Choroby autoimmunologiczne są coraz częstsze, a ich przyczyny wciąż nie zostały w pełni poznane. Uważa się, że w dużej mierze wynikają z rozwoju cywilizacji – działania wolnych rodników tlenowych, stresu, ekspozycji na różne promieniowania czy zanieczyszczenia środowiska. Ze względu na brak znajomości przyczyn, nie da się ich całkowicie wyleczyć. Dąży się do uzyskania remisji.
Choroby autoimmunologiczne – przyczyny
Choroby autoimmunologiczne to grupa schorzeń, do rozwoju których przyczynia się szereg czynników genetycznych i czynników środowiskowych. Autoimmunizacja stanowi reakcję immunologiczną organizmu, skierowaną przeciwko antygenowi lub grupie własnych antygenów. Wiąże się z utratą zdolności układu odpornościowego do rozróżniania antygenów „własnych” i „obcych”, czego konsekwencją jest niszczenie własnych tkanek. W rozwoju chorób autoimmunizacyjnych biorą udział mechanizmy: komórkowy i humoralny. Ich współdziałanie odpowiada za wystąpienie objawów chorobowych. Szacuje się, że choroby autoimmunologiczne dotyczą do 8% światowej populacji ogólnej, z przewagą płci żeńskiej, a ich częstotliwość stale wzrasta. Wyszczególniono czynniki ryzyka rozwoju chorób autoimmunologicznych. Są to przede wszystkim:
- przebyte infekcje;
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące lub promieniowanie ultrafioletowe;
- przewlekła farmakoterapia;
- częsty i silny stres w życiu codziennym;
- przewlekłe problemy ze snem, bezsenność, niewysypianie się;
- niezdrowa dieta bogata w żywność przetworzoną, modyfikowaną i cukry proste;
- skrajne niedobory witamin, zwłaszcza witaminy D;
- zaburzenia hormonalne.
Nie bez znaczenia pozostają również predyspozycje genetyczne. W kontekście gospodarki hormonalnej zaobserwowano, że niektóre choroby autoimmunologiczne występują częściej u kobiet, a inne u mężczyzn, na co mogą wpływać właśnie hormony. Zwłaszcza zwraca się uwagę na potencjalną rolę estrogenów w ich rozwoju. Przykładowo choroba Hashimoto występuje nawet 20-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, zaś u mężczyzn chorujących na RZS (reumatoidalne zapalenie stawów) obserwuje się niższe stężenie testosteronu niż u zdrowych mężczyzn. Wciąż obserwuje się rolę progesteronu czy prolaktyny w rozwoju schorzeń o podłożu autoimmunologicznym.
Choroby autoimmunologiczne – rodzaje
Istnieje wiele rodzajów chorób autoimmunologicznych, a rozwijać się one mogą u każdego. Bez względu na wiek, płeć czy styl życia. Najczęstsze choroby autoimmunologiczne:
- choroba Hashimoto – pojawienie się przeciwciał zwalczających tyreoglobulinę i tyreoperoksydazę, co może prowadzić do niedoczynności tarczycy;
- stwardnienie rozsiane – postępująca demielinizacja, czyli rozpad osłonek mielinowych znajdujących się wokół włókien nerwowych. Konsekwencją są: niedowłady, zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej i problemy z równowagą;
- cukrzyca typu I – produkcja przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom beta trzustki, które odpowiadają za produkcję insuliny;
- reumatoidalne zapalenie stawów – atakowanie komórek własnej tkanki łącznej, co objawia się postępującym zanikiem mięśniowym, deformacją i silnym bólem stawów oraz ich sztywnością. Może dojść nawet do zaniku chrząstki stawowej i ubytków kostnych;
- toczeń rumieniowaty układowy – dotyczy różnych układów i narządów, choć początkowo obserwuje się skórne zmiany na twarzy przypominające wyglądem motyla;
- choroba Leśniowskiego-Crohna – przewlekła choroba zapalna jelita cienkiego i niekiedy również jelita grubego, objawiająca się zaburzeniami trawiennymi i bólem brzucha.
Chorób autoimmunologicznych jest jednak znacznie więcej i mogą one dotyczyć każdego układu w organizmie człowieka.
Leczenie chorób autoimmunologicznych
Nie ma sposobów na całkowite wyleczenie chorób autoimmunologicznych, dlatego wdraża się metody leczenia objawowego, które mają na celu uzyskanie jak najdłuższej remisji. Niestety należy liczyć się z tym, że schorzenia autoimmunizacyjne mają charakter przewlekły i postępujący. W przebiegu leczenia pacjentom podaje się leki hamujące działanie układu odpornościowego, np. glikokortykoidy. Wiążą się one jednak z licznymi działaniami niepożądanymi, dlatego w okresach remisji dawki tych leków znacznie się zmniejsza lub nawet zamienia na inne. Coraz częściej uwagę zwraca się na leczenie biologiczne.
Oprócz standardowego leczenia można wspomagająco stosować tzw. dietę leczniczą. W zależności od rodzaju schorzenia jest to dieta wysokobłonnikowa, dieta niskobiałkowa, dieta bogatobiałkowa, dieta niskotłuszczowa itp. Wyróżnia się także dietę eliminacyjną, polegającą na ograniczeniu spożywania pewnych białek, które mogą mieć wpływ na nasilenie objawów choroby. W chorobach przewlekłych, takich jak cukrzyca, rekomenduje się spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym.
Należy jednocześnie unikać czynników zaostrzających objawy, takich jak stres, niewysypianie się, słodycze, alkohol czy papierosy. Warto zwrócić uwagę na suplementację, np. kwercetyną, Omegą 3, olejem z czarnuszki siewnej, witaminą D i innymi, zawsze po konsultacji z lekarzem reumatologiem.
Polecane produkty:
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeblowska D., Hebzda A., Wojtuń S., Choroby autoimmunizacyjne w praktyce lekarskiej, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 7/2011.
- Shengping Z., Fratkin J., Jing W., Choroby autoimmunologiczne w tradycyjnej medycynie chińskiej, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2023.
