Mikroflora jelitowa

Mikroflora jelitowa pełni funkcje metaboliczną, troficzną oraz immunologiczną w organizmie człowieka, przy czym uzupełniają się one wzajemnie. Mianem tym określa się zbiór pozytywnych, korzystnie działających szczepów bakteryjnych, które osiedlają się zwłaszcza w świetle jelita cienkiego i jelita grubego. Zaburzenia w obrębie flory bakteryjnej jelit mogą mieć wiele różnych przyczyn, a każdorazowo są one dość odczuwalne przez człowieka. Z reguły pod postacią spadków odporności, wyprysków czy upośledzenia trawienia, co prowadzi z kolei do dolegliwości gastrycznych.

Mikroflora jelitowa – charakterystyka

Mikroflorę jelitową definiuje się jako specyficzny dla każdego człowieka zbiór drobnoustrojów, głównie bakterii, ale także grzybów, wirusów, archeowców, zasiedlających dolny odcinek przewodu
pokarmowego (jelita). Mikroorganizmy te licznie kolonizują ciało gospodarza. Występują między innymi na skórze, w jamie nosowej i jamie ustnej, w drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym oraz w układzie moczowo-płciowym. Największy udział jednak ma zdecydowanie mikrobiota jelitowa.

Do podstawowych, najistotniejszych przedstawicieli flory bakteryjnej przewodu pokarmowego należą Firmicutes i Bacteroidetes. W mniejszym stopniu są to Proteobacteria, Actinobacteria i Fusobacteria, chociaż skład jakościowy i ilościowy bakterii w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego różni się zależnie od panujących warunków i stanu zdrowia. Szacuje się, że w jelitach człowieka znajduje się około 100 bilionów bakterii, co stanowi około 10-krotnie większą liczbę niż liczba komórek w ludzkim organizmie.

Zasiedlanie ustroju człowieka bakteriami rozpoczyna się już w chwili porodu i zależy w dużej mierze od sposobu zakończenia ciąży (siłami natury, cięciem cesarskim), składu mikrobioty matki, wyjściowej kondycji noworodka. Późniejszy wpływ na stan flory mają czynniki, takie jak:

• dieta;
• antybiotykoterapia i inne zażywane leki;
• stres;
• higiena osobista;
• przebyte infekcje.

Co wpływa na mikroflorę jelitową?

Na przestrzeni lat zauważono, że modyfikacja diety wysokotłuszczowej i niskobłonnikowej do diety niskotłuszczowej i wysokobłonnikowej wywołuje istotne zmiany w mikroflorze jelitowej już w ciągu 24 godzin. Co więcej, dieta koreluje także z enterotypem (klasyfikacja mikrobiomu jelitowego), gdyż stwierdzono, że u osób stosujących dietę bogatą w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego częściej występuje enterotyp zdominowany przez Bacteroides, podczas gdy dieta obfitująca w węglowodany wiąże się z enterotypem zdominowanym przez Prevotella. Cukry proste i tłuszcze nasycone mogą promować rozwój bakterii patogennych, natomiast fermentowane produkty (np. kefir, kiszonki, zakwas) dostarczają naturalnych probiotyków. To właśnie codzienna dieta w największym stopniu moduluje mikroflorę jelitową, choć nie tylko.

Do czynników negatywnie wpływających na kondycję bakterii jelitowych należą:

• silny stres na co dzień;
• palenie papierosów;
• picie alkoholu;
• choroby przewlekłe (zwłaszcza te przebiegające z długotrwałymi stanami zapalnymi);
• antybiotykoterapia.

Antybiotyki, działając na bakterie, niszczą zarówno te szkodliwe, jak i te korzystne dla organizmu, co prowadzi do dysbiozy (zaburzenie równowagi mikrobiologicznej) i licznych powikłań zdrowotnych. Dlatego tak mocno podkreśla się znaczenie probiotykoterapii przy stosowaniu antybiotyków.

Zobacz również: Regeneracja po antybiotyku.

Mikroflora jelitowa – działanie

Zasiedlenie przewodu pokarmowego przez drobnoustroje łączy się z wytwarzaniem przez nie specyficznych metabolitów, które wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego, układu nerwowego i układu odpornościowego. Ponadto odpowiadają za rozkładanie niestrawionego pokarmu, stanowią substraty dla licznych szlaków biochemicznych, przez co pośrednio spełniają funkcje regulacyjne w układzie pokarmowym. Do kluczowych metabolitów zalicza się powstające wskutek fermentacji błonnika krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Mikroflora jelitowa uczestniczy w syntezie witamin, między innymi witaminy K i biotyny. Pomaga we wchłanianiu składników mineralnych, np. wapnia, magnezu i żelaza. Stymuluje rozwój i aktywność komórek odpornościowych.

Ostatnimi czasy coraz więcej mówi się o syntezie neuroprzekaźników przez florę bakteryjną jelit (np. serotoniny), które z kolei wpływają na nastrój i funkcje poznawcze. Mikroflora bierze udział w komunikacji z mózgiem przez nerw błędny i układ odpornościowy. Wspomaga też detoksykację organizmu. Udowodniono, że od jej kondycji zależy w dużej mierze kondycja skóry, także w przebiegu przewlekłych schorzeń dermatologicznych.

Naturalne probiotyki Probiotyki od bioalgi zawierają 150 milionów wyselekcjonowanych żywych szczepów bakterii. Produkt polecany jest szczególnie w sezonie jesienno-zimowym oraz podczas podróży, a także antybiotykoterapii. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Majewska K., Smolarek I., Jabłecka A., Mikroflora przewodu pokarmowego i jej rola w patogenezie cukrzycy typu 2, Farmacja Współczesna, 2017; 10: 158-162.
2. Gałęcka M., Basińska A., Bartnicka A., Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka – implikacje w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 2, 50–59.
3. Gulas E., Wysiadecki G., Strzelecki D., Gawlik-Kotelnicka O., Polguj M., Jak mikrobiologia może wpływać na psychiatrię? Powiązania między florą bakteryjną jelit a zaburzeniami psychicznymi, Psychiatr. Pol. 2018; 52(6): 1023–1039.