Trombocyty (płytki krwi) to niewielkie, bezjądrzaste komórki będące fragmentami cytoplazmy megakariocytów. Ulegają agregacji w miejscu uszkodzenia naczynia krwionośnego. Ich rolą jest przede wszystkim wpływ na procesy krzepnięcia oraz zachowanie homeostazy organizmu.
Trombocyty – charakterystyka
Płytki krwi do komórki nieposiadające jądra komórkowego, których średnica wynosi około 2-4 um. Na swoim obwodzie posiadają pierścień mikrotubuli i bardzo pofałdowaną błonę z wewnętrznym systemem kanalików kontaktujących się z płynem zewnątrzkomórkowym. Ponadto na powierzchni błony trombocytów rozmieszczone są receptory dla:
- ADP;
- kolagenu;
- naczyniowego czynnika von Willebranda;
- fibrynogenu.
Gdy płytki krwi ulegają aktywacji, zawartość ziarnistości oraz czynniki zostają uwolnione, aby spełniać swoje funkcje. W cytoplazmie tych komórek znajdują się m.in.: aktyna, miozyna, glikogen, lizosomy, ziarnistości gęste oraz ziarnistości alfa. Trombocyty powstają na drodze fragmentacji cytoplazmy megakariocytów – komórek szpiku kostnego. Anatomicznie przybierają kształt płaskiego dysku. Około 30% wszystkich płytek krwi w organizmie znajduje się w śledzionie. Żyją średnio 8-12 dni i są usuwane z krwi przez układ siateczkowo-śródbłonkowy.
Za powstawanie i różnicowanie się trombocytów odpowiada trombopoetyna (TPO) – glikoproteina produkowana w największych ilościach w wątrobie. Odpowiada za indukcję wzrostu i różnicowanie megakariocytów, z których w następnej kolejności powstaną trombocyty.
Trombocyty – funkcje
Trombocyty odpowiadają przede wszystkim za:
- tworzenie czopu hemostatycznego w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego;
- udział w reakcjach krzepnięcia krwi.
W drugim przypadku ich funkcja polega na udostępnianiu płytkowych fosfolipidów dla reakcji krzepnięcia krwi. W fazie spoczynku fosfolipidy lokalizują się zwłaszcza w warstwie wewnętrznej błony płytkowej, natomiast pod wpływem czynników aktywujących ulegają ekspozycji na powierzchni błony po utworzeniu kompleksu z czynnikami VIIIa, IXa i X. Uczestnictwo w hamowaniu krwawienia z uszkodzonych naczyń krwionośnych jest główną i najlepiej poznaną rolą trombocytów. Opisując w skrócie, tworzą one czop hemostatyczny w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego i aktywują kaskadę reakcji krzepnięcia.
Ostatnimi czasy określono jednak nową, wcześniej nieznaną rolę trombocytów. Udowodniono, że są to również komórki odpornościowe i mediatory odpowiedzi zapalnej. Pomagają bowiem układowi immunologicznemu w walce z chorobami zakaźnymi, takimi jak choćby malaria. Mogą jednak działać nieprawidłowo i zbyt intensywnie, indukując stan zapalny w miażdżycy tętnic.
Trombocyty – normy
Prawidłowa zawartość trombocytów we krwi dorosłego, zdrowego człowieka wynosi 150-400 tysięcy na 1 ul. W przypadku dzieci w wieku 2-12 lat norma wynosi 150-420 tysięcy na 1 ul, zaś u dzieci powyżej 12. roku życia normy są takie same, jak dla dorosłych.
Trombocyty – badanie
Badanie trombocytów to podstawowy element morfologii krwi obwodowej, określany w skrócie jako PLT (wskaźnik całkowitej liczby płytek krwi znajdujących się w mm3 krwi). Próbkę krwi pobiera się z żyły w zgięciu łokcia, a samo badanie jest szybkie i praktycznie bezbolesne. Koszt morfologii to około 9 zł, przy czym badanie można zrobić w ramach NFZ – wystarczy skierowanie od lekarza rodzinnego. Wyniki dostępne są szybko, zazwyczaj już w ciągu 24 godzin.
Obniżone lub podwyższone stężenie płytek krwi wykazane w morfologii to pierwszy krok do dalszej, dokładniejszej diagnostyki. Przy stwierdzeniu nieprawidłowości badaniami pomocniczymi (poza morfologią krwi) są: biopsja aspiracyjna i trepanobiopsja szpiku, w określonych przypadkach badania molekularne, pomiar stężenia ferrytyny, CRP i OB, a także diagnostyka w kierunku chorób przewlekłych. Warto również określić poziom poszczególnych czynników krzepnięcia.
Trombocytopenia
Trombocytopenia (inaczej: małopłytkowość) określa stan, w którym liczba trombocytów spada poniżej 150 000/ul. Takie wartości występują jedynie u około 2,5% zdrowej populacji. Patologicznie może wskazywać na następujące problemy zdrowotne:
- wrodzona hipoplazja megakariocytowa;
- dziedziczna małopłytkowość;
- anomalia Maya i Hegglina;
- zespół Alporta;
- niedokrwistość aplastyczna;
- wybiórcza aplazja megakariocytowa;
- małopłytkowość cykliczna;
- upośledzenie hematopoezy z różnych innych przyczyn (np. w konsekwencji ekspozycji na promieniowanie jonizujące, alkoholizmu, przyjmowania leków mielosupresyjnych czy białaczki).
Leczenie uzależnione jest od przyczyn patologii.
Trombocytoza
Trombocytoza (inaczej: nadpłytkowość) stanowi rzadkie schorzenie mieloproliferacyjne występujące z częstotliwością 1,5:100 000 przypadków. Przeważnie rozpoznaje się ją u osób powyżej 50. roku życia, nie jest to jednak regułą. Trombocytoza samoistna jest rodzajem nowotworu. Powstaje w efekcie mutacji genetycznej w komórkach szpiku kostnego, co prawdopodobnie wiąże się z nadwrażliwością na cytokiny. Z kolei nadpłytkowość nabyta może wynikać z następujących problemów:
- choroby zapalne jelit;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- inne choroby nowotworowe;
- przyjmowanie glikokortykosteroidów;
- anemia z niedoboru żelaza;
- choroba alkoholowa;
- przebyte zabiegi w obrębie jamy brzusznej, zwłaszcza usunięcie śledziony;
- toczeń rumieniowaty układowy;
- twardzina układowa.
Nadpłytkowość wtórna często pojawia się w przebiegu chorób autoimmunologicznych, gdyż to właśnie one występują z przewlekłymi stanami zapalnymi. Także w tym przypadku leczenie uzależnione jest od przyczyn problemu.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2012.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Korzonek-Szlacheta I., Hudzik B., Zubelewicz-Szkodzińska B., Gąsior M., Płytki krwi – ogniwo łączące zakrzepicę ze stanem zapalnym, Folia Cardiologica, 4/2018.
