Tłuszcze nienasycone pod względem chemicznym są estrami glicerolu i wyższych kwasów karboksylowych. Posiadają wiązania wielokrotne między atomami węgla w resztach kwasowych. Nie są produkowane przez organizm człowieka, jednak mimo tego są dla niego niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Dlatego należy dostarczać je wraz z dietą.
Kwasy tłuszczowe – czym są?
Kwasy tłuszczowe otrzymuje się przede wszystkim drogą hydrolizy tłuszczów naturalnych. Są one alifatycznymi monokarboksylowymi kwasami o nierozgałęzionych łańcuchach węglowych. Mogą być nasycone lub nienasycone. Kwasy, które posiadają ponad 10 atomów węgla w cząsteczce, nazywa się wyższymi kwasami tłuszczowymi. Nasycone kwasy tłuszczowe mogą być produkowane przez organizm człowieka (podobnie jak cholesterol). Ich nadmierne spożycie jest sporym problemem populacji XXI wieku niemal na całym świecie. Nadmiar nasyconych kwasów tłuszczowych w organizmie przyczynia się do nadwagi, otyłości, chorób metabolicznych i chorób sercowo-naczyniowych. Głównym źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych są:
- mięsa;
- fast-foody;
- smażone dania;
- słodycze.
Organizm człowieka jest w stanie wytworzyć jednonienasycone kwasy tłuszczowe Omega 9, jednak kwasy Omega 3 i Omega 6 należy dostarczać wraz z dietą.
Co to są tłuszcze nienasycone?
Kwasy tłuszczowe nienasycone określa się skrótem NNKT. Zalicza się do nich kwasy tłuszczowe:
- Omega 6 – zawierają przynajmniej 2 wiązania nienasycone, przy czym jedno znajduje się przy C6 licząc od końca łańcucha węglowodorowego. Przykładami są: kwas gamma-linolenowy (GLA), kwas arachidonowy (AA), kwas linolowy (LA);
- Omega 3 – ostatnie wiązanie podwójne w łańcuchu węglowym znajduje się przy C3 licząc od końca łańcucha węglowodorowego. Przykładami są: kwas linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA), kwas dokozaheksaenowy (DHA);
- Omega 9 – ostatnie wiązanie podwójne znajduje się przy dziewiątym od końca atomie węgla łańcucha węglowodorowego. Przykładami są: kwas oleinowy, kwas elaidynowy.
Kwasy tłuszczowe, które budują tłuszcze nienasycone, występują w ciekłym stanie skupienia, gdyż obecność w łańcuchu węglowym wiązań podwójnych znacznie obniża temperatury ich topnienia. Właśnie dlatego tłuszcze nienasycone mają w większości przypadków ciekły stan skupienia, są to głównie oleje roślinne.
Tłuszcze nienasycone – źródła
Najlepszymi źródłami tłuszczów nienasyconych są ryby (zwłaszcza tłuste ryby morskie), algi (Spirulina, Chlorella), owoce morza, oleje roślinne (np. olej lniany, olej z czarnuszki siewnej, olej rzepakowy, olej sojowy, oliwa z oliwek itd.), a także nasiona i orzechy. Warto zaznaczyć, że kwasy tłuszczowe nienasycone można suplementować. Jest to wręcz rekomendowane seniorom, kobietom ciężarnym, karmiącym piersią i planującym ciążę, osobom aktywnym fizycznie, z obniżoną odpornością oraz dbającym o swoje zdrowie. W szczególności warto rozważyć suplementacje kwasów Omega 3, których podaż jest niewystarczająca.
Zalecany stosunek spożycia kwasów tłuszczowych Omega 3 do Omega 6 powinien mieścić się w przedziale 1:1 do 5:1 (z przewagą dla Omega 3). Zalecane spożycie Omega 9 nie zostało ustalone.
Zobacz również: Kwasy Omega 3-6-9.
Tłuszcze nienasycone – właściwości zdrowotne
Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe odpowiadają za wiele funkcji organizmu. Poprawiają odporność, dlatego ich spożycie powinno być zwiększone w okresie jesienno-zimowym oraz w przypadku osób przewlekle chorych. Ponadto wpływają pozytywnie na czynność mózgu, ułatwiając koncentrację, poprawiając pamięć oraz samopoczucie. Przeciwdziałają depresji i wspierają przewodnictwo nerwowe. Są wręcz niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego u płodu, dlatego suplementacja DHA jest obowiązkiem każdej kobiety ciężarnej.
Kwasy tłuszczowe nienasycone stanowią ważną część błon komórkowych wszystkich komórek w organizmie. W szczególnie dużych ilościach odnotowuje się je w neuronach (komórkach układu nerwowego) oraz w komórkach siatkówki oka. Tłuszcze te wspierają prawidłowe widzenie, także o zmroku. To podstawa diety śródziemnomorskiej, określanej jako najlepsza dla zdrowia serca. Udowodniono, że wysokie spożycie NNKT obniża ryzyko poważnych chorób, także sercowo-naczyniowych i o podłożu psychicznym.
Polecane produkty:
|
Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny
Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sąsiadek W., Michalski J., Ulatowski P., Charakterystyka nienasyconych kwasów tłuszczowych zawartych w rybach, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 542/2018.
- Szczepańska D., Bryndal I., Olej rzepakowy źródłem cennych kwasów tłuszczowych Omega 3-6-9, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 494/2017.
- Sicińska P., Pytel E., Kurowska J., Koter-Michalak M., Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
