Zespół złego wchłaniania to przewlekła dolegliwość układu pokarmowego, w przebiegu której organizm traci swoją zdolność do pobierania i wchłaniania składników odżywczych z trawionego pożywienia. Przyczyn tego zjawiska jest wiele – od anatomicznych anomalii, poprzez choroby ostre i przewlekłe, aż do zaburzeń mikroflory w związku z trybem życia. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się lekarz gastroenterolog.
Zespół złego wchłaniania – przyczyny
Zaburzenia trawienia i wchłaniania ściśle wiążą się ze sobą, dlatego określa się je łącznie mianem zespołu złego wchłaniania. Mogą przybierać postać uogólnioną (i dotyczyć większości składników pokarmowych) lub izolowaną (zaburzenie absorpcji niektórych swoistych substancji odżywczych). Zespół złego wchłaniania to nie odrębna jednostka chorobowa, lecz poważna dolegliwość wynikająca z obecności chorób podstawowych, którymi najczęściej są:
- zespół jelita drażliwego;
- celiakia;
- choroba Whipple’a;
- zmiany anatomiczne błony śluzowej jelit;
- niedobór enzymów śródkomórkowych;
- zaburzenia w odpływie chłonki z jelit;
- częściowy lub całkowity brak enzymów trzustkowych, np. w przebiegu zwłóknienia torbielowatego trzustki;
- wrodzone zarośnięcie wspólnego przewodu żółciowego;
- nadczynność tarczycy i niedoczynność tarczycy;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- przewlekłe biegunki lub wymioty, np. w przebiegu bulimii;
- alergie pokarmowe;
- odwodnienie;
- anoreksja;
- przyjmowanie niektórych leków, np. metotreksatu, sulfasalazyny, kortykosteroidów;
- choroby pasożytnicze;
- chemioterapia i radioterapia;
- błędy żywieniowe, np. spożywanie sporej ilości garbników (kawa, herbata) w połączeniu z wapniem (co opóźnia jego wchłanianie).
Zaburzenia wchłaniania mogą więc mieć charakter wrodzony lub nabyty. Zespół złego wchłaniania wrodzony to genetycznie uwarunkowane choroby objawiające się zazwyczaj już pierwszych tygodniach od narodzin, głównie pod postacią biegunki. Objawy tych patologii pojawiają się jako konsekwencja dostarczenia do przewodu pokarmowego składników, których trawienie i wchłanianie jelitowe jest upośledzone. Najczęstszymi są:
- wrodzony niedobór laktazy;
- wrodzony niedobór sacharazy-izomaltazy;
- wrodzony niedobór enterokinazy / enteropeptydazy;
- Acrodermatitis enteropathica;
- wrodzona biegunka chlorowa;
- nieprawidłowości różnicowania lub polaryzacji enterocytów;
- i wiele innych.
Zespół złego wchłaniania – objawy
Na obraz kliniczny zespołu złego wchłaniania mogą się składać takie objawy jak:
- przewlekła biegunka (zwykle o charakterze tłuszczowym);
- nagła utrata wagi;
- cechy niedożywienia;
- zanik masy mięśniowej;
- niedokrwistość oraz niedobory składników pokarmowych wraz z całym pakietem objawów z tym związanych.
Często u pacjentów obserwuje się pogorszenie samopoczucia, przewlekłe zmęczenie i senność, czemu towarzyszą spadki odporności. Wszystko przez to, że zaburzeniu ulega również równowaga w obrębie mikroflory jelitowej. Objawami niedoborów składników pokarmowych mogą być ponadto: wypadanie włosów, suchość skóry, zaburzenia miesiączkowania u kobiet, zaburzenia libido u obu płci, niepłodność, drażliwość, zaburzenia widzenia czy pogorszenie gojenia się ran.
Zespół złego wchłaniania – diagnostyka
Zespół złego wchłaniania rozpoznaje się głównie na podstawie występujących objawów, choć mogą one wskazywać na rozmaite problemy zdrowotne, a jedynie działania przyczynowe mogą doprowadzić do poprawy stanu zdrowia. Dlatego uzupełniająco wykonuje się szczegółowe badania laboratoryjne (morfologia, panel wątrobowy, panel nerkowy, badania hormonalne, ocena poziomu wybranych składników odżywczych). Przy podejrzeniu chorób wrodzonych wykonuje się badania genetyczne i dotyczące aktywności określonych enzymów. Uzupełnieniem może być USG jamy brzusznej i endoskopia kapsułkowa, aby dokładnie ocenić światło jelit.
Zespół złego wchłaniania – leczenie
Przy zespole złego wchłaniania w pierwszej kolejności wdraża się leczenie przyczynowe. Jeśli więc problem wynika z celiakii, należy wyeliminować z diety gluten, natomiast jeśli jest konsekwencją nadczynności tarczycy, wdraża się stosowną farmakoterapię. Jednocześnie należy dbać o wysokie nawodnienie organizmu i o to, aby dieta była indywidualnie ułożona, zawierająca skoncentrowane źródło składników odżywczych. Jako że wchłanianie jelitowe jest pogorszone, zazwyczaj konieczna jest suplementacja wybranych witamin i minerałów, a także przyjmowanie probiotyków, aby wzmocnić florę jelitową. Pacjenci odczuwają poprawę zdrowia i samopoczucia po wdrożeniu do swojej codzienności systematycznej aktywności fizycznej oraz przy unikaniu stresu. Zalecane są regularne laboratoryjne badania kontrolne.
Polecane produkty:
|
Naturalne probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają 150 milionów wyselekcjonowanych żywych szczepów bakterii. Produkt polecany jest szczególnie w sezonie jesienno-zimowym oraz podczas podróży, a także antybiotykoterapii. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Piaścik M., Madejska I., Bednarczuk A., Kosmala W., Furmanek M., Milewski J., Nasierowska-Guttmejer A., Rydzewska G. Choroba Whipple’a – rzadka przyczyna zespołu złego wchłaniania, Przegląd Gastroenterologiczny 2008; 3 (6): 302–309.
- Szaflarska-Popławska A., Sala A., Czerwionka-Szaflarska M., Niedożywienie w wybranych zespołach złego wchłaniania, Zaburzenia Odżywiania Wieku Dziecięcego, Vol 18 No 2.
- Radwan P., Radwan K., Zaburzenia wchłaniania jelitowego – zasady diagnostyki i leczenia, Medycyna po Dyplomie, 2/2022.
