Jeżówka purpurowa

Jeżówka purpurowa (łac. Echinacea purpurea) należy do grona podstawowych roślin leczniczych z rodziny astrowatych, znajdujących szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie. Stosuje się je w profilaktyce i leczeniu m.in. przeziębienia. Jeżówka purpurowa hodowana jest w ogrodach zarówno jako roślina ozdobna, jak i surowiec zielarski (wysuszone, całe lub rozdrobnione kwitnące nadziemne części rośliny lub korzeń).

Co to jest jeżówka purpurowa?

Jeżówka purpurowa to bylina krótkowieczna, tworząca wzniesioną, bujną kępę, o sztywnych pędach kwiatowych. Dorasta do wysokości 70-100 cm. Posiada ciemnozielone, skórzaste liście o wydłużonym, jajowatym kształcie. Co charakterystyczne, całą roślinę pokrywają szorstkie włoski. Jeżówka purpurowa kwitnie od lipca do września, a duże, pojedyncze kwiatostany koszyczkowe osiągają średnicę nawet do 12 cm. Mają czerwonobrązowe lub żółtozielone środki, zaś kwiaty języczkowe są różowe lub purpurowe i przeważnie mocno odchylone w dół. Jest rośliną miododajną, bardzo często można zobaczyć na niej motyle i pszczoły (oraz inne owady). Gleba pod uprawę powinna być średnio wilgotna, żyzna i próchniczna, o odczynie obojętnym.

Jeżówka purpurowa – zastosowanie

Preparaty jeżówki były wykorzystywane pierwotnie w różnych wskazaniach w medycynie tradycyjnej Indian Ameryki Północnej. W lecznictwie europejskim znalazły zastosowanie początkowo jako składnik leków homeopatycznych, współcześnie zaś stanowią jedne z najbardziej popularnych i cenionych preparatów o działaniu immunostymulującym.

Jeżówka – gatunki

Spośród jeżówek do najszerzej stosowanych gatunków należą:

• jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea L.);
• jeżówka wąskolistna (Echinacea angustifolia DC.);
• jeżówka blada (Echinacea pallida Nutt.).

Do sporządzania preparatów z jeżówek służą najczęściej korzenie i części nadziemne jeżówki purpurowej.

Jeżówka purpurowa – odmiany

Odmiany jeżówki purpurowej różnią się przede wszystkim kolorami kwiatów, wysokością rośliny, formą i ogólnie cechami estetycznymi. Oto kilka popularnych odmian jeżówki purpurowej:

• Magnus – charakteryzuje się dużymi, różowopurpurowymi kwiatami. Jest jedną z najbardziej znanych odmian;
• White Swan – odmiana o białych kwiatach, co stanowi atrakcyjny kontrast w ogrodzie;
• Rubinstern – kwiaty tej odmiany są intensywnie czerwone;
• PowWow Wild Berry – posiada intensywnie różowe kwiaty i jest kompaktową odmianą, co sprawia, że nadaje się do mniejszych ogrodów;
• Pica Bella – odmiana ta ma intensywnie fioletowe kwiaty i jest jedną z bardziej kompaktowych odmian;
• Kim’s Knee High – charakteryzuje się niskim wzrostem i różowymi kwiatami;
• Sunrise – ma intensywnie pomarańczowo-różowe kwiaty.

Dostępnych jest wiele odmian jeżówki purpurowej, co roku powstają również nowe.

Skład jeżówki purpurowej

Jeżówka purpurowa zawiera między innymi:

• ryboflawinę;
• kwas askorbinowy (witaminę C);
• beta-karoten;
• żelazo;
• wapń;
• magnez.

Terapeutyczne zastosowanie preparatów jeżówki purpurowej wiąże się jednak głównie z obecności w niej kwasu kawowego, należącego do grupy kwasów fenolowych, wykazujących silne właściwości antyoksydacyjne.

Jeżówka purpurowa – działanie

Preparaty jeżówki purpurowej przeciwdziałają utlenianiu lipoprotein, powstawaniu wolnych rodników i nitrozoamin, stymulują fagocytozę. Działanie to roślina zawdzięcza głównie kwasowi kawowemu, którego pewne ilości znaleźć można także w: ziemniakach, ziarnach kawy, jabłkach, szpinaku, sałacie, kapuście, gruszkach, śliwkach, aronii, czarnych jagodach oraz morwie białej. Preparaty jeżówki purpurowej najczęściej mają formę herbat do przyrządzania naparów, kapsułek, tabletek, płynnych ekstraktów lub suszonych ziół. Według literatury zielarskiej roślina ta podnosi odporność organizmu, zapobiega infekcjom. Może być stosowana zewnętrznie i wewnętrznie. W trakcie infekcji poleca się stosowanie preparatów jeżówki przez około 10 dni (wyraźnie skracają czas i nasilenie choroby). W profilaktyce przeziębień zaleca się dawki mniejsze przez 6-8 tygodni z kilkumiesięczną przerwą.

Do stosowania wewnętrznego należy 1 łyżeczkę ziół zalać szklanką wrzątku i pozostawić na około 10-15 minut pod przykryciem. Można pić bez ograniczeń. Z kolei celem stosowania zewnętrznego parzy się 2 łyżeczki ziół w szklance wrzątku i pozostawia pod przykryciem na 15-20 minut. Sprawdza się w przypadku problemów skórnych jako środek kosmetyczny, przeciwzapalny, ułatwiający gojenie się.

Zobacz również: Jak wzmocnić odporność?

Jeżówka purpurowa – przeciwwskazania

Najważniejszymi przeciwwskazaniami do stosowania jeżówki purpurowej należą:

• alergia na roślinę (wcześniej warto wykonać próbę uczuleniową na zgięciu łokcia);
• AIDS;
• stwardnienie rozsiane;
• białaczka;
• choroby autoimmunologiczne;
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych;
• ciąża i okres karmienia piersią.

W razie wątpliwości lub innych chorób przewlekłych, niż wymienione wyżej, warto skonsultować się z lekarzem.

Acerola organiczna Suplement diety Acerola to przede wszystkim źródło naturalnej witaminy C. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, przyczynia się do zmniejszenia zmęczenia i znużenia, pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Chlebda-Sieragowska E., Skrzypiec-Spring M., Szeląg A., Rola preparatów ziołowych w profilaktyce infekcji u sportowców, Strzelectwo sportowe, 9/2012.
2. Liczner G., Wiciński M., Malinowski B., Objawowe leczenie infekcji górnych dróg oddechowych, Lek w Polsce, 3/2023.
3. Skopińska-Różewska E., Bany J., Sommer E., Zdanowska D., Filewska M., Skurzak H., Działanie biologiczne wodnego ekstraktu ziela jeżówki purpurowej, Panacea, kwiecień 2004.