Witamina D pełni w organizmie człowieka wiele kluczowych funkcji, a jej niedobór jest wyjątkowo szkodliwy. Niestety pojawia się u większości populacji w Polsce, w związku z czym lekarze rekomendują suplementację jej już od pierwszych dni życia, aż do późnej starości. Głównym źródłem witaminy D jest promieniowanie słoneczne.
Witamina D – charakterystyka
Witamina D, tuż obok witamin A, witaminy E i witaminy K, należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Odkryto ją w 1919 roku przez Mellanbe’a, który po raz pierwszy wykazał, że krzywica może wynikać z niedoborów w diecie substancji rozpuszczalnych w tłuszczach. Witamina D może być dostarczana do organizmu w dwojaki sposób – z produktami żywnościowymi lub przez syntezę skórną. Pierwsza droga jest jednak bardzo ubogim źródłem, ponieważ w żywności znajdują się śladowe ilości tego związku, które nie pokrywają dziennego zapotrzebowania na niego.
Poziom 25OHD (25-hydroksywitaminy D) powinien być regularnie monitorowany – zaleca się wykonywanie badań kontrolnych z krwi co kilka miesięcy. Aktualnie zalecany jako optymalny współczynnik 25OHD jest poziom 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l).
Źródła witaminy D
Witamina D2 (znacznie gorzej wykorzystywana przez organizm człowieka) występuje w niektórych roślinach i grzybach, natomiast witamina D3 (niezbędna dla zachowania zdrowia) jest wytwarzana w organizmach zwierzęcych. W organizmie człowieka prowitamina D3, pod wpływem promieniowania słonecznego UVB, jest przekształcana do prewitaminy D3, ta zaś, pod wpływem ciepła, ulega izomeryzacji do witaminy D3. Jej syntezę nawet o ponad 90% mogą obniżać: zwiększona ilość melatoniny w skórze oraz stosowanie kremów z filtrami przeciwsłonecznymi.
Uważa się, że aby doszło do optymalnej produkcji witaminy D w organizmie człowieka, co pokryje dzienne zapotrzebowanie na nią, należy przebywać na słońcu około 15-20 minut dziennie przy odsłonięciu około 20% swojego ciała. Należy więc przebywać na zewnątrz w krótkiej koszulce i spodenkach, nie stosując przy tym kremów z filtrami UV.
Witamina D – zapotrzebowanie organizmu
- 0-6 miesięcy – 400 IU;
- 6-12 miesięcy – 400-600 IU;
- 1-10 lat – 600-1000 IU;
- 11-18 lat – 800-2000 IU;
- 19-75 lat – 800-2000 IU;
- powyżej 75 lat – 2000-4000 IU.
Witamina D – właściwości
Omawiana witamina wpływa na syntezę i uwalnianie insuliny, można przyjąć zatem, że jej niedobór może odgrywać kluczową rolę w rozwoju cukrzycy zarówno typu 1, jak i typu 2. Udowodniono, że witamina ta posiada zdolność do przyspieszania konwersji proinsuliny do jej aktywnej formy – insuliny. Następstwem działania witaminy D na układ kostny i układ mięśniowy jest natomiast prawidłowe stężenie wapnia. W tkance kostnej u osób dorosłych wapń i fosfor stanowią 90% masy kości. Prawidłowa mineralizacja tkanki kostnej zależy od obecności witaminy D.
Witamina D dodatkowo wzmacnia odporność, uczestniczy w licznych reakcjach na poziomie komórkowym oraz działa przeciwutleniająco. Udowodniono, że może intensywniej stymulować czynność układu odpornościowego niż popularna witamina C. Jej właściwy poziom w ustroju wspiera także układ nerwowy, układ pokarmowy i układ serowo-naczyniowy.
Niedobór witaminy D
Niedobór witaminy D można umownie podzielić na:
- lekki: 20-30 ng/ml;
- średni: 10-20 ng/ml;
- ciężki: 0-10 ng/ml.
Na niedobór witaminy D szczególnie narażeni są pacjenci ze schorzeniami wątroby i dróg żółciowych, o podłożu autoimmunologicznym, z nawracającymi infekcjami układu oddechowego, z chorobami układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza z towarzyszącym nadciśnieniem, jak również pacjenci z nowotworami. W grupie ryzyka znajdują się także osoby otyłe oraz prowadzące siedzący tryb życia, rzadko wychodzące z domu i sporadycznie eksponujące ciało na słońce. Objawy niedoboru witaminy D mogą być następujące:
- osteoporoza, krzywica i osteomalacja;
- zwiększone ryzyko chorób cywilizacyjnych i chorób autoimmunologicznych, w tym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, nowotworów, zawału serca, RZS, cukrzycy, zespołu metabolicznego i innych;
- depresja i obniżenie samopoczucia;
- obniżenie odporności, skłonność do częstych infekcji;
- zaburzenia równowagi;
- osłabienie organizmu;
- bóle kostno-stawowe;
- tendencja do tworzenia się siniaków nawet przy lekkich uderzeniach;
- bezsenność, problemy ze snem;
- bóle głowy;
- nadmierne wypadanie włosów i pogorszenie kondycji skóry;
- spowolnienie metabolizmu, szybsze odkładanie się tkanki tłuszczowej.
I wiele innych. Dlatego tak ważne jest, aby zadbać o jej codzienną suplementację.
Polecane produkty:
|
Acerola organiczna
Suplement diety Acerola to przede wszystkim źródło naturalnej witaminy C. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia i znużenia, pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Krasińska A., Skowrońska B., Znaczenie witaminy D u pacjentów z nadmierną masą ciała – nowe zasady suplementacji, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2/2014.
- Otto-Buczkowska E., Chwalba A., Witamina D w zaburzeniach metabolizmu glukozy, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2017.
- Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń, 4/2009.
- Maciejewska D., Niedobory witaminy D3 u dzieci i dorosłych – jak diagnozować i leczyć?, Lekarz POZ, 1/2020.
- Żukowska-Szczechowska E., Kiszka B. Niedobór witaminy D – rozpoznawanie i postępowanie w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na cukrzycę. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2/2011.
- Grafka A., Łopucki M., Kuna J., Kuna A., Pęksa B., Rola witaminy D w organizmie, Journal of Laboratory Diagnostics, 55/2019.
