Gorączka reumatyczna (łac. morbus rheumaticus) to wieloukładowa choroba infekcyjna wywołana patogenami bakteryjnymi, występująca głównie u dzieci i młodzieży w wieku 6-15 lat. Manifestuje się zapaleniem stawów, mięśnia sercowego i rumieniem brzeżnym, choć obraz kliniczny może być różnorodny. To patologiczny stan wymagający leczenia, lecz nawet po ustąpieniu dolegliwości istnieje ryzyko nawrotu.
Gorączka reumatyczna – przyczyny
Gorączka reumatyczna jest wielonarządową chorobą zapalną tworzącą się w konsekwencji pozakaźnego nieropnego nieleczonego zapalenia gardła wywołanego Streptococcus pyogenes (paciorkowcami z grupy A). Najczęściej jest powikłaniem nieleczonej lub błędnie leczonej anginy. Zachorowanie rozwija się 2-3 tygodnie po infekcji paciorkowcowej gardła, nigdy zaś po paciorkowcowym zapaleniu skóry. Mechanizm rozwoju gorączki reumatycznej opiera się na reakcjach autoimmunologicznych, choć nie bez znaczenia pozostają także czynniki genetyczne. Ostatnimi czasy wykryto powiązanie tej choroby z allelami MHC klasy II zlokalizowanymi na chromosomie 6.
Gorączka reumatyczna – objawy
Obraz kliniczny pacjentów z gorączką reumatyczną jest dość charakterystyczny i obejmuje:
- zapalenie mięśnia sercowego – występuje nawet u 50% chorych, ujawnia się w 3. tygodniu choroby. Zmiany obejmują głównie zastawkę mitralną lub mitralną i aortalną, rzadko wyłącznie aortalną. Stan zapalny generuje kaszel, duszności, ucisk w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca;
- zapalenie stawów – występuje u do 80% chorych, przy czym najczęściej zajęte są duże stawy obwodowe (zwykle w liczbie powyżej 5). Stan zapalny jest niesymetryczny i ma charakter wędrujący. Wyróżnia się nagłym początkiem i przebiega z gorączką oraz silnym bólem. Co charakterystyczne, bardzo dobrze reaguje na kwas acetylosalicylowy;
- pląsawicę mniejszą – występuje u 20% pacjentów, najczęściej u dzieci. Może rozwijać się nawet 3 miesiące, a jeśli już wystąpi, przebiega z nagłymi, szybkimi i krótkimi ruchami mimowolnymi, zwykle obręczy barkowej, tułowia, kończyn, mięśni twarzy i języka z dyzartrią. Objawy są obustronne, choć niekiedy mogą przybrać formę połowiczą;
- rumień brzeżny i guzki podskórne – rumień to jasnoróżowa zmiana skórna o zmiennej wielkości, z wolnym środkiem. Nie towarzyszy jej świąd skóry. Przeważnie występuje na tułowiu, proksymalnych częściach kończyn, nigdy zaś na twarzy. Towarzyszy temu pojawienie się charakterystycznych guzków, które swoim wyglądem przypominać mogą guzki reumatyczne.
Warto zaznaczyć, że wyleczenie gorączki reumatycznej nie gwarantuje, że epizod stanu zapalnego nie pojawi się ponownie w przyszłości. Dlatego pacjent, który raz przeżył tę chorobę, powinien stale monitorować stan swojego zdrowia i zgłaszać lekarzowi ewentualne nieprawidłowości.
Gorączka reumatyczna – diagnostyka
W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić tiki, łagodną pląsawicę rodzinną, toczeń rumieniowaty układowy, chorobę Wilsona, padaczkę, zapalenie naczyń mózgu oraz neuroboreliozę. Diagnostyka gorączki reumatycznej opiera się na występujących objawach, badaniach laboratoryjnych krwi oraz badaniach obrazowych. Konieczne jest wykonanie USG bolesnych stawów, ECHO serca, RTG klatki piersiowej oraz rezonansu magnetycznego mózgowia.
Profilaktyka gorączki reumatycznej
Wielu przypadkom gorączki reumatycznej można zapobiegać. Warunkiem jest wczesne rozpoznanie paciorkowcowych infekcji bakteryjnych gardła i wdrożenie antybiotykoterapii (pierwszym wyborem jest penicylina). Uważa się, że antybiotykoterapia rozpoczęta w ciągu 9 dni od wystąpienia zapalenia gardła stanowi skuteczną metodę profilaktyki ostrej postaci gorączki reumatycznej.
Gorączka reumatyczna – leczenie
W leczeniu przypadków gorączki reumatycznej stosuje się wiele różnych metod jednocześnie ze względu na rozległość i różnorodność objawów. Zastosowanie znajdują:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ);
- aspiryna;
- antybiotyki;
- odpoczynek.
W niektórych przypadkach konieczne jest doustne stosowanie glikokortykoidów przez okres 2-3 tygodni. Sterydem z wyboru jest prednizon. Celem opanowywania pląsawicy można podać pacjentowi haloperidol lub kwas walproinowy, oba leki wymagają jednak uważnej obserwacji ewentualnych działań niepożądanych.
Ryzyko nawrotu gorączki reumatycznej jest większe w okresie od 3 do 5 lat po wystąpieniu choroby. Większość lekarzy i specjalistów twierdzi, że profilaktyczne podawanie antybiotyków powinno trwać co najmniej przez 5 lat od ostatniego ataku choroby lub do ukończenia przez chorego 21. roku życia. Ma to znaczny wpływ na florę bakteryjną jelit, dlatego jednocześnie należy skupić się na probiotykoterapii i zbilansowanej, zdrowej diecie zawierającej prebiotyki i naturalną żywność probiotyczną.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Rutkowska-Sak L., Szczygielska I., Hernik E., Jednacz E., Gorączka reumatyczna – wczoraj i dziś, Postępy Nauk Medycznych, 2/2011, s. 39-43.
- Rutkowska-Sak L., Szczygielska I., Hernik E., Wierzbowska M., Marusak-Banacka M., Gorączka reumatyczna – choroba, która nadal istnieje, Reumatologia 2008; 46, 5: 295-299.
