reakcji fototoksycznej (występującej u każdego, także zdrowego człowieka).
Fotoalergeny – jak działają?
Mechanizm pojawiania się reakcji fotoalergicznych wiąże się z przekształceniem egzogennej substancji w alergen lub w hapten (drobnocząsteczkowa substancja, zdolna do wywołania uczulenia), który powstaje w przebiegu reakcji fotochemicznej wymagającej dostarczenia energii z zewnątrz. Taką energią jest w tym przypadku promieniowanie słoneczne. Wskutek oddziaływania substancji fotouczulających tworzą się zmiany skórne określane jako fotoalergiczny wyprysk kontaktowy. Objawy w postaci grudek z towarzyszącym świądem skóry pojawiają się zazwyczaj już po upływie 24-48 godzin od ekspozycji na promienie ultrafioletowe, przy czym są najintensywniej wyrażone na odsłoniętych częściach ciała.
Zobacz również: Uczulenie na słońce.
Fotoalergen łączy się z białkami skóry, wskutek czego tworzy się hapten. Hapten następnie łączy się z białkami skóry, tworząc kompletny antygen. Efektem tej reakcji jest wytworzenie przeciwciał, a następnie reakcja antygen-przeciwciało. Ostatecznie skutkuje to uszkodzeniem komórki. Reakcje wywoływane są ekspozycją na promieniowania UVA o szerokim spektrum.
Fotoalergeny – przykłady
Najlepiej poznane grupy fotoalergenów to:
- seskwiterpeny laktonowe – substancje występujące w wielu roślinach, np.: z rodziny Compositae (dalia, chryzantema, arnika, nawłoć, słonecznik, rumianek, stokrotka, krwawnik, nagietek, wrotycz, bylica pospolita, również sałata i cykoria);
- diallilodisiarczek znajdujący się w dużych ilościach czosnku;
- składniki filtrów słonecznych, zwłaszcza dibenzoylmetany, benzofenony, pochodne kwasu paraaminobenzoesowego (PABA) oraz cynamoniany;
- środki zapachowe, np. 6-metylokumaryny, piżmo ambretowe, aldehyd cynamonowy;
- konserwanty – bitionol, diglukonian chlorheksydyny;
- niektóre leki – pochodne fenotiazyny (chloropromazyna, prometazyna), niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), pochodne dibenzocykloheptadienu (np. amitryptylina);
- psoralen (furanokumaryna) – naturalny związek występujący w wielu roślinach, takich jak np. barszcz Sosnowskiego, pasternak zwyczajny, seler, marchew zwyczajna, aminek większy, pietruszka zwyczajna, koper, arcydzięgiel;
- dziurawiec, dziegcie;
- barwniki – w szczególności róż bengalski, antrachinon, eozyna, błękit metylenowy;
- niektóre olejki eteryczne – np. olejek bergamotowy, olejek cedrowy, olejek sandałowy, olejek cytrusowy;
- związki stosowane jako substancje promieniochronne, np. 2-etoksyetylo-p-metoksycynamonian.
Kluczowym czynnikiem umożliwiającym zastosowanie odpowiedniego leczenia jest skuteczne zidentyfikowanie substancji fototoksycznej lub fotoalergicznej.
Reakcja fotoalergiczna – jak wygląda?
Reakcja wywołana fotoalergenami ma dość charakterystyczny przebieg. Pierwsze objawy pojawiają się nawet po 24-48 godzinach i przypominają fotoalergiczny wyprysk kontaktowy (grudki, świąd) w miejscach eksponowanych i osłoniętych. Mogą przekształcić się w trwałą postać nadwrażliwości na światło, czemu nierzadko towarzyszy świąd. Brak jest możliwości przewidzenia reakcji fotoalergicznej przed wystąpieniem objawów u danej osoby. Problem pojawia się jedynie u osób predysponowanych.
Polecane produkty:
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... | |
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna, 3 / 2017 / vol. 6.
- Muzykiewicz A., Nowak A., Klimowicz A., Florkowska K., Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2017.