Fotoalergeny

Fotoalergeny to substancje, które po ekspozycji na promieniowanie słoneczne wywołują nadmierną reakcję organizmu człowieka, czyli reakcję alergiczną. Mogą być przez daną osobę spożyte lub naniesione bezpośrednio na ciało, np. w formie kremu czy mgiełki zapachowej. Co ważne, reakcja alergiczna po ich zastosowaniu występuje u osób predysponowanych, a nie u każdego, co odróżnia reakcję fotoalergiczną od reakcji fototoksycznej (występującej u każdego, także zdrowego człowieka).

Fotoalergeny

Fotoalergeny – jak działają?

Mechanizm pojawiania się reakcji fotoalergicznych wiąże się z przekształceniem egzogennej substancji w alergen lub w hapten (drobnocząsteczkowa substancja, zdolna do wywołania uczulenia), który powstaje w przebiegu reakcji fotochemicznej wymagającej dostarczenia energii z zewnątrz. Taką energią jest w tym przypadku promieniowanie słoneczne. Wskutek oddziaływania substancji fotouczulających tworzą się zmiany skórne określane jako fotoalergiczny wyprysk kontaktowy. Objawy w postaci grudek z towarzyszącym świądem skóry pojawiają się zazwyczaj już po upływie 24-48 godzin od ekspozycji na promienie ultrafioletowe, przy czym są najintensywniej wyrażone na odsłoniętych częściach ciała.

Zobacz również: Uczulenie na słońce.

Fotoalergen łączy się z białkami skóry, wskutek czego tworzy się hapten. Hapten następnie łączy się z białkami skóry, tworząc kompletny antygen. Efektem tej reakcji jest wytworzenie przeciwciał, a następnie reakcja antygen-przeciwciało. Ostatecznie skutkuje to uszkodzeniem komórki. Reakcje wywoływane są ekspozycją na promieniowania UVA o szerokim spektrum.

Fotoalergeny – przykłady

Najlepiej poznane grupy fotoalergenów to:

  • seskwiterpeny laktonowe – substancje występujące w wielu roślinach, np.: z rodziny Compositae (dalia, chryzantema, arnika, nawłoć, słonecznik, rumianek, stokrotka, krwawnik, nagietek, wrotycz, bylica pospolita, również sałata i cykoria);
  • diallilodisiarczek znajdujący się w dużych ilościach czosnku;
  • składniki filtrów słonecznych, zwłaszcza dibenzoylmetany, benzofenony, pochodne kwasu paraaminobenzoesowego (PABA) oraz cynamoniany;
  • środki zapachowe, np. 6-metylokumaryny, piżmo ambretowe, aldehyd cynamonowy;
  • konserwanty – bitionol, diglukonian chlorheksydyny;
  • niektóre leki – pochodne fenotiazyny (chloropromazyna, prometazyna), niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), pochodne dibenzocykloheptadienu (np. amitryptylina);
  • psoralen (furanokumaryna) – naturalny związek występujący w wielu roślinach, takich jak np. barszcz Sosnowskiego, pasternak zwyczajny, seler, marchew zwyczajna, aminek większy, pietruszka zwyczajna, koper, arcydzięgiel;
  • dziurawiec, dziegcie;
  • barwniki – w szczególności róż bengalski, antrachinon, eozyna, błękit metylenowy;
  • niektóre olejki eteryczne – np. olejek bergamotowy, olejek cedrowy, olejek sandałowy, olejek cytrusowy;
  • związki stosowane jako substancje promieniochronne, np. 2-etoksyetylo-p-metoksycynamonian.

Kluczowym czynnikiem umożliwiającym zastosowanie odpowiedniego leczenia jest skuteczne zidentyfikowanie substancji fototoksycznej lub fotoalergicznej.

Reakcja fotoalergiczna – jak wygląda?

Reakcja wywołana fotoalergenami ma dość charakterystyczny przebieg. Pierwsze objawy pojawiają się nawet po 24-48 godzinach i przypominają fotoalergiczny wyprysk kontaktowy (grudki, świąd) w miejscach eksponowanych i osłoniętych. Mogą przekształcić się w trwałą postać nadwrażliwości na światło, czemu nierzadko towarzyszy świąd. Brak jest możliwości przewidzenia reakcji fotoalergicznej przed wystąpieniem objawów u danej osoby. Problem pojawia się jedynie u osób predysponowanych.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna, 3 / 2017 / vol. 6.
  2. Muzykiewicz A., Nowak A., Klimowicz A., Florkowska K., Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2017.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

0

Twój koszyk jest pusty

Brak produktów w koszyku.