Alergia na słońce jest w dzisiejszych czasach dość częstą przypadłością, która dotyka zwłaszcza osoby z jasną karnacją. Manifestuje się objawami skórnymi po krótszej lub dłuższej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, czego przyczyną jest przede wszystkim nadaktywność układu nerwowego, choć mechanizm powstawania alergii jest znacznie bardziej złożony. Problem zawsze wymaga leczenia, ponieważ nie da się całkowicie uniknąć słońca w swoim życiu.
Promieniowanie słoneczne a zdrowie
Ekspozycja na słońce odgrywa w życiu każdego człowieka niezwykle ważną rolę. Promienie słoneczne są niezbędne do syntezy witaminy D3 (która z kolei wspiera układ nerwowy, kości, skórę, układ odpornościowy i niemal wszystkie inne struktury ustroju), produkcji melaniny chroniącej przed oparzeniem słonecznym, poprawy samopoczucie przez wzrost wydzielania endorfin i wielu innych. Niestety wspomnieć należy także o drugiej stronie medalu – nadmierna ekspozycja (np. częste opalanie się, wychodzenie na najsilniejsze słońce w ciągu dnia bez stosowania zabezpieczenia) ma negatywne skutki takie jak: rumień i oparzenie słoneczne, fotostarzenie się skóry oraz uczestnictwo w rozwoju nowotworów skóry, w szczególności czerniaka.
Właśnie dlatego ekspozycja na słońce powinna być umiarkowana – latem, gdy świeci ono najintensywniej, należy wychodzić na zewnątrz po aplikacji na skórę kremu z wysokim filtrem UV oraz nakryciem głowy, można także założyć okulary przeciwsłoneczne, aby chronić wzrok. Rekomendowany czas przebywania na słońcu (aby doszło do syntezy witaminy D3) wynosi około 20-35 minut dziennie przy odsłonięciu twarzy, nóg i rąk, nigdy w największe słońce. Najlepiej w godzinach dopołudniowych lub popołudniowych. Nieco inaczej wygląda sytuacja u osób z alergią na słońce, u których nawet niewielka ekspozycja może skończyć się reakcjami uczuleniowymi i pogorszeniem samopoczucia.
Alergia na słońce – przyczyny
Alergia na słońce to dość szeroka grupa dolegliwości, które podzielono dla ułatwienia na 3 grupy:
- fotodermatozy idiopatyczne – przyczyny ich powstawania nie są znane, często dotyczą osób zupełnie zdrowych bez żadnych innych alergii. Przykładem jest wielopostaciowa osutka świetlna prowokowania głównie przez promieniowanie UVA, ale także pokrzywka słoneczna i świerzbiączka letnia;
- fotodermatozy egzogenne – ich przyczyną są różnego rodzaju czynniki zewnętrzne (leki, kosmetyki), które uaktywniają się pod wpływem działania UVA;
- fotodermatozy endogenne – są one uwarunkowane genetycznie lub wskutek niedoboru witamin. Przykładem są porfiria i pelagra.
Wciąż nie poznano jednak dokładnie przyczyn powstawania alergii na słońce, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych rodzajów alergii – nie wiadomo, dlaczego u niektórych osób dochodzi do taka wzmożonej aktywności immunologicznej, a u innych nie. Znane są jednak mechanizmy rozwoju niektórych rodzajów alergii na słońce. Przykładem jest choćby pokrzywka słoneczna, u której podłoża leży natychmiastowa reakcja IgE-zależna. Promieniowanie o odpowiedniej długości fali dostarcza energii kluczowej do konwersji proalergenu w alergen. Proalergenem jest przeważnie autologiczne białko surowicy. Związanie się alergenu z przeciwciałami IgE znajdującymi się na powierzchni mastocytów skórnych prowadzi do ich degranulacji z wydzieleniem histaminy i innych mediatorów reakcji alergicznej. Pojawiają się charakterystyczne objawy.
Należy zaznaczyć, że istnieje wiele różnych substancji, które wywołują lub nasilają alergię skórną w odpowiedzi na ekspozycję na promieniowanie słoneczne. Są to tzw. substancje uczulające, po zastosowaniu których nie powinno się wychodzić na silne słońce. Dotyczy to również osób zdrowych, bez alergii. Przykładami takich substancji są: cykoria, wrotycz, bylica pospolita, krwawnik pospolity, słonecznik zwyczajny, nawłoć pospolita, arnika górska, niektóre olejki eteryczne (zwłaszcza bergamotowy, cedrowy, sandałowy, cytrusowy), ruta zwyczajna, barwniki (zwłaszcza róż bengalski, antrachinon, eozyna, błękit metylenowy), dziurawiec, niektóre antybiotyki i NLPZ.
Alergia na słońce – objawy
Do wystąpienia objawów u osoby z alergią na słońce potrzebne są niewielkie dawki promieniowania, a pierwsze dolegliwości pojawiają się zazwyczaj po 24-48 godzinach od takiej ekspozycji, czyli zwykle na drugi dzień. Właśnie dlatego początkowo wiele osób nie wiąże ze sobą przebywania na słońcu i objawów, szukając przyczyn zupełnie gdzie indziej. Zmiany skórne mogą lokalizować się zarówno na skórze eksponowanej na promieniowanie, jak i osłoniętej odzieżą. Obserwuje się grudki z uporczywym świądem, zaczerwienienie, pieczenie, a nawet delikatny obrzęk.
Dokładne objawy zależą od rodzaju schorzenia związanego z alergią na słońce. Jeśli wystąpi pokrzywka słoneczna, charakterystyczny jest świąd, rumień oraz bąble już po kilkunastu minutach od ekspozycji ciała na słońce. Z kolei przy fotoalergicznym kontaktowym zapaleniu skóry może pojawić się wyłącznie świąd skóry, bez żadnych innych zmian skórnych, które by temu towarzyszyły. Objawy mają tendencję do nasilania się po zastosowanie leków lub kosmetyków.
Zobacz również: Co stosować na uczulenie?
Diagnostyka alergii na słońce
Przy podejrzeniu alergii na słońce zazwyczaj wykonuje się testy fotoprowokacji, a więc poddaje się wybrany obszar skóry pacjenta na kontrolowane działanie promieniowania słonecznego, po czym w ciągu kolejnych 2 dni obserwuje się reakcję. Nie ma badań krwi, które pozwoliłyby zdiagnozować omawiany problem.
Alergia na słońce – leczenie
Po zdiagnozowaniu alergii na słońce należy unikać przebywania na zewnątrz, gdy świeci ono bardzo mocno. Do załatwiania spraw poza domem najlepiej wybierać godziny wczesnoranne lub wieczorne. Jednocześnie należy zadbać o codzienną suplementację witaminy D3, aby nie doszło do jej niedoborów. Jeśli planowane jest wyjście na słońce w ciągu dnia, należy nasmarować ciało kremem z wysokim filtrem SPF, a także założyć czapkę z daszkiem lub kapelusz. Leczenie objawowe polega na stosowaniu chłodnych kompresów, przyjmowaniu leków przeciwalergicznych, a w bardzo ciężkich przypadkach – glikokortykoidów, które jednak powinny być ostatecznością ze względu na ryzyko licznych działań niepożądanych.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Muzykiewicz A., Nowak A., Klimowicz A., Florkowska K., Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2017.
- Galas N., Fotodermatozy – „uczulenia na słońce”, Kosmetologia Estetyczna, 4/2015.
- Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna, 3/2017.
- Śpiewak R., Fotoalergie, Post Dermatol Alergol, 5/2009.
