Helicobacter pylori to bakteria względnie beztlenowa, zasiedlająca powierzchnię komórek nabłonkowych błony śluzowej części przedodźwiernikowej żołądka. H. pylori odpowiada w przybliżeniu za 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka i 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy. Wykazano jednak, że u większości zakażonych osób choroba nie rozwija się.
Charakterystyka helicobacter pylori
Helicobacter pylori to bakterie gram-ujemne, względnie beztlenowe, wymagające do swojego wzrostu obecności dwutlenku węgla. Występują w dwóch formach: wegetatywnej (spiralnej) oraz przetrwalnikowej (koloidalnej). Forma kokoidalna tworzona jest w niesprzyjającym dla bakterii środowisku i nie wykazuje zdolności do wzrostu w warunkach hodowli laboratoryjnej. Cechą charakterystyczną formy wegetatywnej jest natomiast ekspresja licznych białek wykrywanych jako antygeny zlokalizowane na powierzchni komórkowej, do których zalicza się ureazę, dysmutazę ponadtlenkową, katalazę, adhezyny, hemaglutyniny, a przede wszystkim białka odpowiadające za wirulentność.
Helicobacter pylori, przylegając do komórek nabłonkowych żołądka, wydziela czynniki wirulencji, wykazujące zdolności do zmiany funkcji komórek nabłonkowych i skracania ich przeżycia. Wszystko to jest potęgowane przez produkowane cytokiny, zaangażowane w rekrutację komórek nacieku zapalnego.
Helicobacter pylori – zakażenie
Do zakażenia omawianymi bakteriami dochodzi najczęściej jeszcze w okresie dzieciństwa (wykazano, że pierwsze infekcje pojawiają się przeważnie jeszcze przed ukończeniem 12. roku życia), przy czym czynnikami ryzyka są:
- niski status socjalno-ekonomiczny;
- większa liczba rodzeństwa w domu;
- obecność zakażenia u rodziców, zwłaszcza u matki;
- spożycie zainfekowanej wody.
Człowiek jest głównym rezerwuarem tej bakterii, a zakażenie szerzy się za pośrednictwem wydzielin (ślina, wymiociny) oraz wydalin drogą fekalno-oralną. Bakteria wydalona z kałem może przebywać w środowisku wodnym w postaci przetrwalników. Dlatego przypuszcza się, że woda jest istotną drogą szerzenia się patogenu.
Helicobacter pylori – objawy
Zakażenia mogą mieć charakter bezobjawowy lub przebiegać z objawami dyspepsji (uczucie zgagi, ciężkości po posiłku, refluks treści pokarmowej, nadkwaśność, naprzemienne biegunki lub zaparcia). W przypadku osób zakażonych rozwija się w nabłonku żołądka lub dwunastnicy silna reakcja zapalna, która jest poważnym czynnikiem ryzyka procesów patologicznych. Aktywne zakażenie jest przyczyną m.in. rozwoju chłoniaka MALT, czyli nowotworu tkanki limfatycznej śluzówki żołądka, jak również gruczolakoraka żołądka i choroby wrzodowej.
Helicobacter pylori – diagnostyka
Wskazaniami do badania oznaczającego obecność H. pylori w organizmie człowieka są przede wszystkim:
- aktywna lub przebyta choroba wrzodowa;
- wczesny rak żołądka;
- krewni I stopnia chorzy na raka żołądka;
- chłoniak MALT;
- dyspepsja niediagnozowana lub czynnościowa;
- planowane długotrwałe leczenie NLPZ;
- niedokrwistość z niedoboru żelaza o nieznanej etiologii;
- przewlekła idiopatyczna plamica małopłytkowa u dorosłych;
- niedobór witaminy B12.
Złotym standardem diagnostyki jest metoda inwazyjna, czyli pobranie wycinka błony śluzowej żołądka podczas gastroskopii i ocena obecności w nim bakterii szybkim testem ureazowym lub metodą histopatologiczną. Bakterie te prawie zawsze bytują w okolicy przedodźwiernikowej, dlatego to właśnie z tego miejsca powinny być pobierane wycinki. Alternatywnie wykonać można test oddechowy lub badanie kału na obecność antygenów H. pylori.
Helicobacter pylori – leczenie
W przeciwieństwie do większości chorób zakaźnych o podłożu bakteryjnym, leczenie H. pylori pozostaje w dużej mierze empiryczne. Uważa się, że efektywna terapia eradykacyjna powinna odznaczać się co najmniej 90% skutecznością. Niestety w praktyce klinicznej takie wartości są rzadko spotykane i coraz częściej zmagamy się z problemem nieskuteczności terapii. Standardowe postępowanie przy zakażeniach H. pylori może być następujące:
- leczenie trójskładnikowe zawierające klarytromycynę (terapia podstawowa);
- terapia poczwórna z bizmutem (alternatywnie do poprzedniej);
- poczwórna terapia z bizmutem (gdy występuje duża oporność na klarytromycynę, co ma miejsce np. wśród populacji Polski);
- podwójna dawka IPP.
Leczenie eradykacyjne prowadzi się wyłącznie u osób z udowodnioną infekcją H. pylori. Zajmuje się nim gastroenterolog. Wyniki leczenia antybiotykami poprawia stosowanie probiotyków, które zwiększają odsetek eradykacji i obniżają częstość działań niepożądanych. Po 2 niepowodzeniach leczenia eradykacyjnego obowiązuje ustalenie wrażliwości szczepu H. pylori na antybiotyki.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mnich E., Ibran J., Chmiela M., Leczenie zakażeń Helicobacter pylori w świetle nasilającej się antybiotykooporności, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72/2018.
- Daniluk J., Eradykacja Helicobacter pylori – siedem grzechów głównych, Lekarz POZ, 6/2021.
- Gonciarz M., Pruszowski J., Krzyżowska K., Zasady diagnostyki i leczenia zakażenia bakterią Helicobacter pylori, Lekarz POZ, 3/2017.
- Fedorowicz S., Radzikowska K., Mende K., Ferenc S., Gnus J., Helicobacter pylori – dotychczasowa terapia i leczenie współczesne, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 10/2020.
