Hemoglobina jest cząsteczką białkową znajdującą się w krwinkach czerwonych (erytrocytach). Odpowiada za przenoszenie tlenu z płuc do wszystkich tkanek i komórek organizmu, po czym transportuje dwutlenek węgla z tkanek do płuc, umożliwiając mu sprawne wydalenie na zewnątrz organizmu. Badanie hemoglobiny jest jednym z podstawowych laboratoryjnych badań diagnostycznych krwi.
Hemoglobina – charakterystyka
Hemoglobina zbudowana jest z 4 połączonych ze sobą cząsteczek białka, które nazywane są łańcuchami globulin. Każda podjednostka zawiera cząsteczkę hemu przyłączoną do łańcucha polipeptydowego, przy czym hem stanowi pochodną porfiryny zawierającą żelazo. W każdej pojedynczej cząsteczce hemoglobiny występują 2 pary łańcuchów polipeptydowych.
W przypadku osób dorosłych hemoglobina prawidłowa (hemoglobina A) składa się z 2 rodzajów łańcuchów polipeptydowych, nazywanych odpowiednio alfa i beta. Łańcuch alfa buduje 141 reszt aminokwasowych, z kolei łańcuch beta – 146 reszt aminokwasowych. Hemoglobina A nie stanowi całej zawartości hemoglobiny w prawidłowej krwi ludzi dorosłych. Około 2,5% stanowi bowiem hemoglobina A2, w której łańcuchy polipeptydowe delta zastępują łańcuchy beta.
Rodzaje hemoglobiny
W fizjologii wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów hemoglobiny, co nie zawsze jest prawidłowe. Podstawowymi rodzajami są:
- methemoglobina – dwuwartościowy atom żelaza zamienia się na atom trójwartościowy. Taka hemoglobina nie posiada zdolności transportu tlenu, a do jej wystąpienia może doprowadzić przyjmowanie niektórych leków lub przeniknięcie do organizmu szkodliwych substancji chemicznych;
- karboksyhemoglobina – tlen został wyparty przez tlenek węgla, jako że ma aż 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż cząsteczka tlenu. Takie zjawisko najczęściej obserwuje się w przebiegu zatrucia czadem (tlenkiem węgla);
- oksyhemoglobina – cząsteczka hemoglobiny zawierająca 4 atomy żelaza dwuwartościowego, powiązana z 4 cząsteczkami tlenu. To hemoglobina związana z tlenem, prawidłowa, mająca zdolność przenoszenia tlenu.
Średnia prawidłowa zawartość hemoglobiny we krwi wynosi 16 g/dl w przypadku mężczyzn oraz 14 g/dl w przypadku kobiet.
Funkcje hemoglobiny
Główną funkcją prawidłowo ukształtowanej hemoglobiny jest transport cząsteczek tlenu do wszystkich komórek i tkanek w organizmie. Dynamika reakcji czyni ją wyjątkowo skutecznym nośnikiem tlenu. Dzięki hemoglobinie wszystkie komórki i tkanki w ciele człowieka mogą zostać dotlenione. Dodatkowo hemoglobina odpowiada za transport odwrotny, czyli przenoszenie dwutlenku węgla z tych tkanek, pomagając usunąć go na zewnątrz organizmu. Inne funkcje hemoglobiny:
- odgrywanie istotnej roli jako bufor;
- transport NO (tlenku azotu);
- utrzymywanie charakterystycznego kształtu krwinek czerwonych.
Hemoglobinę można dokładnie zbadać na podstawie próbki krwi żylnej.
Badanie hemoglobiny
Hemoglobina (Hb) wchodzi w skład podstawowych parametrów sprawdzanych podczas badania morfologicznego. Rekomenduje się wykonywanie morfologii raz w roku, co dotyczy także osób zdrowych. Szczególne wskazania dotyczą jednak osób, u których występują objawy mogące wskazywać na niedokrwistość lub nadkrwistość, a więc:
- bladość skóry;
- omdlenia;
- przewlekłe osłabienie i/lub przewlekłe zmęczenie;
- brak energii;
- tachykardia;
- zawroty i bóle głowy;
- zaburzenia widzenia;
- zasinienie skóry;
- szumy uszne;
- powiększenie śledziony.
Możliwe przyczyny obniżenia hemoglobiny obejmują:
- ostre lub przewlekłe krwawienia z przewodu pokarmowego lub innych narządów wewnętrznych;
- znaczne niedobory pokarmowe, zwłaszcza dotyczące żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego;
- uszkodzenie szpiku kostnego;
- choroby nowotworowe;
- zaawansowana przewlekła choroba nerek;
- przewlekłe zakażenia;
- zespół mielodysplastyczny;
- talasemia.
Z kolei podwyższone stężenie hemoglobiny może mieć miejsce w następujących problemach zdrowotnych:
- czerwienica prawdziwa;
- różnego rodzaju choroby płuc;
- wrodzonych choroby serca;
- choroby nowotworowe, w których przebiegu miejsce ma wzmożona produkcja erytropoetyny;
- palenie papierosów;
- odwodnienie.
Diagnostyką i leczeniem zaburzeń w obrębie hemoglobiny może zajmować się zarówno lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jak i specjalista hematologii.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Kowalski Z., Makara A., Banach M., Technologia produkcji plazmy krwi i hemoglobiny, Chemik, 5/2011.
- Zapora E., Jarocka I., Hemoglobina – źródłem reaktywnych form tlenu, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 67/2013.
