Kwas arachidonowy (AA) to organiczny związek chemiczny zaliczany do tłuszczów, a dokładniej do kwasów tłuszczowych z rodziny Omega 6. W największych ilościach znajduje się w orzechach. Jest bardzo ważnym składnikiem diety człowieka, ponieważ jest prekursorem prostaglandyn i prostacyklin. W gronie kwasów tłuszczowych Omega 6 znajdują się również: kwas linolowy (LA) oraz kwas gamma-linolenowy (GLA).
Kwas arachidonowy – charakterystyka
Kwas arachidonowy to organiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C20H32O2 oraz masie molowej 304,47 g/mol. Jest wartościowym składnikiem niektórych produktów spożywczych bogatych w NNKT, choć coraz powszechniej kupuje się go w formie suplementu diety. Ma on szczególne znaczenie dla sportowców – wspiera produkcję testosteronu i wspomaga procesy anaboliczne, dlatego znajduje popularność wśród osób trenujących kulturystykę i sporty siłowe. Dawkowanie zalecane wynosi 3-6 g na dobę. Osoby nietrenujące lub trenujące inne sporty nie muszą decydować się na jego suplementację. Najlepiej wprowadzić do diety produkty bogate w NNKT, w tym właśnie w kwasy tłuszczowe Omega 6.
Należy mieć jednak na uwadze, że spożycie Omega 6 w stosunku do Omega 3 jest współcześnie niewłaściwe. Znaczna większość populacji może zaobserwować w swojej diecie przewagę kwasów Omega 6, co z kolei (w dłuższej perspektywie czasu) nie jest zdrowe. Nadmiar Omega 6 w stosunku do Omega 3 może doprowadzić do zwężenia naczyń krwionośnych, zwiększonej krzepliwości krwi oraz wzrostu ryzyka chorób cywilizacyjnych. Rekomendowany stosunek wynosi 1:2 do 1:5, dla przewagi Omega 3 (powinny stanowić większość).
Kwas arachidonowy – źródła
Najlepszym źródłem kwasu arachidonowego są orzechy, zwłaszcza orzeszki ziemne (inaczej: orzeszki arachidonowe – stąd nazwa kwasu). Znaleźć go można jednak również w mięsie oraz w żółtkach jaj. Są to produkty, których nie brakuje w diecie większości Polaków, dlatego niedoborów omawianego związku niemal się nie obserwuje.
Kwas arachidonowy – właściwości
Odpowiednie spożycie kwasu arachidonowego jest niezwykle ważne dla zdrowia całego organizmu. Przede wszystkim związek ten jest prekursorem prostaglandyn i prostacyklin. Prostaglandyny należą do hormonów parakrynowych (działających miejscowo) i regulują liczne procesy fizjologiczne. Między innymi:
- pobudzają lub hamują skurcze mięśni gładkich, np. jelit i macicy;
- hamują produkcję soku żołądkowego;
- zwiększają ruchliwość plemników i tym samym zwiększają szansę na zajście w ciążę;
- są mediatorami stanu zapalnego;
- przeciwdziałają zamknięciu się przewodu tętniczego Botalla.
Z kolei prostacykliny wytwarzane są głównie przez ściany naczyń krwionośnych. Hamują agregację płytek krwi, obniżają ciśnienie tętnicze oraz działają rozkurczowo w stosunku do naczyń krwionośnych. Warto wspomnieć, że syntetyczna prostacyklina (o nazwie epoprostenol) stosuje się jako lek w nadciśnieniu płucnym.
Ponadto kwas arachidonowy wpływa korzystnie na czynność całego układu nerwowego, jako że kwasy tłuszczowe budują błony komórkowe m.in. neuronów. W efekcie obserwuje się poprawę pamięci, koncentracji i koordynacji ruchowej. Właściwy poziom kwasu AA wpływa korzystnie na wygląd skóry i procesy gojenia się jej uszkodzeń.
Kwas arachidonowy – niedobór
Jak wspomniano wcześniej, niedobory kwasu arachidonowego są współcześnie bardzo rzadkie. Jeśli już się pojawiają, dotyczą głównie wegan (którzy rezygnują ze spożycia mięsa i jaj), osób skrajnie niedożywionych i głodzonych, a także pacjentów z poważnymi chorobami jelit. Niedobór kwasu arachidonowego zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i innych zaliczanych do grona chorób cywilizacyjnych. U kobiet ciężarnych ma kluczowy wpływ na rozwój płodu – zwiększa ryzyko powstawania wad cewy nerwowej, porodu przedwczesnego oraz poronień w I trymestrze ciąży. Z kolei w przypadku seniorów pojawiają się zaburzenia pamięci i koncentracji, wzrasta ryzyko choroby Alzheimera i choroby Parkinsona. Udowodniono, że niedobór kwasów tłuszczowych Omega 6 w diecie może przyczyniać się do występowania wahań nastroju oraz stanów depresyjnych.
Polecane produkty:
|
Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny
Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bałasińska B., Jank M., Kulasek G., Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, Życie Weterynaryjne, 9/2010.
- Materac E., Marczyński Z., Bodek K., Rola kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2013.
- Słownik tematyczny. Biologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
