Napar

Napar to wodny wyciąg ziołowy, którego przygotowanie polega na zalaniu surowca roślinnego lub mieszanki ziołowej wrzącą wodą i odstawieniu na 10-20 minut, najlepiej pod przykryciem. Przyrządza się je z surowców łatwo ekstrahowanych, np. kwiatów, liści, ziela czy pączków. Nie należy mylić naparów z odwarami czy wywarami – to zupełnie różne produkty pochodzenia roślinnego.

Co to jest napar?

Napar to inaczej płyn otrzymany przez zalanie ziół i surowców roślinnych bogatych w olejki eteryczne wrzącą wodą. Potocznie mówi się na to herbatka ziołowa. Napary znajdują zastosowanie jako produkt medyczny (wspomaga leczenie licznych problemów zdrowotnych w medycynie alternatywnej), a także jako produkt kosmetyczny (np. jako płukanka do włosów, płyn do jamy ustnej, płyn do przecierania zmian skórnych). Napary przygotowuje się z ziół zawierających substancje wrażliwe na wyższą temperaturę (zwłaszcza przy ekspozycji przez dłuższy czas), których nie można wykorzystać w przypadku wywarów czy odwarów, ponieważ stracą swoje właściwości.

Napar – jak przygotować?

Przyrządzanie naparów jest bardzo proste. Przykładowy przepis można przedstawić na mięcie pieprzowej. Wystarczy kupić suszone liście mięty lub samodzielnie je ususzyć w odpowiedniej porze roku, a następnie zagotować wodę w czajniku. 1 czubatą łyżkę suszu umieszczamy w kubku i zalewamy wrzącą wodą, a następnie nakrywamy (pokrywką lub talerzykiem) i parzymy przez około 5 minut. Po upływie tego czasu napar odcedzamy. Nadaje się od razu do spożycia.
Warto pamiętać, aby nie dodawać do naparów cukru. Jest on całkowicie zbędny, dąży się do ograniczania go w diecie. Jeśli smak naparu jest dla kogoś odrzucający (choć przeważnie mają one przyjemny smak i zapach ze względu na bogactwo olejków eterycznych), można dodać do niego odrobinę soku z cytryny lub pół łyżeczki miodu, ale dopiero po delikatnym przestudzeniu naparu.

Otrzymane napary można pić (w przypadku niektórych ziół nawet codziennie, przy innych zaś sporadycznie, w ciągu określonego przedziału czasu lub wyłącznie w momencie wystąpienia dolegliwości), jak również stosować zewnętrznie. W przypadku chorób przewlekłych zawsze warto wcześniej skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Napary są ważną częścią ziołolecznictwa.

Zobacz również: Zimowe napary.

Napar – właściwości lecznicze

Napary wykazują wiele leczniczych właściwości, w zależności od tego, z jakich surowców będą zrobione. Popularne przykłady:

• mięta pieprzowa – działa żółciopędnie i poprawia trawienie, przeciwdziała niestrawnościom czy bólom brzucha. Odświeża oddech, dodaje energii;
• rumianek pospolity – łagodzi stany zapalne i podrażnienia, rozjaśnia skórę i włosy, poprawia trawienie. Ułatwia wchłanianie bardzo tłustych pokarmów;
• szałwia lekarska – działa uspokajająco, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo oraz antybakteryjnie. Hamuje nadmierną potliwość ciała i biegunki. Jest surowcem antyoksydacyjnym. Łagodzi łojotok skóry głowy i łupież;
• koper włoski – działa łagodząco na problemy trawienne, przyspiesza metabolizm i wspiera czynność górnych dróg oddechowych przez swoje właściwości wykrztuśne;
• kozłek lekarski – obniża poziom lęku, niepokoju i depresji, dodaje energii, przeciwdziała przewlekłemu zmęczeniu. Może wykazywać działanie przeciwdrgawkowe, podobnie jak diazepam;
• ostropest plamisty – regeneruje komórki miąższu wątroby, działa spazmolitycznie i odtruwająco. Zmniejsza stany zapalne wewnątrz organizmu;
• pokrzywa zwyczajna – jest naturalnym antybiotykiem, może łagodzić objawy alergii i chorób zapalnych. Poleca się ją mężczyznom z chorą prostatą. Stosowana na włosy zmniejsza ich wypadanie i poprawia gęstość;
• wrotycz pospolity – działa rozkurczowo, przeciwzapalnie, antybakteryjnie. Zmniejsza wzdęcia i poprawia trawienie, może także oczyszczać organizm z pasożytów.

Napar, wywar a odwar

Nie należy mylić naparu z wywarem czy odwarem. Odwar przygotowywany jest z surowców termostabilnych. Takich, których substancje aktywne rozpuszczają się w temperaturze 100 stopni C. Surowce poddaje się gotowaniu, ponieważ są trudne do ekstrakcji wodą zimną i gorącą. Gdy przyrządzamy odwar, każda grupa substancji ma swój czas na przejście do roztworu, zależnie od optimum temperatury. Surowiec w przepisanej ilości zalewamy wodą w temperaturze pokojowej, powoli doprowadzając do wrzenia i gotując (10-20 minut), po czym pod przykryciem odwar utrzymujemy w temperaturze 100 stopni C przez czas określony w przepisie. Odwary z reguły przyrządza się z kory, korzeni, cebul, gałązek, kłączy. Znacznie rzadziej z ziela.

Z kolei wywarem nazywa się metodę ekstrakcji surowca woda na gorąco. Pozwala to na osiągnięcie 100 stopni C, zapewnia też fazę zimnej, ciepłej i gorącej wody. Przygotowując wywar, należy surowiec roślinny zalać zimną wodą, powoli doprowadzić do wrzenia i zagotować. Po zagotowaniu wywar odstawiamy w bezpieczne miejsce pod przykryciem do ostygnięcia.

Olej z czarnuszki Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Senderski M., Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie, Wydawnictwo Mateusz E. Senderski, 2020.
2. Kowal-Gierczak B., Lamer-Zarawska E., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2023.