Odwodnienie

Odwodnienie, zgodnie z definicją to stan chorobowy będący konsekwencją utraty wody i elektrolitów przez organizm. Może mieć wiele przyczyn, ale zawsze negatywnie wpływa na zdrowie, urodę i samopoczucie. Jeśli ma charakter przewlekły, stwarza zagrożenie życia. Silne odwodnienie wymaga wręcz hospitalizacji.

Odwodnienie

Przyczyny odwodnienia

Do odwodnienia organizmu doprowadzić może wiele czynników, najczęściej są to jednak:

  • przewlekłe biegunki, np. wskutek zatruć pokarmowych, celiakii, zespołu jelita drażliwego czy grypy żołądkowej;
  • wysoka gorączka;
  • nadmierna potliwość ciała;
  • intensywna aktywność fizyczna, zwłaszcza wykonywana w upalne dni bez pilnowania nawodnienia organizmu;
  • niedożywienie, anoreksja, bulimia;
  • spożywanie zbyt dużych ilości soli oraz picie płynów przyczyniających się do odwodnienia, takich jak kawa czy alkohol.

Do odwodnienia może doprowadzić przewlekła choroba nerek, jak również nieprawidłowe nawyki dnia codziennego. W tym drugim przypadku mowa np. o systematycznym korzystaniu z sauny bez jednoczesnego zadbania o następcze przyjęcie płynów i elektrolitów.

Odwodnienie – objawy

Początkowo odwodnienie przebiega bezobjawowo. Można odczuwać suchość w ustach, skóra staje się bardziej matowa i przesuszona, a po odkształceniu jej (np. przy spaniu na nierównej pościeli lub po uszczypnięciu) nie wraca tak szybko do pierwotnej formy. Niedobór wody można też zauważyć po suchych, elektryzujących się włosach. Bardziej zaznaczony obraz kliniczny zależy już od tego, w jakim stopniu pojawia się odwodnienie. Prezentuje się to następująco:

  • 1% masy ciała – obniżenie wydolności fizycznej, pogorszenie termoregulacji i apetytu;
  • 2% masy ciała – silne pragnienie, utrata masy ciała;
  • 2-4% masy ciała – suchość w ustach, ból głowy i zawroty głowy, osłabienie, niedociśnienie, omdlenia, niewielkie ilości moczu o ciemnym zabarwieniu, suchy język, trudności w mówieniu, zapadnięta twarz, utrata sił, zaparcia;
  • 5-8% masy ciała – zaburzenia koncentracji, bóle głowy, drażliwość, nadmierna senność, wzrost temperatury ciała, przyspieszenie oddechu, przyspieszenie akcji serca, uczucie mrowienia, drętwienie;
  • 10-15% masy ciała – drgawki, zaburzenia świadomości, utrata przytomności, obrzęk języka.

Warto też zaznaczyć, że nieleczone odwodnienie może doprowadzić do niezwykle poważnych konsekwencji zdrowotnych. Są nimi nawet:

  • zawał serca;
  • udar mózgu;
  • utrata przytomności;
  • infekcje dróg moczowych;
  • kamica nerkowa;
  • problemy z oddychaniem.

Odwodnienie – diagnostyka

Współcześnie do oceny stanu nawodnienia wykorzystuje się różne metody. Powszechnie stosuje się np. mierzenie zmian masy ciała za pomocą wagi lekarskiej oraz określanie całkowitej zawartości wody w organizmie dzięki wykorzystaniu bioimpedancji elektrycznej. Warto też pobrać od pacjenta krew, aby ocenić podstawową morfologię i gospodarkę wodno-elektrolitową.

Jak zapobiegać odwodnieniu?

Zapotrzebowanie na wodę zależy od wielu czynników. Uważa się, że zdrowy, dorosły człowiek powinien wypijać od 1,5 do 2 litrów wody na dobę (w zależności od płci, temperatury otoczenia i aktywności fizycznej). Podczas intensywnego wysiłku, biegunek, wymiotów, gorączki i upałów dostarcza się nawet do 4-5 litrów na dobę. Aby uniknąć odwodnienia, należy więc pilnować tych norm. Można ustawić przypomnienie w telefonie, zawsze mieć przy sobie butelkę wody w widocznym miejscu lub w inny sposób zadbać o systematyczność nawodnienia organizmu. Dodatkowo warto uzupełniać elektrolity, np. dodając do wody miód, ziarna soli kłodawskiej, liście aromatycznych ziół czy sok z cytryny.

Sporo wody znajduje się w świeżych owocach i warzywach, dlatego przy trudnościach z wypijaniem określonej porcji płynów dziennie można wzbogacać dietę o dodatkowe porcje tych pokarmów. Płyny dostarcza się do organizmu również wraz z naturalnymi sokami, napojami mlecznymi (niskotłuszczowe, najlepiej niesłodzone) oraz lekkimi naparami ziołowymi.

Odwodnienie – leczenie

Leczenie odwodnienia polega głównie za zatrzymaniu ryzyka dalszej utraty wody z organizmu oraz uzupełnieniu wody i elektrolitów. Rekomenduje się m.in. picie czystej wody, niesłodzonych herbat ziołowych oraz specjalnych preparatów nawadniających, które zawierają elektrolity oraz glukozę. Można kupić je w każdej aptece i w wielu różnych sklepach spożywczych. Napoje izotoniczne są na tyle łatwe w przygotowaniu, że można też przyrządzić je samodzielnie w domu. Powyższe zalecenia odnoszą się jednak wyłącznie leczenia łagodnego lub umiarkowanego odwodnienia. W sytuacji, gdy dojdzie do ciężkiego odwodnienia organizmu lub wystąpienia poważniejszych objawów, konieczne jest wdrożenie leczenia szpitalnego. Polega ono na dożylnej podaży glukozy lub chlorku sodu połączonego z chlorkiem potasu.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
  2. Telenga A., Rusinowicz T., Życińska K., Wardyn K., Odwodnienie u osób w wieku podeszłym – istotny problem kliniczny, Family Medicine & Primary Care Review, 3/2012.
  3. Idasiak-Piechocka I., Odwodnienie – patofizjologia i klinika, Forum Nefrologiczne, 1/2012.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *