Kwas palmitynowy to organiczny związek chemiczny zaliczany do grona nasyconych kwasów tłuszczowych. Występuje w postaci estrów glicerynowych w olejach (szczególnie w oleju palmowym, stąd jego nazwa) oraz tłuszczach roślinnych i zwierzęcych. Przyjmuje się, że jest najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie kwasem tłuszczowym.
Co to jest kwas palmitynowy?
Kwas palmitynowy jest białą substancją o stałej konsystencji. Posiada wzór sumaryczny C15H31COOH (rzadziej zapisuje się go jako C16H32O2). Topi się w temperaturze około 63 stopni Celsjusza i wykazuje bardzo dobrą rozpuszczalność w alkoholu etylowym i eterze, przy braku rozpuszczalności w wodzie. Jego sole: sodową (palmitynian sodu) i potasową (palmitynian potasu) wykorzystuje się szeroko w przemyśle, np. do produkcji mydeł. Kwas palmitynowy pozyskuje się najczęściej z tłuszczów za pomocą procesów zmydlania, a także hydrolizy tłuszczów.
Kwas palmitynowy – właściwości zdrowotne
W odpowiednich ilościach kwas palmitynowy jest bardzo ważny dla zachowania prawidłowej czynności ludzkiego organizmu. Uczestniczy bowiem w regulacji wydzielania hormonów, przekazywaniu sygnałów między komórkami i w reakcjach układu immunologicznego. Zdecydowanie częściej obserwuje się jednak jego nadmiar w organizmie, co wiąże się głównie z nieodpowiednią dietą.
Wysokie spożycie kwasu palmitynowego podnosi poziom cholesterolu LDL we krwi, którego nadmiar przyczynia się do tworzenia się złogów w naczyniach krwionośnych. Blaszki miażdżycowe narastają, blokując sprawny przepływ krwi przez naczynia, a konsekwencji czego rozwija się miażdżyca (także miażdżyca tętnic wieńcowych, co zwiększa ryzyko zawału serca). Cholesterol LDL w nadmiarze przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, otyłości, depresji i spadku odporności. Zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem dla naszego zdrowia jest zamiana nasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. właśnie kwasu palmitynowego) na nienasycone kwasy tłuszczowe (z rodziny Omega 3 i Omega 6). Znaleźć je można w największych ilościach w tłoczonych na zimno olejach roślinnych, orzechach, rybach czy algach morskich.
Zastosowanie kwasu palmitynowego
Kwas palmitynowy wykorzystywany jest m.in. jako surowiec do produkcji popularnego mydła. To właśnie sole kwasu palmitynowego – palmitynian sodu i palmitynian potasu – są podstawowym składnikiem mydeł. Używa się go też do tworzenia środków pomocniczych (hydrofobizujących) dla przemysłu tekstylnego czy olejów smarowych.
Choć w codziennej diecie kwas palmitynowy niekoniecznie jest pożądany, w kosmetyce znajduje szereg wartościowych zastosowań. Działa bardzo dobrze jako emulgator, ponieważ ułatwia osiągnięcie pożądanej konsystencji produktu. Jest cenionym emolientem, tworzącym na powierzchni naskórka warstwę okluzyjną, chroniącą przed nadmiernym odparowywaniem wody ze skóry i tym samym utrzymującą odpowiednie nawilżenie skóry. Znaleźć go można zwłaszcza w kremach i kosmetykach dedykowanych posiadaczom skóry suchej, dojrzałej i zniszczonej. Kwas palmitynowy działa natłuszczająco i zmiękczająco. Należy jedynie pamiętać, że jest składnikiem komedogennym – może przyczyniać się do tworzenia zaskórników.
Czy kwas palmitynowy jest bezpieczny?
Kwas palmitynowy jest bezpiecznym składnikiem kosmetyków – nie wywołuje podrażnień skóry i reakcji alergicznych. Jako składnik diety także nie wykazuje toksyczności, jednak powinien być spożywany z umiarem. W nadmiernych ilościach prowadzi do wzrostu stężenia cholesterolu we krwi i szeregu konsekwencji zdrowotnych z tym związanych.
Polecane produkty:
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Piętka K., Krótka K., Krzymański J., Możliwości modyfikowania składu kwasów tłuszczowych w nasionach rzepaku ozimego podwójnie ulepszonego poprzez selekcję w populacji linii wsobnych, Rośliny Oleiste, XXIV/2003.
- Kowalska M., Aljewicz M., Mroczek E., Cichosz G., Olej palmowy – tańsza i zdrowsza alternatywa, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2012.
- Zielińska A., Nowak I., Kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych i ich znaczenie w kosmetyce, Chemik, 2/2014.
- Tarkowski A., Kowalczyk M., Zawartość tłuszczów i wybranych kwasów tłuszczowych w czekoladach, Roczniki PZH, 1/2007.