Kaszel

Kaszel to inaczej odruchowa bądź świadoma reakcja organizmu obejmująca gwałtowne wyrzucanie powietrza przez usta z płuc, czego celem jest oczyszczenie dróg oddechowych z zanieczyszczeń czy flegmy. To podstawowy mechanizm obronny organizmu, obecny w życiu człowieka już od pierwszych miesięcy życia. Diagnostyką i leczeniem kaszlu zajmuje się najczęściej lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.

Co to jest kaszel?

Zgodnie z definicją, kaszel to odruch obronny organizmu, mający na celu oczyszczenie dróg oddechowych. Stanowi reakcję mimowolną, obejmującą gwałtowny wdech i równie gwałtowny wydech z jednoczesnym wyrzucaniem powietrza przez usta, czemu towarzyszy bardziej lub mniej głośny dźwięk. Wyróżnia się kilka rodzajów kaszlu:

• kaszel suchy – bez wydzieliny, często męczący i drażniący, może występować przy infekcjach wirusowych, alergiach lub podrażnieniach. Jego dźwięk przypomina nieraz szczekanie psa;
• kaszel mokry (tzw. produktywny) – towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny (plwociny), czemu towarzyszyć może spływanie gęstej wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Występuje najczęściej w chorobach dróg oddechowych o podłożu bakteryjnym, np. zapaleniu oskrzeli;
• kaszel przewlekły – trwający dłużej niż 8 tygodni, który może wiązać się z przewlekłymi chorobami, np. astmą czy POChP;
• kaszel napadowy – pojawia się nagle i jest trudny do opanowania, może występować np. w krztuścu.

W powyższych sytuacjach nie mamy wpływu na zahamowanie kaszlu, nawet jeśli świadomie chcemy i podejmujemy w tym kierunku próby. Jednak kaszel możemy też wywołać świadomie. Przykładowo jeśli do dróg oddechowych przedostanie się kęs pokarmu, możemy nasilić kaszel, aby przyspieszyć usuwanie zalegającej treści.

Zobacz również: Uporczywy kaszel.

Kaszel – przyczyny

Wiele różnych chorób przebiega właśnie z odruchem kaszlu, jednak na podstawie obrazu klinicznego można zawęzić obszar poszukiwań przyczyn tego problemu. Przykładowe przyczyny kaszlu mogą być następujące:

• stan zapalny górnych dróg oddechowych (infekcje wirusowe, infekcje bakteryjne, infekcje grzybicze);
• częste przebywanie w zanieczyszczonym środowisku (bardziej narażone są osoby mieszkające w dużych miastach, pracownicy zakładów, w których w powietrzu unoszą się pyły);
• palenie papierosów (znacząco nasila kaszel każdego rodzaju);
• schorzenia alergiczne;
• choroba refluksowa przełyku;
• śródmiąższowa choroba płuc;
• nadwrażliwość poinfekcyjna oskrzeli;
• nowotwory płuc;
• mukowiscydoza;
• gruźlica;
• krztusiec;
• alergie oddechowe;
• astma oskrzelowa;
• niewydolność mięśnia sercowego;
• przewlekłe choroby zatok przynosowych.

Głównym czynnikiem ryzyka każdego rodzaju kaszlu zawsze jest palenie papierosów – zarówno bierne, jak i czynne. Unikanie palenia jest istotne w przebiegu wszelkich chorób układu oddechowego.

Zobacz również: Bronchit.

Diagnostyka kaszlu

Wiele przypadków przyczyn kaszlu rozpoznaje się na podstawie wywiadu zdrowotnego z pacjentem, obserwacji występujących objawów, ocenie gardła i migdałków oraz osłuchaniu klatki piersiowej. Jeśli jednak z różnych względów wyniki takich badań nie dają jasnego rozpoznania, pomocniczo wykonuje się RTG klatki piersiowej, spirometrię i badania bakteriologiczne, aby wykluczyć ewentualne infekcje bakteryjne. Przy podejrzeniu chorób o innym podłożu niż pulmonologiczne należy wykonać gastroskopię oraz EKG Holter.

Kaszel – leczenie

Leczenie kaszlu często jest skuteczne za pomocą domowych sposobów, takich jak np. inhalacje ziołowe z olejkami eterycznymi, herbata z miodem, cytryną i imbirem, napary ziołowe, domowy syrop z cebuli, złote mleko, suplementacja zwiększająca odporność organizmu, nawilżanie powietrza, wysypianie się i odpoczynek, ciepłe okłady na klatkę piersiową.

Kaszel można też leczyć przyczynowo, co powinno być podstawą, jeśli tylko mamy taką możliwość. Przy infekcjach bakteryjnych pacjent powinien otrzymywać antybiotyki, zaś przy alergii kluczowe jest unikanie kontaktu z alergenami z jednoczesnym stosowaniem leków przeciwhistaminowych. Dobór leków wiąże się też z samym rodzajem kaszlu. Przykładowo przy kaszlu mokrym podaje się leki wykrztuśne, zaś przy kaszlu suchym leki blokujące odruch kaszlu.

Olej z czarnuszki Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Gryczyńska D., Nieżyt nosogardła jako przyczyna nawracającego kaszlu u dzieci, Medycyna Biologiczna, 3/2013.
2. Undrunas A., Kuziemski K., Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2017.
3. Doniec Z., Mastalerz-Migas A., Krenke K., Mazurek H., Bieńkowski P., Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ, Lekarz POZ, 4/2016.